دوران دیوار کشی پایان یافته است/ هشدار روحانی نسبت به سدسازی در کشورهای همسایه

رییس‌جمهور با بیان اینکه تثبیت وضعیت دریاچه ارومیه افتخار دولت یازدهم است تاکید کرد: اگر اقدام دولت یازدهم نبود، امروز در غرب کشور نه با طوفان گرد و غبار و شن بلکه با طوفان نمک مواجه بودیم و حدود ۱۴ میلیون نفر از مردم ایران که در غرب کشور زندگی می‌کنند، امروز ناچار به مهاجرت می‌شدند.

حجت‌الاسلام حسن روحانی در همایش بین‌المللی مقابله با گرد و غبار عنوان کرد: خوشامد می‌گویم خدمت همه میهمانان گرامی، نمایندگان سازمان ملل متحد، وزرا، نمایندگان کشورهای مختلف که از ۴۳ کشور در این کنفرانس شرکت کرده‌اند. به همه آن‌ها خیرمقدم عرض می‌کنم و امیدوارم این کنفرانس دارای نتایج مفیدی برای موضوع گرد و غبار و طوفان شن به همراه داشته باشد.

او ادامه داد: موضوع محیط‌زیست یکی از مسائل مهم برای سلامت جامعه برای توسعه جوامع ما و برای جلوگیری از مهاجرت‌های بی‌رویه است. برای آنکه ما بتوانیم با این معضل به خوبی مواجه شویم و خطرات این تهدید را مهار کنیم، هم نیاز به برنامه‌ریزی داریم هم نیاز به سرمایه‌گذاری و هم به همکاری منطقه‌ای و بین المللی نیاز داریم دولت.

رییس‌جمهور با بیان اینکه دولت یازدهم یکی از اولویت‌های خود را در ایران اولویت محیط زیست‌قرار داد و حتی دولت به عنوان دولت محیط‌زیست نام‌گذاری شد، عنوان کرد: اولین تصمیم دولت یازدهم تصمیم زیست‌محیطی بود. اولین مصوبه این دولت در رابطه با دریاچه ارومیه بود و اگر اقدام دولت یازدهم نبود، امروز در غرب کشور نه با طوفان گرد و غبار و شن بلکه با طوفان نمک مواجه بودیم و حدود ۱۴ میلیون نفر از مردم ایران که در غرب کشور زندگی می‌کنند، امروز ناچار به مهاجرت می‌شدند.

او افزود: تثبیت دریاچه ارومیه یکی از افتخارات دولت یازدهم و الگوی مهم زیست محیطی برای منطقه و جهان است. چرا با معضل دریاچه ارومیه مواجه شدیم؟ به خاطر شرایط آب و هوایی که یکی از عوامل آن است به دلیل کاهش ریزش‌های آسمانی اما مدیریت صحیح نسبت به منابع آب، کشت‌های بی‌رویه و افقی و توسعه این کشت‌ها و عدم در نظر گرفتن حق آبه دریاچه‌ها و تالاب‌ها همه عواملی بود که دریچه ارومیه می‌رفت تا سال ۹۵ خشک شود و با طوفان نمک مواجه شویم که کشاورزی و زندگی ما را به طور کامل تهدید می‌کرد.

رییس دولت یازدهم تاکید کرد: دولت یازدهم کارهای بسیاری در زمینه محیط‌زیست انجام داده است، احیای هورالعظیم یکی از آن قدم‌ها بود که برداشته شد، امروز بیش از هشتاد درصد این تالاب را آب فرا گرفته است. همچنین اقداماتی نیز برای دریاچه هامون صورت گرفت که زندگی را به محیط‌زیست آن بازگرداند. البته این بدان معنا نیست که اقدامات ملی برای محیط زیست کافی بوده، خیر. باید بیشتر تلاش شود. اما دولت یازدهم در حد توان خود کارهایی را انجام داده است.

او با اشاره به اینکه برای دریاچه ارومیه بیش از ۳ هزار میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شد که تا پایان سال ۹۵ حدود ۲ هزار میلیارد تومان هزینه شده است، تصریح کرد: امروز مردم غرب کشور تقریبا در آسایش هستند. همانطور که نسبت به هورالعظیم اقدماتی انجام شد این کارها در استان خوزستان، هامون و استان سیستان و بلوچستان هم باید صورت بگیرد.

