به یاد احمدرضا احمدی، «شاعری تمام وقت»

اختصاصی جارستان: احمدرضا احمدی نویسنده، شاعر و نقاش ایرانی، در ۲۰ تیر سال گذشته پس از ماه‌ها تحمل بیماری قلبی در سن ۸۳ سالگی درگذشت.

احمدرضا احمدی استاد معنا بخشیدن به لحظات معمولی زندگی بود؛ از دل هر اتفاق یا هر جریان روزمره‌ای یک مفهوم در می‌آورد. وقتی از او درباره زندگی و شرایط خانوادگی و کودکی او پرسیدند جواب داد: «یه گلدون داشتم که خیلی مراقبش بودم، با دستورالعمل بهش آب می‌دادم؛ ولی گل نمی‌داد. رفتم‌ سفر و کلا یادم رفت، برگشتم دیدم گل داده. اینکه مادر و پدرم از اهالی هنر نبودن خیلی هم بد نبود؛ ما همین جوری کولی‌وار رشدکردیم، گل دادیم.»

عباس کیارستمی، فیلمساز معروف سینمای ایران درخصوص احمدرضا گفته بود: «احمدرضا شاعر پاره وقت نیست او شاعر تمام‌ وقت است و حتی اگر کسی نشناسدش، به وقت امور روزمره هم از سخن‌گفتن و حتی خرید روزانه‌اش در بقالی می‌شود فهمید نسبتش را با هنر و با شاعری.»

فرار از علت‌های غایی رمانتیک

احمدی در سال ۱۳۱۹ در کرمان چشم به جهان گشود. او سال اول دبستان را در کرمان گذراند و در تهران ادامه تحصیل داد و سال‌ها در حوزه، ادبیات، شعر، نویسندگی و سینما فعالیت کرده بود.

او بیش از پنج دهه فعالیت حرفه‌ای، بیش از پنجاه عنوان کتاب در حوزه‌های شعر، داستان و نمایشنامه منتشر کرد.

دهه ۱۳۴۰ به عنوان دوران رونق ادبیات ایران شناخته می‌شود، اما احمدی در آن دهه، از نسل جوانانی بود که می‌خواستند از پیله‌های سنت ادبی گذشته بگریزند و به تجربه و انتخاب شخصی خود بپردازند: «می‌خواستم از علت‌های غایی رمانتیک که عطر خستگی سال‌های دور را داشت، فرار کنم.»

نخستین مجموعه اشعارش را تحت عنوان «طرح» در سال ۱۳۴۱ منتشر کرد. احمدی بعداز انتشار این کتاب گفته است: «کتاب «طرح» را برای فروغ [فرخزاد] بردیم و فروغ هم خیلی خوشش آمد. بعد جسارت کرد و وقتی که کتاب «از نیما به بعد» را درآورد، من را به عنوان جوان‌ترین شاعر در این کتاب قرار داد. در واقع پاسپورت ادبی من را فروغ صادر کرد.»

«وقت خوب مصائب»، «روزنامه شیشه‌ای»، «ما روی زمین هستیم» و «من فقط سپیدی اسب را گریستم» عناوین مجموعه‌هایی است که طی دهه اول شاعری احمدرضا احمدی منتشر شد.

دفاع از هنر موج نو با همکاری بزرگان ادبیات

او همچنین در اوایل دهه ۴۰ شمسی، به همراه افرادی همچون بهرام بیضایی، اکبر رادی، مهرداد صمدی، نادر ابراهیمی، اسماعیل نوری علاء، محمدعلی سپانلو و جعفر کوش‌آبادی گروه «طرفه» را با هدف دفاع از هنر «موج نو» تأسیس کرد. انتشار دو شماره از مجله «طرفه» و تعدادی کتاب در زمینه شعر و داستان از فعالیت‌های این گروه است.

حافظ موسوی، شاعر و منتقد ادبی، درباره شعر «موج نو» گفته است: «موج نو و به ویژه شخص احمدرضا احمدی راهی را در شعر فارسی باز کردند که در دهه‌های بعد بیشترین تاثیر را بر جریان شعر فارسی داشت، یعنی احمدرضا احمدی یکی از کسانی است که از دهه شصت به‌این سو، بیشترین تاثیر را بر شعر فارسی داشت.»

احمدرضا احمدی در حوزه ویراستاری نیز فعالیت ویژه‌ای داشت. او از سال ۱۳۵۸ تا زمان بازنشستگی در سال ۱۳۷۳، در بخش انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به ویراستاری مشغول بود.

تدوین ردیف موسیقی ایرانی، آوازهای محمدرضا شجریان، شعرخوانی و ضبط صدای برخی از شاعران، نظیر فروغ فرخ‌زاد، یدالله رویایی، احمد شاملو، نیما یوشیج، نادر نادرپور و نصرت رحمانی، از جمله فعالیت‌های احمدرضا احمدی در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بود.

خیال‌پردازی کودکانه احمدی

احمدی پس از انقلاب بیش از ۲۰ کتاب قصه و شعر برای کودکان منتشر کرد. او درخصوص کار کودک با ستایش از نادر ابراهیمی، گفته است: «نادر ابراهیمی ‌مرا به شوق آورد که دوباره [پس از پیروزی انقلاب] برای بچه‌ها بنویسم. نادر ابراهیمی‌شاید تنها کسی بوده که بعد از انقلاب، دست مرا گرفت تا بتوانم کارم را ادامه دهم.»

مصطفی رحماندوست، شاعر کودک و نوجوان، معتقد است که آثار احمدی در دهه ۶۰ برای کودکان «با حرف‌ها، خیال‌پردازی‌ها و نگاه کودکانه توام بودند.»

«بادهای پاییزی، بادهای بهاری و دو کبوتر» نیز از آخرین کتاب‌های احمدی برای نوجوانان است.

مجموعه اشعار احمدی

مجموعه اشعار این شاعر با عنوان «همه‌ شعرهای من» در سه جلد از سوی نشر چشمه در سال ۱۳۸۸ منتشر شد. البته او در سال‌های بعد نیز مجموعه‌هایی چون «دفترهای سالخوردگی»، «دفترهای واپسین»، «خواب و خواب و خواب خوابی نیست» و «زنی در کنار ویترین‌ها» را منتشر کرد.