مدیرکل آموزش و ترویج صنایع‌دستی وزارت میراث‌فرهنگی گفت: جهانی‌شدن روستاها به نام صنایع‌دستی؛ تقویت اقتصاد و افزایش رفاه

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، شورای‌ جهانی صنایع‌دستی (World Crafts Council) به اختصار .CC، در سال ۱۹۶۴ تأسیس شده و از زیرمجموعه‌های سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی و ملل متحد (یونسکو) است و در مقام مشورتی این سازمان جهانی در حوزه تخصصی صنایع‌دستی هم ایفای نقش می‌کند.

برپایی جنبش صنایع‌دستی برای ارائه آینده‌ای بهتر برای سازندگان یا تولیدکنندگان صنایع‌دستی در سراسر جهان، توان‌بخشی جایگاه صنایع‌دستی به عنوان بخشی حیاتی از فرهنگ و زندگی اقتصادی، ارتقاء همکاری میان سازندگان صنایع‌دستی در جهان، تشویق، کمک و راهنمایی آنها و توسعه اقتصادی از طریق فعالیت‌های درآمدزا از مهمترین اهداف شوای جهانی صنایع‌دستی است.

اجرای طرح‌های خاص و بزرگ‌مقیاس در هر یک از مناطق پنج‌گانه آفریقا، آسیا- اقیانوسیه، اروپا، آمریکای‌لاتین و آمریکای‌شمالی، ایجاد تعامل و همکاری اعضا با یکدیگر با همه اشتراکات و تفاوت‌های فرهنگی اقتصادی و اجتماعی در این مناطق، فراهم‌کردن بستر مشاکت عمومی برای فعالیت‌های داخلی و بین‌المللی، از مهمترین تلاش‌ها و ماموریت‌های شورای جهانی صنایع‌دستی در چند دهه گذشته است.

ثبت شهرها و روستاهای جهانی صنایع‌دستی در شورای جهانی صنایع‌دستی که از هفت سال قبل ۱۳۹۴ (۲۰۱۵) آغاز شده هم برنامه‌ای الهام‌گرفته از شهرهای خلاق یونسکوست؛ روند این ثبت‌ها ‌تا پیش از شیوع کرونا در جهان اواخر سال ۲۰۱۹ به صورت عادی و طبق روال انجام می شد و ایران حتی برای سال ۱۳۹۹پرونده چند منطقه کمترشناخته شده از جنوب کشور را آماده کرده بود، اما شیوع کرونا مانع از سفر و حضور و بازدید ارزیابان بین‌المللی از این مناطق و منجر به توقف این فرایند شد. اکنون ۱۱ شهر و ۳ روستا با عناوین صنایع‌دستی منحصر به همان مناطق، ثبت جهانی شده‌اند و ایران در ثبت جهانی شهرها و روستاهای صنایع‌دستی از سردمداران دنیاست.

از طرفی از سال ۹۶ که شورای راهبردی انتخاب شهرها و روستاهای ملی صنایع‌دستی تشکیل شده، ۵۲ شهر و روستا هم با عنوان صنایع‌دستی بنام و منحصر بفرد خود در فهرست ملی قرار گرفته‌اند که به گفته پویا محمودیان معاون صنایع‌دستی و هنرهای‌سنتی وزارت میراث‌فرهنگی، این فرایند مسیر جهانی‌شدن و ثبت شهرها و روستاهای کشور را در شورای جهانی‌صنایع‌دستی، تسهیل و تسریع می‌کند.

شورای جهانی صنایع‌دستی؛ اعتباربخشی به دست‌ساخته‌های کمتر شناخته‌شده

ویدا توحدی مدیرکل دفتر آموزش و ترویج صنایع‌دستی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا به نقش و جایگاه شورای جهانی صنایع‌دستی اشاره کرد و افزود: تشویق، کمک و راهنمایی صنعتگران و هنرمندان همچنین بالابردن سطح اطلاعات تخصصی و حرفه‌ای آنها با توجه به زمینه‌های متفاوت فرهنگی موجود در هر یک از کشورهای عضو از اقدامات اثربخش این شورا در ارتقا شأن صنایع‌دستی و هنرمندان این رشته در جهان است.

مدیرکل دفتر آموزش و ترویج صنایع‌دستی تاکید کرد: حفظ و تقویت صنایع‌دستی و تجلی آن به عنوان یکی از ارکان اساسی حیات فرهنگی هر ملت و ایجاد همبستگی میان صنعتگران دست‌ساخته‌ها سراسر جهان را می‌توان از مهمترین دستاوردهای شورای جهانی صنایع‌دستی عنوان کرد.وقتی کارشناسان ارشد شورای جهانی صنایع‌دستی به مناطق خاستگاه یک هنر بی‌بدیل سفر می‌کنند و بدیع، اصیل و منحصربه فرد بودن یک هنر و صنعت در یک روستا و شهر را ارزیابی و تایید می‌کنند، نوعی اعتبار بخشی به آن هنر صنعت و دست‌ساخته‌ها است.

