نفس‌های بادام گیلان به شماره افتاد/ پوسیدگی سفید ساقه بلای جان بادام زمینی‌های شمال

جارستان به نقل از فارس؛ بیماری پوسیدگی سفید ساقه به یکی از دغدغه‌های بادام کاران تبدیل‌شده و آنان از نبود بذر کافی، عدم برگزاری دوره‌های آموزشی و گرانی قیمت قارچ‌کش‌ها گلایه دارند.

بادام‌زمینی یکی از محصولات استراتژیک شهرستان آستانه‌اشرفیه است که این شهرستان را با توجه به وجود رودخانه سفیدرود و حاصلخیزی خاک و وجود بیش از دو هزار و ۶۵۰ هکتار باغ بادام و تولید حدود ۹ هزار و ۱۲۰ تن، آن را تبدیل به قطب تولید بادام‌زمینی در کشور کرده است.

بادام‌زمینی دارای فرآورده‌های بسیار خوبی ازجمله کره بادام‌زمینی، بادام‌سوخته و روغن بادام بوده و این امر منجر به ایجاد اشتغال برای چندین هزار نفر در آستانه‌اشرفیه شده است به‌طوری‌که نزدیک به پنج هزار بادام کار مشغول فعالیت هستند.

باوجود وسعت و فراگیری کار بادام، باغداران و بادام کاران شهرستان آستانه‌اشرفیه با مشکلات عدیده‌ای در کاشت آن از قبیل نبود بذر و وجود نوعی قارچ سمی به نام «آفلاتوکسین» مواجه هستند.

اقتصاد مردم آستانه‌اشرفیه وابسته به صنعت بادام بوده و از ۳۰ هزار تن بادام مصرفی در کشور ۱۰ هزار تن آن در آستانه‌اشرفیه تولید و توزیع می‌شود.

یکی از راه‌های توسعه پایدار و ایجاد اشتغال دائم در کشور و استان گیلان توجه به مقوله صادرات است لذا باید نگاه تولید محصولات کشاورزی را به سمت صادرات محور حرکت کند‌ به همین منظور با توجه به اینکه بادام‌زمینی محصول استراتژیک آستانه‌اشرفیه است، باید در این حوزه با توجه به تولید کم، ظرفیت‌سازی کرده و برای صادرات باید تولید بادام را افزایش داد.

اگرچه در تالش، رشت و چند شهرستان دیگر استان بادام کشت می‌شود ولی آستانه‌اشرفیه همچنان با تولید ۹ هزار و ۱۲۵ تن معادل بیش از ۸۰ درصد بادام‌زمینی ایران قطب تولید این محصول در کشور است.

ولی بادام کاران آستانه‌ای در طی سال‌های اخیر با مشکلات عدیده‌ای با مشکلاتی ازجمله نبود بذر مناسب، حمله آفات و بیماری‌های مختلف و سنتی بودن کشت و عدم توجه به محصولات فرآورده دست و پنجه نرم می‌کنند.

ولی این روزها آفت و بیماری‌هایی چون پوسیدگی سفید طوقه، آفلاتوکسین‌ و قارچی با عنوان ساپروفیت بلای جان بادام کاران آستانه‌ای شده و هرساله بیش از ۳۰ درصد محصول بادام را درگیر و با مشکل و پوسیدگی مواجه می‌کند.

۵۰ نوع قارچ در بادام‌زمینی وجود دارد

به گفته کارشناسان جهاد کشاورزی بیش از ۵۰ نوع قارچ ازجمله بیماری پوسیدگی سفید ساق، طوقه و ریشه پوسیدگی سفید ساقه، طوقه و ریشه وجود دارد که می‌تواند بر کیفیت بادام تأثیر گذاشته و میزان تولید سالیانه را کاهش دهد لذا اگر بتوان پنج نوع از این قارچ‌ها را از بین برد بخش اعظمی از مشکلات بادام برطرف می‌شود.

پوسیدگی سفید ساقه که به‌وسیله قارچ Sclerotium rolfsii ایجاد می‌شود یکی از مخرب‌ترین بیماری‌های بادام‌زمینی است که بسیار به صنعت بادام ضربه وارد کرده است و هرساله بخشی از بادام‌های بادام کاران آستانه‌ای را از بین برده و باعث ایجاد نارضایتی در بین این قشر از جامعه شده است.

این بیماری بر اثر فعالیت دو نوع قارچ به نام‌های «پیتیوم و فوزاریوم» که در همه خاک‌ها ازجمله خاک آستانه‌اشرفیه یافت می‌شود، ایجادشده و در شرایطی که رطوبت و دمای هوا بالا باشد به‌سرعت تکثیر و باعث پوسیدگی ساقه بوته بادام‌زمینی شده و ارتباط ساقه و ریشه را قطع و باعث از بین رفتن گیاه می‌شود.