روحانی با بیان اینکه طوفان‌های گرد و غبار کشورمان منشا داخلی دارد و حدود ۲ میلیون متر مکعب بیابان باعث این رویداد است، گفت: منشا خارجی با داخلی قابل قیاس با داخل نیست و ۸۰ درصد از کشورهایی مانند، عراق، سوریه، اردن، کویت، عربستان و ترکمنستان در منطقه ما منشا گرد و غبار هستند. گاهی در ۲۴ ساعت ۸ میلیون متر مکعب خاک و گرد و غبار جابه‌جا می‌شود که زندگی، سلامت، کشاورزی، باغات و محیط‌زیست را مورد تهدید قرار می‌دهد.

او خاطرنشان کرد: در دهه‌های گذشته هم گرد و غبار داشتیم اما امروز نسبت به گذشته این اقدامات به چند برابر افزایش یافته است. اگر در گذشته ده الی بیست روز شاهد این پدیده بودیم، امروز ۱۲۰ روز این وضعیت وجود دارد. سوال اینجاست راه چاره چیست؟ باید چه کنیم؟ موضوع گرد و غبار از حد مسائل ملی فرا‌تر رفته است، امروز غرب شرق آسیا شمال آفریقا و بسیاری دیگر از کشور‌ها درگیر این پدیده هستند.

روحانی با بیان اینکه بی‌تردید این موضوع راه چاره دارد حال یا چاره سلبی یا ایجابی گفت: احداث سد‌ها و بند‌ها بدون مطالعه کافی و آثار زیست‌محیطی می‌تواند برای آینده منطقه ما خطرناک باشد. بسیاری از این فعالیت‌ها باید متوقف شود. در کشور همسایه طرح ۲۲ سد بزرگ جریان دارد که می‌تواند تاثیر مخرب بر فرات و دجله بگذارد و در سایه آن عراق و ایران و بسیاری کشور‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. نمی‌توان در برابر آثار این اقدام، بی‌تفاوت بود چراکه هم منطقه و هم سازمان‌های بین‌المللی در این زمینه مسئولیت دارند.

او تاکید کرد: ما نمی‌توانیم در برابر آنچه محیط زیست یک استان را تخریب می‌کند، بی‌تفاوت باشیم. احداث سد‌های متعدد در افغانستان و بند‌ها در شمال و جنوب افغانستان بر استان خراسان و سیستان و بلوچستان تاثیر‌گذار است. اگر هامون به طور کامل خشک شود نه تنها از گرد و غبار آن سیستان در رنج است که افغانستان نیز در رنج قرار می‌گیرد. اگر جلوی طوفان شن گرفته نشود، همه کشورهای همسایه گاهی ناچار به مهاجرت می‌شوند. تمدن‌ها در همسایه‌های ما رخت خواهد بست و کشاورزی و شهرسازی متوقف خواهد شد. این یک مسئولیت انسانی و بین‌المللی برای همه ما در برابر این تهدید خطرناک برای انسان‌های جهان و منطقه است. ما نمی‌توانیم بدون همکاری با کشورهای منطقه و همسایه و جهان در این معضل پیروز شویم.

روحانی افزود: من قبلا هم گفته‌ام بحث در اینکه کدام کشور در منطقه ما قوی‌تر باشد، باید کنار گذاشته شود قوی‌ترین کشور در منطقه نباید به عنوان هدف اول دنبال شود، منطقه قوی‌تر باید مدنظر ما باشد نه اینکه در رقابت‌های منطقه‌ای یک کشور در منطقه بخواهد برابر دیگر کشور‌ها قد علم کند و قدرت خود را به رخ بکشد و تفرقه و شکاف را بیشتر کند. ما یک خانواده هستیم در منطقه مهم خاورمیانه و غرب آسیا نمی‌توانیم از هم فاصله بگیریم خانواده قوی در جمع خوب زندگی می‌کند نه اینکه یک فرد در خانواده قوی باشد و بقیه ضعیف باشند. به فکر منطقه‌ای قوی‌تر باشیم و رقابت‌های مخرب و بی‌جا را کنار بگذاریم. جنگ‌های منطقه را خاموش کنیم .شعله این جنگ‌ها منجر به طوفان گرد و غبار و شن نه تنها در دنیای سیاست که در طبیعت هم خواهد شد.

