صدها هزار نفری که بیکار شدند؛کرونا چگونه گردشگری ایران را نابود کرد؟

جارستان به نقل از تیک؛ احتمالا «سفر» جز ابتدایی‌ترین اسامی فهرست محدودیت‌های کرونا برای شهروندان باشد، محدودیتی که نه تنها یک سرگرمی را از زندگی‌ها، بلکه درآمد زندگی میلیون‌ها نفر در دنیا و ده‌ها هزار نفر در ایران را حذف کرده است.

در همه کشورهای دنیا شروع پاندمی کووید-۱۹ یک فاجعه برای گردشگری بود، به طوری که سازمان ملل در اوایل تابستان پیشبینی کرد که این صنعت حداقل ۱.۲ میلیارد دلار از کروناویروس آسیب می‌بیند، اما وضعیت در ایران بدتر از بسیاری از کشورها هم شده است، چراکه تقریبا هیچ‌وقت آمار مبتلایان کرونا کاهش زیادی پیدا نکرد.

در ابتدای شیوع کرونا، با دستور ستاد ملی مقابله با کرونا، فعالیت تورهای گردشگری تا اردیبهشت ماه تعطیل شدند، اما بعد از آن‌ها ترس از کرونا باعث شد تا استقبال چندانی از این تورها نشود، موضوعی که به براساس صحبت‌های وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ۹۰۰هزار نفر را به طور مستقیم و دو برابر این تعداد را به شکل غیرمستقیم بیکار کرده است.

اصفهان؛ کاهش یک میلیونی گردشگران

حتی در اصفهان که یکی از توریستی‌ترین مناطق ایران است تعداد گردشگران خارجی و داخلی کاهش به شدت کاهش پیدا کرده است، براساس اطلاعاتی که اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان در اختیار خبرآنلاین قرار داده است تعداد گردشگران داخلی این استان (بدون حساب گردشگران نوروزی) سال گذشته حدود ۸۳۰ هزار نفر بود اما امسال تنها ۱۸۰ هزار گردشگر داخلی از این استان بازدید کرده‌اند، همچنین در حالی که پارسال ۳۳۰ هزار گردشگر خارجی به اصفهان سفر کرده بودند، امسال ۸هزار نفر به این استان رفتند؛ این یعنی در مجموع تعداد توریست‌های اصفهان نسبت به سال گذشته نزدیک به یک میلیون نفر کمتر شده است.

فریدون اللهیاری، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان، در این رابطه می‌گوید: «وضعیت گردشگری در استان از نیمه دوم ۹۸ به سمت افول رفت و با بحران کرونا وضعیت خیلی بد شد، تنها در دوره‌ای کوتاه در شهریور جریان گردشگری شکل گرفت که آن هم متوقف شد. آسیب‌های این موضوع برای ما خیلی زیاد بود، در پنج ماهه اول سال ۱۵۰۰میلیارد تومان تاسیسات گردشگری متضرر شدند، مهمترن دغدغه ما ادامه فعایلت و کار است، چون وقتی گردشگری تعطیل شود، اولین اتفاقی که رخ می‌دهد تعدیل نیروست.»

اما این تعدیل نیرو تنها مربوط به استان اصفهان نیست و به نظر می‌رسد پاندمی به صنعت گردشگری در همه مناطق ایران آسیب وارد کرده است.

برای مثال سیاوش پیهانی، راهنمای مستقل در دالاهو یکی از ۹۰۰ هزار نفری است که کرونا او را کرده شده است. او بعد از تعطیلات ۲۲ بهمن تاکنون دو تور داخلی اجرا کرده است، در صورتی که در سال‌های قبل در همین بازده زمانی حداقل ۱۵ تور مختلف باید اجرا می‌شدند.

او در این رابطه می‌گوید: «من ۸ ماه است کار نمی‌کنم، از قبل اوضاع خوب نبود اما بعد از کرونا دیگر همه چیز نابود شد، گردشگران خارجی که همه تورهای خود تا بهار ۹۹ را کنسل کرده‌اند، حداقل انتظار داشتیم از خرداد اوضاع در رابطه با تورهای داخلی بهتر شود، اما اصلا اوضاع کرونا بهتر نشد که چنین اتفاقی رخ بدهد، از سویی انگار الگو سفر کردن تغییر کرده و یک وسواسی به وجود آمده است که البته مردم نسبت به این موضوع حق دارند. به جز من راهنماهای تور دیگر هم در این ۸ ماه بیکار شده‌اند، اوضاع فاجعه است.»

این موضوع البته تنها مربوط به استان‌ کرمانشاه است، حتی جزایر جنوبی کشور که وضعیت بهتری نسبت به پاندمی داشتند هم از این موضوع آسیب دیده‌اند، تا جایی که حتی برخی راهنماهای تور مجبور به تغییر شغلشان شده‌اند.

بنیامین میک، راهنمای گردشگری در جزایر هرمز، درباره وضعیت گردشگری می‌گوید: «گردشگران می‌آیند اما خیلی کمتر از قبل؛ در تابستان که اصلا هیچ توری برگزار نشد، از اسفند تاکنون فقط چهار تور رفتم. به همین دلیل دیگر خیلی‌ها مثل من برای کسب درآمد صیادی می‌کنند.»

