گفت‌وگوی اختصاصی «شرق» با دستیار سابق شورای امنیت ملی آمریکا/ ترامپِ پیروز هم با تهران ‌‌مذاکره نمی‌کند

جارستان به نقل از شرق؛ با رسمی‌شدن نامزدی جو بایدن از حزب دموکرات، رقابت انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا وارد حساس‌ترین و سرنوشت‌سازترین مرحله خود شد. در کمتر از ۸۰ روز فرصت باقی‌مانده تا انتخابات، بایدن و دونالد ترامپ از آخرین حربه‌های خود برای پیروزی در انتخابات سوم نوامبر بهره خواهند برد و در این مسیر، مناظره‌های انتخاباتی نقشی تعیین‌کننده بر افکار عمومی در ایالات ‌متحده دارد. با اینکه بایدن در نظرسنجی‌ها موقعیت بسیار بهتری دارد، اما رویکرد تهاجمی ترامپ در مناظره‌ها می‌تواند تفاوت‌ها را رقم بزند؛ تفاوت‌هایی که در صورت پیروزی هر کدام از این دو رقیب، در تحولات داخلی و خارجی نمایان‌تر می‌شود. درباره انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و تأثیر انتخاب هر کدام از این دو نامزد در رویکردهای خارجی ایالات ‌متحده گفت‌وگویی داشتیم با «فرانک فون هیپل»؛ این فیزیک‌دان آمریکایی درحال‌حاضر مدیر مشترک «برنامه علم و امنیت جهانی» در دانشگاه پرینستون و مدرسه روابط بین‌الملل «وودرو ویلسون» است. این استاد روابط بین‌الملل در دهه ۸۰ میلادی ریاست «فدراسیون دانشمندان آمریکایی» را عهده‌دار بود و در این جایگاه یکی از مشاوران میخاییل گورباچف، آخرین رهبر اتحاد جماهیر شوروی، در مباحث فنی مربوط به پایان‌دادن به رقابت تسلیحاتی ایالات‌ متحده و شوروی در سال‌های پایانی جنگ سرد بود. او از سال ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۵ دستیاری شورای امنیت ملی آمریکا در سیاست‌های علمی و تکنولوژیک را بر عهده داشت، اما در حال حاضر عضو هیئت ملی مشاوران «مرکز کنترل و منع گسترش تسلیحات» است.

‌نظرسنجی‌ها حاکی از آن است که جو بایدن شانس زیادی برای پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا دارد. دلیل چرخش افکار عمومی به بایدن و دموکرات‌ها چیست؟
به نظر من محبوبیت بایدن بیشتر ناشی از عملکرد ضعیف دونالد ترامپ است نه توانایی‌های بایدن. دولت ترامپ در جریان همه‌گیری بحران کرونا عملکرد ضعیفی داشت و حتی تا هفته‌های اخیر با استفاده از ماسک در اماکن عمومی مخالفت می‌کرد. این عملکرد باعث شد با گذشت شش ماه پس از ورود ویروس کرونا، خلاف بسیاری از کشورها در ایالات‌ متحده از کنترل خارج شده و تعداد مبتلایان افزایش چشمگیری یافته است. از طرف دیگر، ترامپ قصد مانع‌تراشی در مسیر رأی‌گیری پستی در انتخابات ماه نوامبر را دارد. این اقدام ترامپ نه‌تنها رأی‌گیری را با چالش روبه‌رو می‌کند، بلکه زندگی بسیاری از مردم آمریکا را که به خدمات پستی نیاز مبرمی دارند و مثلا داروهای خود را از پست دریافت می‌کنند نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد و این امر باعث خشم عمومی می‌شود.
تا قبل از شیوع کرونا و تحولات ماه‌های اخیر هم دو نگاه مختلف درباره نقش دولت در جامعه نزد افکار عمومی وجود داشت. بخشی معتقد بودند که هر چقدر نقش دولت پررنگ‌تر باشد، شرایط زندگی برای شهروندان بهتر می‌شود و بخشی دیگر هم بر این باور بودند که کوچک‌ترشدن و نقش‌آفرینی کمتر حکومت در جامعه، وضعیت را بهتر می‌کند. به نظر می‌رسد امروز بسیاری با نگاه به ترامپ و حزب جمهوری‌خواه به این نتیجه رسیده‌اند که آنها در همه موارد زیاده‌روی کرده‌اند.