جهاد کشاورزی از افراد کارشناس حوزه بادام استفاده نمی‌کند

یکی از کشاورزان پیشرو در حوزه بادام با گلایه از مسؤولان جهاد کشاورزی می‌گوید در نهادی که خود را متولی کشاورزی می‌داند باید از افراد کارشناس استفاده کند ولی در متأسفانه بعضی از افراد حاضر در این سازمان علیرغم تلاش‌های بسیار ولی کارهای تحقیقاتی در حوزه بادام انجام نداده‌اند.

یکی از مهم‌ترین وظایف سازمان حفظ نباتات مبارزه با آفات و بیماری‌های عمومی نباتات و آفات و بیماری‌های قرنطینه‌ای داخلی است ولی به گفته هاشم طالقانی این سازمان بدون داشتن نیروی متخصص، آزمایشگاه و دستگاه نمی‌تواند این قارچ را در باغات بادام ریشه‌کن کند.

علیرغم اینکه مسؤولان جهاد کشاورزی در سالیان گذشته از برگزاری دوره‌های آموزشی مبارزه با انواع قارچ و بیماری‌های بادام‌زمینی در مرکز تحقیقات و یا از حضور کارشناسان این مرکز در روستاها آستانه‌اشرفیه خبر می‌دادند ولی اغلب کشاورزان و بادام کاران آستانه‌ای می‌گویند جهاد کشاورزی دوره‌های آموزشی برگزار نکرده و یا در صورت برگزاری اطلاعی به بادام کاران داده نشده است.

هاشم طالقانی می‌گوید در حوزه غیر بادام‌زمینی مسؤولان جهاد کشاورزی کارشناسان خود را در یک الی دو روز به روستا و مساجد فرستاده و دوره‌های آموزشی را برگزار می‌کنند، ولی با برگزاری یک الی دو روزه این دوره‌ها مشکل قارچ و بیماری پوسیدگی سفید ساقه بادام را از بین نمی‌رود هرچند در خصوص بادام همین دوره‌های دو روزه هم برگزار نمی‌شود.

این کشاورز پیشرو در حوزه بادام‌زمینی با گله‌مندی از حضور بی‌تأثیر مسؤولان جهاد کشاورزی در فصل برداشت بادام گفت: هرسال در فصل برداشت مسؤولان جهاد کشاورزی با چند کارشناس به باغات چای آمده و مشکلات را ارزیابی می‌کنند اما هیچ کار عملی یا راه‌کاری را برای مبارزه و نابودی این بیماری به ما ارائه نمی‌دهد و ما مجبوریم هرساله مقدار زیادی از محصول خود را به دلیل وجود این قارچ دور بریزیم.

بذر بادام‌زمینی nc7 آماده کشت در باغات آستانه‌اشرفیه

یکی از مهم‌ترین وظیفه کارشناسان جهاد کشاورزی حضور در مزرعه و دیدن مشکلات کشاورز و مزرعه است در همین راستا رئیس اداره جهاد کشاورزی شهرستان آستانه‌اشرفیه می‌گوید هرساله کارشناسان جهاد کشاورزی در باغات بادام حضور پیداکرده و سپس با ارزیابی مشکلات، آن‌ها را به مرکز تحقیقات ارجاع می‌دهند و با انجام تحقیق و پژوهش راه‌کارها را برای درمان این قارچ به کشاورزان می‌آموزند.

اگرچه اغلب بادام کاران از عملکرد ضعیف جهاد کشاورزی گله‌مند هستند ولی مسعود امیر بنده‌ای معتقد است جهاد کشاورزی برای مبارزه با بیماری پوسیدگی سفید ساقه و همچنین آفلاتوکسین که چند سال است وجود دارد، چندین بار کارشناسان صاحب‌نظر و دانشگاهی را دعوت کرد و این کارشناسان به باغ‌ها مراجعه و نمونه‌برداری کردند و توصیه‌های لازم را به بادام کاران گفتند ولی در کلاس‌ها و دوره‌هایی در روستاها برگزار می‌شود بعضاً هفت الی هشت نفر شرکت می‌کنند.

مسعود امیر بنده‌ای دغدغه بادام کاران در خصوص کیفیت محصول خود و بیماری‌های مختلف بادام را درست می‌داند ولی بااین‌حال می‌گوید بذر بادام‌زمینی کاشته شده در آستانه‌اشرفیه nc2 بوده و با تلاش مرکز تحقیقات و جهاد کشاورزی به‌زودی بذر بادام nc7 در باغات این شهرستان کشت می‌شود همچنین معتقد است هر زمان کشاورزان به جهاد کشاورزی مراجعه کردند کارشناسان با حضور در باغات راه‌کارهای لازم برای درمان و پیشگیری از شیوع این قارچ را به آن‌ها ارائه کردند.