وی ارتقای جایگاه صنایع‌دستی را هدف اصلی شورای جهانی صنایع‌دستی دانست و گفت: اقداماتی که از سال‌های گذشته در حوزه صنایع‌دستی در سطح جهانی مانند برگزاری نمایشگاه‌ها و جشنواره‌ها و نشست‌های تخصصی انجام شده باعث معرفی بیشتر و بهتر صنایع‌دستی، توسعه اقتصاد فرهنگی صنایع‌دستی محور و حتی ایجاد بازارهای مشترک محلی و منطقه‌ای شده است.

توحدی اظهار داشت: نمی‌توان با ساده‌اندیشی و این تلقی که شورای جهانی صنایع‌دستی نهادی صرفا غیردولتی است، ثبت شهرها و روستاهای صنایع‌دستی را کم‌ارزش و فاقد اعتبار دانست. همین که بسیاری کشورهای جهان رقابت جدی در این زمینه دارند و علاقه بسیاری نشان می‌دهند که شهرها و روستاهای کمترشناخته شده خود را در زمینه صنایع‌دستی ثبت و به جهان معرفی کنند و لابی‌های سیاسی، اقتصادی و دولتی هم انجام می‌دهند. ارزش کاری که در این ۷ سال اتفاق افتاده و ایران را با ۱۴ شهر و روستای صنایع‌دستی در صدر جهان قرار داده، مشخص می‌شود.

واگذاری برنامه‌ها و ماموریت‌های ویژه یونسکو به شورای جهانی صنایع‌دستی

توحدی با بیان اینکه شورای جهانی صنایع‌دستی یک شورای تخصصی و متولی صنایع‌دستی در جهان است، افزود: این شورا از زیرمجموعه سازمان بین‌المللی یونسکو محسوب می‌شود که در سال‌های اخیر همه وظایف ‌و ماموریت‌های یونسکو در حوزه صنایع‌دستی از جمله اعطای گواهینامه مهر اصالت بین‌المللی صنایع‌دستی به عنوان یکی از طرح‌های ویژه این سازمان بود به این شورا واگذار شده است؛ در حال حاضر ثبت شهرها و روستاهای صنایع‌دستی هم یکی از طرح‌های ویژه این شوراست که از همان آغاز ایران در این روند مشاکت جدی داشته و حتی اولین روستای جهانی صنایع‌دستی (سفال کلپورگان استان سیستان‌وبلوچستان) به نام ایران ثبت شده است.

مدیرکل دفتر آموزش و ترویج صنایع‌دستی تصریح کرد: مباحث اقتصادی، به ویژه تولید و فروش محصولات برای شورای جهانی صنایع‌دستی اهمیت فراوانی دارد و کمیت کارگاه‌های تولیدی در کنار کیفیت محصولات، شاخصی بسیار اساسی محسوب می‌شود؛ اما از آنجا که صنایع‌دستی، بالذات دارای جنبه‌های فرهنگی و اجتماعی بسیاری است، نمی‌توان پیشرفت هر یک را بدون ارتقای وضعیت دیگری انتظار داشت.

«شورای جهانی صنایع‌دستی بالاترین و معتبرترین مرجع جهانی برای کشورهای فعال در صنایع‌دستی است که شبکه‌ای بسیار منسجم از متخصصان، علاقه‌مندان حرفه‌ای و فعالان صنایع‌دستی را تشکیل داده است، از طرفی ارتباطات بسیار گسترده و تعاملات تخصصی میان اعضای آن، موجب شده گردش اطلاعات و کارشناسی آثار و نقد نظرات با سرعت و دقت بی‌نظیری انجام شود، همین موارد موجب کسب اعتبار و ارتقای این شورا در مجامع علمی، نظری و اجرایی فرهنگی و اقتصادی جهان شده است. »

رونق اقتصادی صنایع‌دستی و معرفی مقصدهای جدید گردشگری

توحدی درباره ثبت ملی و جهانی شهرها و روستاهای صنایع‌دستی گفت ثبت جهانی شهرها و روستاهای صنایع‌دستی جدا از برندسازی برای صنایع‌دستی و مناطقی که یک هنر-صنعت در آنجا خاستگاه دارد و همچنان پویا و زنده است، به معرفی ظرفیت‌ها و زوایای فرهنگی آن شهرها و روستا و همچنین استوار شدن پایه‌های صنایع فرهنگی جامعه در سطح ملی و بین‌المللی کمک می‌کند.

مدیرکل دفتر آموزش و ترویج صنایع‌دستی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی افزود: ثبت شهرها و روستاهای صنایع‌دستی علاوه بر معرفی صنایع‌دستی در سطح ملی و جهانی، منجر به حفظ و توسعه صنایع‌دستی موجود در یک منطقه و تقویت سطح درآمد و تقویت معیشت و اقتصاد هنرمندان می‌شود و به سامان‌دهی کارگاه‌ها، فروشگاه‌ها، تعاونی‌ها و احیاء کارگاه‌های صنایع‌دستی که در حال فراموشی یا منسوخ شدن هستند، کمک می‌کند.