‌در چنین شرایطی چه تحولاتی باعث خواهد شد تا ورق به نفع ترامپ برگردد؟
ترامپ اخیرا به‌طور واضح گفته است که حتی اگر در انتخابات شکست بخورد، از تمام قدرت خود برای ماندن در کاخ‌ سفید استفاده خواهد کرد. از هم‌اکنون هم ترامپ در حال زمینه‌سازی است و نسبت به رأی‌گیری پستی و تقلب در انتخابات ابراز تردید کرده است. از طرف دیگر، فرمانداران جمهوری‌خواه ایالت‌هایی که دموکرات‌ها در آن موقعیت خوبی دارند، قصد دارند تعداد مکان‌های رأی‌گیری را کاهش دهند تا جمعیت در دیگر اماکن بیشتر شود و بسیاری از مردم نگران شیوع کرونا ازجمله سیاه‌پوستان و لاتین‌تبارها که عموما به دموکرات‌ها رأی می‌دهند، از شرکت در انتخابات منصرف شوند.
وزیر دادگستری آمریکا که منصوب ترامپ است نیز قصد حمایت قانونی از اقدامات محدودکننده ترامپ در انتخابات را دارد. او پیش از این هم مانع از تحقیقات درباره تجارت‌های ترامپ و بررسی احتمال ارتکاب جرم شده است. نگرانی اصلی این است که دولت ترامپ و حامیان جمهوری‌خواه او در واشنگتن تا چه اندازه می‌توانند با این‌گونه اقدامات دموکرات‌ها و هوادارانشان را تحت فشار قرار دهند و در نهایت هم در صورت شکست، نتیجه انتخابات را نپذیرند.
‌تا چه اندازه می‌توان به نظرسنجی‌های انتخاباتی اتکا کرد؟ در سال ۲۰۱۶ هم هیلاری کلینتون، رقیب ترامپ در نظرسنجی‌ها پیشتاز بود، اما در نهایت ترامپ پیروز انتخابات شد.
نظرسنجی‌ها در ایالات متحده چندان قابل اتکا نیست. یک دلیل این است که در سال ۲۰۱۶ حدود ۵۵ درصد واجدان شرایط در انتخابات شرکت کردند. در میان دموکرات‌ها شور و اشتیاق چندانی برای هیلاری کلینتون به چشم نمی‌خورد، اما در این دوره به نظر می‌رسد با تمام مانع‌تراشی‌های دولت ترامپ، تعداد بیشتری از مردم در انتخابات شرکت خواهند کرد و این امر به ضرر ترامپ خواهد بود. با توجه به پایگاه تقریبا مشخص حامیان ترامپ، هر چقدر مجموع رأی‌دهندگان کمتر باشد، به سود ترامپ خواهد بود.
‌اما برخی بر این باورند که دموکرات‌ها چندان اعتمادی به بایدن و سیاست‌‌های او ندارند و به عنوان مثال وب‌سایت پولتیکو در گزارشی نوشت که باراک اوباما، رئیس‌جمهوری سابق آمریکا، درباره اشتباهات و گاف‌های بایدن نگران است. آیا این اشتباهات و نگاه منفی به بایدن در نهایت منجر به پیروزی ترامپ خواهد شد؟
بایدن در مقایسه با اوباما فردی کمتر تحلیلگر و منطقی و بیشتر احساساتی و هیجانی است. با این حال، بایدن و مشاوران او تاکنون کمپین انتخاباتی امسال را با نظم و حسابگری پیش برده‌اند.
آیا برگزاری مناظره‌های انتخاباتی می‌تواند ورق را به سود ترامپ برگرداند؟
بحث و مناظره با ترامپ واقعا کاری دشوار است؛ چراکه مرتب دروغ می‌گوید و رقیب او نمی‌تواند تمام وقت خود را صرف اثبات دروغ‌بودن ادعاهای ترامپ کند. اما فکر می‌کنم بایدن راه‌حلی برای مقابله با این رویکرد تهاجمی ترامپ داشته باشد.
 ‌با توجه به عملکرد ترامپ، آیا بایدن شانس این را دارد که آرای خاموش یا حتی آرای برخی جمهوری‌خواهان را به سمت خود جذب کند؟
پایگاه اصلی حامیان ترامپ همچنان به حمایت خود از او ادامه می‌دهند؛ چراکه تفکراتی مانند خود او دارند. برخی دیگر هم به خاطر ارزش‌های سنتی ازجمله مخالفت با سقط جنین از ترامپ حمایت می‌کنند. با این حال، تصور می‌کنم تعداد کمی از جمهوری‌خواهان به او رأی بدهند. اغلب محافظه‌کاران آمریکایی بایدن را به او ترجیح می‌دهند؛ به این دلیل که با فساد ترامپ و اطرافیانش مخالف هستند.
‌در صورت پیروزی بایدن چقدر می‌توان امیدوار به بازگشت ایالات‌ متحده به توافق‌های بین‌المللی‌ای بود که ترامپ از آنها خارج شده است؟
بایدن در صورت پیروزی در انتخابات تلاش خواهد کرد به برجام بازگردد، روابط ایالات‌ متحده با متحدان سنتی آمریکا را احیا و نیز گشایشی در مسیر کاهش تسلیحات هسته‌ای ایجاد کند. اگر دموکرات‌ها هم در انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره موفق به کسب اکثریت سنا شوند، دستاوردهای بایدن در سیاست خارجی می‌تواند بیش از این باشد.