رییس جمهور گفت: اگر داعش و بقیه گروه‌های تروریستی در عراق و سوریه و بقیه منطقه به تخریب ساختمان‌ها و مزارع و کشتن انسان‌های بی‌گناه می‌پردازد،‌‌ همان کشاورزی آباد منطقه تبدیل به بیابانی خواهد شد که فردا از گرد و غبار مردم عراق و سوریه و ایران در رنج خواهند بود. اگر تروریسم به عنوان یک معضل برای همه منطقه است، اگر تروریسم میکروب مسری‌ است که همه منطقه را در بر می‌گیرید، هر کس فکر کرده تروریسم ابزاری برای پیش برد سیاست‌های او در منطقه و جهان است کاملا در اشتباه است. تروریسم به عنوان یک معضل دامان همه ما را فرا خواهد گرفت مگر اینکه همه دست به دست هم دهیم و این معضل را از بین ببریم.

او گفت: هیچ سیاستی در جهان موفق نیست مگر برد برد باشد. اگر کسی فکر کند تنها می‌تواند منافع خود را به قیمت از بین بردن منافع دیگران تامین کند، حتما اشتباه کرده ولو آمریکا باشد.

روحانی با تاکید بر اینکه امروز دوران دیوارکشی‌ها پایان یافته است، گفت: اگر رهبران بعضی از کشورهای تازه به دوران رسیده به فکر این هستند، باید بگویم سخت در اشتباه هستند. ما باید دست به دست هم بدهیم نه دست‌ها قطع نکنیم، ملت‌ها باید به حقوق یکدیگر احترام بگذارند که در سایه این احترام، می‌توان مشکلات را حل کرد. اگر عربستان در چنین فکری است اشتباه می‌کند، اگر آمریکا در چنین فکری است، خطا می‌کند از اسراییل حرف نمی‌زنم چون تمام عمر این رژیم در اشغال، سرکوب و جنایت گذشته است.

او خاطرنشان کرد: باید در مسائل مختلف به قطع دست یکدیگر، دست به دستن هم بدهیم و با محترم شمردن حقوق یکدیگر با سیاست برد- برد به همدیگر کمک کنیم. در بحث محیط زیست نیز باید سیاست برد- برد به وجود آید تا مشکلاتی که گریبان منطقه و جهان را گرفته است، حل شود. ترکیه، عراق و ایران باید بپذیرند که با کمک به هم معضل محیط زیست حل می‌شود، نمی‌توان به گونه‌ای رفتار کرد که سرچشمه‌های آب بسته شود و کشور از آن منتفع شود و دیگران رنج و غذاب ببینند، ما امروز راهی نداریم جز اینکه همدیگر را یاری کنیم.

رییس‌جمهور گفت: هفت و نیم میلیون هکتار بیابان‌زدایی کردیم اما با این وجود هنوز بیش از ۲ میلیون هکتار از بیابان‌ها باقی‌مانده است. دولت جمهوری اسلامی ایران با احیا دریاچه‌ها، تالاب‌ها و مهار بیابان‌ها، کشت و مالچ‌پاشی اقدامات خوبی انجام داده است ما باید در کنار هم قرار بگیریم.

او گفت: اقداماتی با کشور عراق در دست است، با افغانستان در حال مذاکره هستیم و با ترکمنستان نیز به گفت‌و‌گو نشسته‌ایم تا طرح‌های مشترکی برسیم که به‌نفع کل منظقه است. باید حس کنیم اعضای یک خانواده هستیم، اگر مردم عراق در رنج باشند مهاجرت خواهند کرد، اگر مردم شهرهای مرزی ما مشکل داشته باشند این شهر‌ها ویران خواهند شد، تجارت و روابط آسیب می‌بیند از مهاجرت، ما ضررهای بسیاری خواهیم دید ما باید به فکر دیگران باشیم، معضل زیست محیطی برای تمای کشور‌ها است که در سایه همکاری‌ها باید حل شود، سازمان ملل متحد باید بار سنگینی بر دوش خود احساس کند و این مشکل با کمک‌های ملی و منطقه‌ای باید حل شود.