گردشگری در «آی‌سی‌یو»

ده‌ها هزار نفر دیگر هم مانند پیهانی و میک که در تورها کار می‌کنند، وضعیت مشابهی دارند، براساس اطلاعات جامعه تورگردان نزدیک به ۱۰۰هزار نفر در تورهای ایران کار می‌کنند که حداقل ۵۰درصد آن‌ها تعدیل شده‌اند، علت این موضوع هم مانند اصفهان کاهش تعداد گردشگران داخلی و خارجی در سرتاسر کشور است.

گفته شده است که تاکنون بیش از ۹۶ درصد سفرهای خارجی به ایران در حوزه گردشگری کاهش داشته است.

ابراهیم پورفرج رییس جامعه تور گردانان ایران، می‌گوید: «از پارسال بعد از شیوع بیماری کرونا، عملا تورهای خارجی تعطیل شدند. حتی به جز تورهای ورودی و تورهای خارجی کم شده‌اند. درباره گردش داخلی وضعیت به همین شکل است. اگر شرایط این گونه پیش برود، بخش زیادی از این صنعت از بین می‌رود، شرایط اصلا مناسب نیست. حتی هنوز برای سال ۱۴۰۰ هیچ تقاضایی برای ما نیامده است، سال پیش که بیکار بودیم، سال بعد هم انگار وضعیت همین است. اگر این روند طولانی شود ما نسبت به ورشکستگی نگران می‌شویم.»

به جز تورها وضعیت هتل‌ها هم به همین شکل است، گفته می‌شود که در مقاصد گردشگری مثل کیش و مشهد بیش از ۹۰درصد اتاق‌های هتل‌ها خالی هستند و این نگرانی‌های زیادی را به وجود آورده است. براساس اطلاعاتی که خبرگزاری مهر در اواخر تیر ماه منتشر کرده بود تاکنون در استان تهران تنها ۴۰ هزار شغل مرتبط با هتل داری در در آستانه بیکاری قرار داشتند.

امیرپویان رفیعی شاد، رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی دفاتر ارائه خدمات سفر استان تهران، در این باره به خبرآنلاین می‌گوید: «وضعیت انقدر بد است که اصلا با سال‌های پیش نمی‌توانیم آن را مقایسه کنیم، شرایط گردشگری ایران اروژانسی بود اما دیگر شرایط حاد شده است و گردشگری وارد آی‌سی‌یو شده است.»

ماجرای یک پارادوکس؛ پاندمی و گردشگری

برای بهتر شدن حال گردشگری که در آی‌سی‌یو قرار دارد، دولت از اولین روزهای پاندمی به ارائه تسهیلاتی به شرکت‌های گردشگری پرداخت. در ابتدا قرار شد به شرکت‌های توریستی به ازای هر نیرو ۱۶میلیون توماد پرداخت شود که آن‌های نیروهای خود را حفظ کنند.

اما به نظر می‌رسد با طولانی شدن پاندمی این روش چندان موثر نبود، پورفرج در این رابطه می‌گوید: «فرض کنید شرکتی ۱۰۰ نیرو دارد و به ازای هر کدام ۱۶میلیون پرداخت کند، حالا باید ۱۲ درصد این پول را به بانک برگرداند وقتی بخاطر کرونا شرکت هنوز درآمد ندارد، آیا انجام این کار برایش عاقلانه است؟»

حالا وزارت گردشگری تسهیلات ۱۲درصدی جدیدی برای گردشگران در نظر گرفته است که هنوز معلوم نیست چقدر از آن استقبال می‌شود.

تفاوت تسهیلات جدید این است که برخلاف قبل اشتغال محور نیستند و تأسیسات گردشگری شامل هتل‌های یک تا پنج‌ستاره، هتل‌آپارتمان‌ها، واحدهای پذیرایی، متل‌ها، مهمان‌پذیرها، اقامتگاه‌های سنتی و بوم‌گردی‌ها، دفترهای خدمات مسافرتی و گردشگری، راهنمایان گردشگری، مؤسسات آموزش و پژوهشی گردشگری، ارزیابان عامل تطبیق و شرکت‌های ارزیابی تأسیسات گردشگری، شرکت‌ها و مؤسسات حمل‌ونقل گردشگری شش رسته‌ای هستند با ثبت‌نام در سامانه کارا می‌توانند تسهیلات ۱۲درصدی را دریافت کنند.

الهیاری در این رابطه به خبرآنلاین می‌گوید: «حمایت‌های دولت در ابتدا تسکین بودند، اما کافی نبودند. در بسته حمایتی جدید تصمیمات خوبی اتخاذ شده است، اما به هرحال باید تکلیف سفر را معلوم کنیم، وزارت گردشگری پروتکل‌های سفر را مشخص کرده است، اما یک طرف هم یک سری سیاست‌های بهداشتی مواجه هستیم. در واقع ما در یک پارادوکس قرار داریم، به نظر من در این قسمت باید یک اجماعی ایجاد شود و این مشکل اصلی حل بشود.»