در چنین شرایطی مذاکره با ایران تا چه حد می‌تواند به سود ترامپ باشد؟
اگر ترامپ موفق شود که در مقایسه با برجام به توافقی جامع‌تر و گسترده‌تر با ایران دست یابد، این توافق در انتخابات تا حدی می‌تواند به کمک او ‌آید؛ اما موقعیت ترامپ به‌دلیل سیاست‌های داخلی او وخیم است نه سیاست خارجی.
‌و اگر موضوع ایران به بعد از انتخابات موکول شود، در صورت پیروزی ترامپ تنش‌ها میان تهران و واشنگتن افزایش خواهد یافت یا دو کشور به سمت تنش‌زدایی گام برمی‌دارند؟
ترامپ نشان داده فردی بسیار غیرقابل پیش‌بینی است؛ اما او و نزدیکان، اطرافیان و مشاورانش که در دولت حضور دارند به‌شدت تحت تأثیر اسرائیل، عربستان و امارات متحده عربی هستند و این دولت‌ها هم ایران را تهدیدی علیه خود می‌دانند و امیدوارند ایالات متحده در برابر ایران ایستادگی کند و باعث تضعیف تهران شود. بنابراین انتظار ندارم که ترامپ در صورت پیروزی در انتخابات هم به‌دنبال رفع تنش با ایران باشد.
دولت ترامپ اعلام کرده که قصد دارد مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال کند و از این طریق تمام تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران را بازگرداند. با وجود اینکه ایالات‌ متحده از برجام خارج شده، آیا ترامپ موفق به انجام چنین کاری خواهد شد؟
اطلاع چندانی از جزئیات فنی در این زمینه ندارم تا بتوانم به‌‌طور روشن و واضح اظهارنظر کنم؛ اما به نظرم دولت ترامپ با وجود خروج از برجام هنوز این حق را دارد تا از طریق مکانیسم ماشه، تحریم‌ها را مجددا فعال کند. دولت ترامپ در اعمال فشار بر دیگر کشورها و مجاب‌کردن آنها در همراهی با تحریم‌ها بسیار موفق عمل کرده است.
‌اگر بایدن در انتخابات به پیروزی برسد چشم‌انداز روابط واشنگتن- تهران چگونه خواهد بود؟ آیا بایدن خواهد توانست به‌راحتی به توافق هسته‌ای با ایران بازگردد؟
فکر کنم بایدن موفق به این کار شود؛ اما در این مسیر با مخالفت گسترده‌ای در کنگره مواجه می‌شود. دموکرات‌ها به این اعتقاد رسیده‌اند که با بازگشت به برجام و احیای این توافق، دنیا جای امن‌تری خواهد بودغ اما نگرانی‌هایی درباره محدودیت‌های کوتاه‌مدت ایران وجود دارد. مهم‌ترین محدودیت‌هایی که در برجام علیه ایران اعمال شده به غنی‌سازی اورانیوم مربوط می‌شود و محدودیت در این مورد تنها ۱۵ سال دوام دارد. تردیدی نیست که پس از پایان این دوره هم فشارها برای جلوگیری از غنی‌سازی اورانیوم ازسوی ایران ادامه خواهد یافت، همان‌طورکه تلاش‌ها برای توقف برنامه هسته‌ای عربستان هم ادامه می‌یابد. نظر من این است که بهتر است تمام برنامه‌های غنی‌سازی اورانیوم در تمام دنیا تحت کنترل چندملیتی قرار گیرد.
‌برخی اعتقاد دارند با پیروزی بایدن در انتخابات رابطه واشنگتن با جهان تفاوتی اساسی با سال‌های ریاست‌جمهوری ترامپ خواهد داشت؛ آیا بایدن این توانایی را دارد تا نظم جهانی را بازتعریف کند؟
مدت‌هاست که ایالات متحده دیگر در جایگاهی نیست که نظم جهانی را بازتعریف کند. روسیه و چین هم با رهبری ولادیمیر پوتین و شی جینپینگ در چنین موقعیتی نیستند. کاری که بایدن می‌تواند انجام دهد احیای رابطه واشنگتن با اروپا، ژاپن و کره‌جنوبی است و این اقدام می‌تواند مانعی در مسیر اقدامات تهاجمی پوتین و شی جینپینگ ایجاد کند. ‌فراتر از موضوع برجام، درباره توانایی‌های بایدن برای کاهش تنش در خاورمیانه هم تردید دارم. سناریوی ایدئال این است که دولت بایدن به امارات و عربستان برای مذاکره مستقیم با ایران فشار بیاورد تا از این طریق تنش‌ها در خلیج فارس و خاورمیانه کاهش یابد. این سناریو از افزایش فشارها ازسوی ایالات متحده علیه ایران با ابزارهایی مانند تحریم یا اقدام نظامی مؤثرتر است.