رعایت تناوب زراعی مهم‌ترین عامل در کنترل بیماری پوسیدگی سفید ساقه بادام

یکی از دغدغه‌های بادام کاران آستانه‌ای چگونگی رفع بیماری پوسیدگی است ولی بر اساس اظهارنظر کارشناسان بادام‌زمینی، این بیماری بر اثر هیچ قارچ‌کشی از بین نمی‌رود، زیرا خاک آستانه‌اشرفیه که در آن بادام کاشته می‌شود آلوده به این بیماری بوده و تنها راه مقابله با آن ضدعفونی کردن باغات است.

به گفته رئیس اداره جهاد کشاورزی آستانه‌اشرفیه کشت مکانیزه بادام‌زمینی در افزایش کیفیت محصول و ‌همچنین کاهش بیماری‌های بادام نقش مهمی داشته و با پیگیری‌های صورت گرفته بیش از ۹۰ درصد بادام در این شهرستان به‌صورت مکانیزه کشت‌شده است.

ولی بااین‌وجود رئیس مرکز تحقیقات آموزش کشاورزی و‌ منابع طبیعی گیلان می‌گوید اگرچه استفاده از سموم ضدعفونی‌کننده بذر، مانند قارچ‌کش‌ها تا حدودی از میزان تکثیر این قارچ می‌کاهد، اما راهکار اصلی، رعایت تناوب زراعی این محصول است.

یکی از چندین وظایف مهم مرکز تحقیقات آموزش کشاورزی و‌ منابع طبیعی معرفی ارقام جدید زراعی-باغی، یافتن راه‌های مبارزه با آفات و بیماری‌های کشاورزی، شناخت عوامل مخرب منابع طبیعی، خاک و آبخیزداری است ولی معرفت مصطفی رئیس این مرکز در گیلان در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس در تاریخ هجدهم مهر سال ۹۷ گفته درگذشته در گیلان مرکز تحقیقات برنج داشتیم و برنج به یک محصول استراتژیک تبدیل‌شده بود و دیگر محصولات ازجمله بادام با بی‌اعتنایی مرکز تحقیقات روبه‌رو شدند.

علی عبدزاد گوهری کارشناس زراعت و نباتات اعتقاد دارد پوسیدگی سفید ساقه که به‌وسیله قارچ Sclerotium rolfsii ایجاد می‌شود یکی از مخرب‌ترین بیماری‌های بادام‌زمینی است که بسیار به صنعت بادام ضربه وارد کرده است.

قارچ‌کش‌های موجود در بازار با ارز ۱۲ هزارتومانی وارد می شوند

بنا بر اعلام این کارشناس حوزه زراعت و نباتات این قارچ خاکزی بوده و دارای میزبان‌های زیادی ازجمله بر بادام‌زمینی خسارت زده و در اواخر مردادماه یا اوایل شهریور در باغات بادام مشاهده می‌شود.

گوهری می‌گوید در حال حاضر هیچ راه علاجی برای رفع و از بین بردن بیماری پوسیدگی سفید ساقه وجود نداشته و تنها راه آن ضدعفونی باغات بادام، مزارع و‌ بذر قبل از کشت است.

یکی از مهم‌ترین نکاتی که کارشناس حوزه زراعت و نباتات به آن اشاره کرد افزایش بیش‌ازاندازه قیمت قارچ‌کش‌ها و عدم در نظر گرفتن یارانه توسط دولت به بخش کشاورزی است به‌طوری‌که قیمت هر نیم کیلو قارچ‌کش ۲۵۰ هزار تومان بوده و با این شرایط مصرف قارچ‌کش‌ها با کاهش مواجه شده و قارچ‌هایی که منجر به ایجاد بیماری پوسیدگی سفید ساقه می شوند از بین نمی‌روند.

به گفته رئیس اداره جهاد کشاورزی شهرستان آستانه قارچ‌کش‌های موجود در کشور و گیلان با ارز ۱۲ هزارتومانی واردشده و گ با ارز آزاد قیمت آن دو برابر قیمت اعلام‌شده بود.

مسعود امیر بنده همچنین می‌گوید بادام کاران باید از سم و قارچ‌کش در زمان معینی استفاده کرده تا تأثیرگذاری لازم را داشته باشد ولی متأسفانه به دلیل افزایش بی‌رویه استفاده از سم در زمین‌های کشاورزی آب زیرزمینی در شالیزارها اغلب آلوده هستند.

بادام‌زمینی روزگاری مایع افتخار گیلان بوده و سالانه ۱۴ هزار و ۵۰۰ هزار تن پیله تر بادام‌زمینی در آستانه‌اشرفیه برداشت می‌شود، محصولی که فروش آن بین ۱۶ الی ۱۷ میلیون تومان بوده و قطعاً صادرات آن نقش پررنگی در اقتصاد شهرستان خواهد داشت و توجه ویژه برای از بین بردن بیماری پوسیدگی سفید ساقه بادام و توجه به چگونگی حفاظت از این محصول و باغات زیر کشت آن توسط جهاد کشاورزی و دیگر مسؤولان ذی‌ربط می‌تواند دغدغه باغ داران را کاهش داده و بر تولید بیشتر این محصول اهتمام ورزند.