وی اظهار داشت: ثبت شهرها و روستاهای ملی و جهانی همچنین این امکان را فراهم کرده که محصولات فرهنگی این مناطق با تمرکز بیشتر در کشور معرفی شوند تا در میان‌مدت مسیرهای جدید گردشگری به سمت مناطق صنایع‌دستی ایجاد و ورود گردشگر به این شهرها و روستاها افزایش و منجر به رشد و رونق اقتصادی شود.

مدیرکل دفتر آموزش و ترویج صنایع‌دستی وزارت میراث‌فرهنگی، با اشاره به قدمت، تنوع و کیفیت صنایع‌دستی ایران در جهان گفت: طراحی مسیرهای و مقصدهای جدید گردشگری به سوی شهرها و روستاهای ملی و جهانی صنایع‌دستی، علاوه بر رونق و تقویت گردشگری و افزایش رفت‌وآمد گردشگر خارجی، زمینه تجارت در سطح بین‌المللی و افزایش جذب منابع و سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه صنایع‌دستی را ایجاد می‌کند، البته برای معرفی و نثبیت این مقاصد جدید در گردشگری هنری باید ظرفیت‌ها و فرصت‌هایشان توسط بخش خصوصی در نمایشگاه‌های خارجی تخصصی صنایع‌دستی و گردشگری معرفی و تبیین شود.

وی افزود: ثبت جهانی شهرها و روستاهای صنایع‌دستی همچنین باعث بهتر دیده شدن ظرفیت‌های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، آداب، آیین‌ها و رسوم مردم این مناطق در کنار تولیدات صنایع فرهنگی­­ آنها با کیفیت و شکل بهتری به مخاطبان معرفی شود.

جهانی‌شدن روستاها به نام صنایع‌دستی؛ تقویت اقتصاد و افزایش رفاه

توحدی اظهار داشت: برندسازی و جهانی‌شدن یک شهر یا روستا بنام صنایع‌دستی، قطعا تقویت وضعیت اقتصادی و سهولت معیشت و افزایش رفاه را همراه خواهد داشت. این امر به رشد و ثروت هم می‌انجامد. از طرفی بهبود این عامل، تازه سرآغاز شکوفایی فرهنگی و هنری است. تقویت وضعیت اقتصادی و شکوفایی فرهنگی، عواملی هستند که چهره اجتماع را دگرگون کرده و آن را به عنوان بستر تغییرات، غنا می‌بخشد.

مدیرکل دفتر آموزش و ترویج صنایع‌دستی گفت: آثار مثبت و چشم‌گیر ثبت جهانی شهرها و روستاهای صنایع‌دستی علاوه بر افزایش حیثیت بین‌المللی و ملی در حوزه فرهنگی و هنری و اقتصادی، دیر یا زود عیان می‌شود. البته برای معرفی و برندسازی و کسب دستاوردهای اقتصادی در سطح ملی و برای جوامع‌ محلی، تدوین برنامه‌های جامع و دقیق، اجرای طرح‌های عملیاتی و همکاری و هماهنگی همه دستگاه‌های اجرایی ضروری است.

خوشبختانه نمونه‌های خوبی از خروج برخی رشته‌های صنایع‌دستی از خطر انقراض و عبور از مرحله منسوخ‌شدن در این سال‌ها داریم؛ برخی از این رشته‌ها در مناطق به حدی رشد کرده که اکنون به عنوان روستای جهانی صنایع‌دستی شناخته شده‌اند.   رشته چادرشب‌بافی روستای قاسم‌آباد استان گیلان از همین نمونه است. این رشته ۱۰ سال پیش در خطر فراموشی بود اما اکنون تا حدی احیا و به رشته‌ای پررونق تبدیل شده است.وی بیان کرد: ایران علاوه بر اینکه با ثبت جهانی ۱۱ شهر و ۳ روستای صنایع‌دستی در رتبه نخست ثبت جهانی است؛ اکنون به عنوان عضوی موفق و صاحب‌نظر و در جایگاه مناسبی در شورای جهانی صنایع‌دستی قرار گرفته، به خصوص اینکه می‌تواند در مورد مسائل، مباحث و سیاست‌گذاری‌های بخش آسیای‌غربی منطقه آسیا و اقیانوسیه این شورا به ریاست پویا محمودیان نقشی مهم ایفا کند.

مدیرکل دفتر آموزش و ترویج صنایع‌دستی اظهار داشت: توبافی (حوله بافی) در روستای خراشاد خراسان جنوبی هم پس از ثبت جهانی رونق گرفته، حتی محصولات آن در سایت‌های فروشگاهی معتبر جهانی مانند آمازون جایگاه و مشتری دارد؛ احیای توبافی منجر به مهاجرت معکوس به خراشاد شده و به منطقه هویت‌بخشی کرده است؛‌ جوانان تحصیل‌کرده روستا و مناطق اطراف خراشاد با افتخار از پرداختن به این هنر و صنعت، خود را هنرمند و صنعتگر فعال در این رشته معرفی می‌کنند.