تکاپوی اروپا برای احیای برجام

جارستان به نقل از ایرنا؛ اتحادیه اروپا پس از دو سال ناتوانی در برابر پیامدهای خروج یکجانبه آمریکا از برجام، در تلاش است تا ضمن احیای این توافق و تحقق مزایای وعده داده شده در آن، نقش خود را بعنوان یک بازیگر کلیدی در حل مسائل بین‌المللی برجسته کند.

پیتر استانو سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیروز (سه‌شنبه) در جلسه توجیهی با خبرنگاران گفت که رایزنی‌ها با مقامات آمریکا در خصوص رفع تحریم‌ها علیه ایران در جریان است. وی افزود که جوسپ بورل به عنوان هماهنگ کننده برجام به شدت در حال فعالیت و رایزنی است تا برجام به مسیر اصلی آن بازگردد.

استانو درباره احتمال برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح وزرا و با حضور آمریکا نیز بیان داشت که بورل در این زمینه با تمام طرف‌ها در تماس است، اما هنوز تاریخ مشخصی برای برگزاری این نشست تعیین نشده است.

او پیشتر هم با بیان اینکه « اتحادیه اروپا دنبال راهی برای بازگشت آمریکا به برجام است» گفته بود که تنها از طریق دیپلماسی حداکثری و تلاش‌های مشترک می‌توان توافق هسته‌ای ایران را احیا کرد.

دولت جدید آمریکا با ارائه پیش‌شرط هایی وعده بازگشت به برجام را مطرح کرده است. واشنگتن الحاق دوباره این کشور به برجام را منوط به اجرای کامل آن از سوی ایران کرده است. این در حالیست که جمهوری اسلامی، آمریکا را ناقض برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد دانسته و تاکید دارد که آمریکا باید گام نخست را برای احیای برجام بر دارد.

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران می‌گوید که ایالات متحده باید به اجرای تعهداتش بازگردد که در آن صورت ایران بلافاصله برای پاسخ دادن آماده خواهد شد. وی در این رابطه خواستار همکاری اتحادیه اروپا شده تا شرایط برای بازگشت تهران و واشنگتن به توافق هسته‌ای را فراهم کند.

او در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان گفته است که جوسپ بورل می‌تواند از کسوت مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده برجام برای « آنچه که آمریکا و ایران باید انجام دهند، استفاده کند.»

جوسپ بورل با پایان دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ ماموریت خود را فراتر از احیای برجام که استقلال اقتصادی اروپا از آمریکا می‌داند.

سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه ایران هم در گفت‌وگو با خبرنگاران عنوان کرد: ما منتظر اقدام ایالات متحده یعنی رفع تحریم موثر هستیم و باید آثار رفع تحریمی را در ایران ببینیم.

وی افزود: آن ها با یک امضا از توافق خارج شده اند اما با یک امضا نمی توانند برگردند. یک امضا روی کاغذ کفایت نمی کند و پاسخ یک امضا روی کاغذ، یک امضا روی کاغذ است. هر زمان اقدام اولیه ایالات متحده در رفع موثر تحریم ها را ببینیم، ما هم متناسب با آن پاسخ خواهیم داد.

کارزار رایزنی‌های آمریکا و اروپا برای احیای برجام از هفته گذشته آغاز شده است. گفت‌وگوها در سطح رهبران و وزرای امور خارجه اتحادیه و تروئیکای اروپایی به فاصله کمی پس از آغاز به کار دولت جو بایدن آغاز شد و جمعه گذشته هم رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران با همتایان اروپایی خود تلفنی گفت‌وگو کرد.

اتحادیه اروپا برای تسهیل بازگشت آمریکا به برجام، همه‌جانبه اعلام آماده کرده است. اما بخشی از این تکاپو و تلاش اروپا، برای احیای آبروی از دست رفته‌ای است که طی دو سال نتوانست با وجود برخورداری از زیرساخت‌های مالی، اقتصادی و قانونی کافی، تحریم‌های ضد ایرانی امریکا را جبران و برجام را به عنوان یکی از دستاوردهای مهم چندجانبه‌گرایی از گزند سیاست‌های یکجانبه‌گرایانه دولت دونالد ترامپ حفظ کند.

جوسپ بورل با پایان دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ ماموریت خود را فراتر از احیای برجام که استقلال اقتصادی اروپا از آمریکا می‌داند. او برجام را معیاری برای سنجش عملکرد اروپا دانسته و می‌گوید که اتحادیه اروپا باید نقش جهانی «یورو» و توسعه زیرساخت‌های مالی اتحادیه اروپا را تقویت کند و مقاومت آن‌ها را دربرابر تحریم‌های خارجی فرامرزی افزایش دهد.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا وابستگی بیش‌ازحد به دلار آمریکا را یکی از ضعف‌های اساسی اروپا می‌داند که باید در سایه تقویت یورو مورد توجه قرار گیرد.

وی معتقد است که این میزان از وابستگی به دلار در کنار نوسان نرخ تسعیر دلار / یورو و مشکلات بازیگران بخش‌های خصوصی و عمومی برای کسب درآمد در بازارهای مالی اروپا به دلیل فقدان تمایل به سرمایه گذاری منجر به خطرات اقتصادی و هزینه‌های مضاعف برای بازیگران اروپایی شده است.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بر ضرورت حفاظت از سازوکارهای مالی مستقر در اروپا مانند سوئیفت، یوروکلیر و کلیراستریم را در برابر دخالت‌های آمریکا تاکید دارد و می‌گوید که تحریم‌های دولت ترامپ در پی خروج از برجام، اثرات نامطلوبی را بر عملکرد آن‌ها داشته است.

وی در یادداشتی که به تازگی در تارنمای اتحادیه اروپا منتشر شد با تاکید بر اهمیت حفاظت بهتر از ابزارهای مالی اروپا تصریح کرد: ما باید از اینکه یک کشور ثالث بتواند تحریم‌های یکجانبه خود را بر این ابزارها اعمال کند جلوگیری کنیم. از این منظر، کمیسیون، بانک مرکزی و نهادهای ذیربط اروپایی راهکارهایی را برای مقابله با چنین تدابیر غیرقانونی بررسی خواهند کرد.

بورل به عنوان مثال در این رابطه به سازوکار ویژه مالی اروپا و ایران (اینستکس) اشاره کرد که به گفته او در سال ۲۰۱۹ به عنوان یک ابزار مالی اروپایی برای تسهیل تجارت قانونی با ایران راه اندازی شد. وی یادآور شد: من سال گذشته زمان زیادی را صرف بررسی این سازوکار کردم اما اثر بخشی آن تاکنون محدود بوده است. برای اطمینان از جریان بی وقفه خدمات مالی ضروری بین اروپا و شرکای تجاری قانونی، راه هایی را برای بهبود سریع اینستکس پیدا خواهیم کرد.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا همچنین بکارگیری قانون مسدودساز اتحادیه اروپا برای حمایت از شرکت‌های اروپایی دربرابر تحریم‌های خارجی را مورد اشاره قرار داد و یادآور شد که این قانون در ماجرای خروج آمریکا از برجام چندان با استقبال بنگاه‌های اقتصادی اروپا مواجه نشده و اثر بخش نبود. او خواستار تجدید در این قانون شد.

از این اظهارات می‌توان نتیجه گرفت که بورل امیدوار است با بهره‌گیری از امتیاز احیای برجام، جایگاه اتحادیه را به عنوان یک بازیگر کلیدی، قوی و قابل اعتماد در حل چالش‌های بین‌المللی به سطح جدیدی ارتقاء دهد.