محورهای مهم سخنان رئیس جمهوری

▪️ما در ارتباط با مسایل زیست محیطی همچنین اقداماتی را پیرامون دریاچه هامون در استان سیستان و بلوچستان انجام داده ایم. البته این بدان معناست که اقدامات ملی ما در مسایل زیست محیطی کافی بوده اما در حد توان و اعتبارات، اقدامات ارزشمندی در طول ۴ سال انجام شده است. قرار ما این بود که ۳ هزار میلیارد تومان اعتبار مصرف شود؛ ما با صرف هزینه ۲ هزار میلیارد تومان اعتبار، #دریاچه_ارومیه را تثبیت کردیم.

▪️منشا برخی از طوفان های گرد و عبار کشور ما داخلی است؛ حدود ۲ میلیون هکتار از بیابان های ما می تواند منشا گرد و عبار باشد اما منشا خارجی با منشا داخلی آن قابل مقایسه نیست. گاهی ۸ میلیون متر مکعب با طوفان گرد و غبار جابجا می شود؛ این به معنای آثاری است که می تواند در کشاورزی، سلامت و محیط زیست کشور داشته باشد.

▪️البته مساله گرود و عبار در دهه های گذشته در کشور ما و در منطقه مسبوق به سابقه بوده است اما نسبت به گذشته این پدیده به چند برابر افزایش یافته است. اگر در گذشته در طول سال، ۲۰ تا ۳۰ روز شاهد این پدیده بودیم امروز بین ۱۰۰ تا ۱۳۰ روز در برخی مناطق شاهد این پدیده هستیم.

▪️امروز غرب و شرق آسیا و دیگر نقاط جهان از معضل گرد و غبار در رنج هستند؛ البته بی‌تردید راه چاره‌ای برای این معضل وجود دارد. احداث سدها و آب‌بندها بدون مطالعه، #محیط‌زیست را دچار مشکل و برای منطقه بحران‌زاست. اینکه همسایه ما طرح ۲۲ سد در دجله و فرات را دارد، برای #ایران و #عراق و بسیاری از کشورهای دیگر مشکل‌زا خواهد شد و نمی‌توان به راحتی از کنار آن عبور کرد.

▪️نمی‌توانیم در برابر آنچه درباره محیط‌زیستمان می‌گذرد، بی‌تفاوت باشیم. ساخت سدها و آب‌بندها در افغانستان، بر استان سیستان و بلوچستان و خراسان تأثیرگذار است، اگر رودخانه هامون خشک شود، نه تنها ایران بلکه افغانستان و دیگر کشورهای همسایه با مشکل مواجه می‌شوند و مردم مجبور به مهاجرت می‌شوند؛ تمدن‌ها از بین می‌رود و این یک مسئولیت انسانی و بین‌المللی برای همگان برای مقابله با این تهدید خطرناک است.

▪️بدون همکاری با کشورهای جهان نمی‌توان بر معضل گرد و خاک و محیط‌زیست پیروز شد، من بارها گفته‌ام بحث قوی‌ترین کشور در منطقه باید کنار گذاشته شود و به جای آن، منطقه قوی‌تر پیگیری شود. نباید کشوری برای اینکه قدرت اول منطقه شود، بر نفاق و تفرقه دامن بزند بلکه باید بفهمیم ما یک منطقه هستیم و نمی‌توانیم از هم فاصله بگیریم.

▪️کشورهای منطقه همانند خانواده‌ای هستند که باید در کنار هم باشند تا موفق شوند. باید به فکر منطقه قوی‌تر باشیم و رقابت‌های مخرب را کنار گذاشته و جنگ‌های مخرب را تمام کنیم، زیرا گرد و غبار این جنگ نه تنها فضای سیاسی بلکه فضای محیط‌زیست منطقه را فرا گرفته است