چه کسی باید عذرخواهی کند؟

جارستان به نقل از ایرنا؛ روزنامه ایران در ستون درنگ نوشت: روزنامه کیهان درشماره روز یکشنبه خواستار «عذرخواهی» رئیس جمهوری از مردم شده است.

در ستون درنگ روزنامه ایران می خوانیم: این روزنامه با این ادعا که ۷۰ درصد مشکلات کشور ناشی از سوء‌مدیریت داخلی است و نه تحریم‌ها، نوشته که روحانی برای جلب اعتماد عمومی و همراه کردن ظرفیت جریان‌های ارزشی و انقلابی کشور با دولت، با اعلام ناکامی دولت خود و عذرخواهی از مردم، آستین همت را برای خدمت بالا بزند و آمادگی دولت خود برای تعامل با مردم و ارکان نظام را در مراحل عمل اعلام کند و یقین داشته باشد که مردم انقلابی و نیروهای وفادار به انقلاب و کشور با درک متقابل، درخواست دولت را برای حل مشکلات و سربلندی ایران عزیز اجابت خواهند کرد.

در این باره نکاتی گفتنی است:
یک- به جرأت می‌توان گفت سنت نه چندان مرسوم عذرخواهی مسئولان از مردم بابت کوتاهی‌های احتمالی، اتفاقاً در دولت روحانی جدی شده است. حسن روحانی در همان سال اول شروع به کار خود یعنی ۱۷ بهمن ۹۲ و در یک گفت‌وگوی تلویزیونی با اشاره به برخی مشکلاتی که در دریافت سبد کالا برای مردم ایجاد شده بود، عذرخواهی کرد و گفت: «مردم در دریافت سبد کالا به زحمت افتادند، من به‌عنوان رئیس جمهوری عذرخواهی می‌کنم؛ این دولت اگر نقصی باشد به مردم می‌گوید و از مردم عذرخواهی می‌کند، تلاش‌مان این است که نقص‌ها را برطرف کنیم.»

اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهوری هم ۱۰ مهر ۹۷ در یک برنامه سخنرانی گفت: «من از مردم بزرگوار به‌خاطر وجود برخی مشکلات عذرخواهی می‌کنم و به مردم اطمینان می‌دهم که مدیریت کشور و در رأس آن مقام معظم رهبری به‌صورت شبانه‌روزی تلاش می‌کنند تا بتوانیم مشکلات و مسائل را از پیش روی کشور برداریم.»

اتفاقاً تاریخ آخرین نمونه از عذرخواهی دولت بابت مشکلات اقتصادی ایجاد شده برای مردم، فاصله زمانی زیادی با زمان مطالبه روزنامه کیهان ندارد. علی ربیعی سخنگوی دولت ۲۴ تیرماه سال‌جاری در نشست خبری خود گفت: «در جلسه سران سه قوه بحث اصلی بر سر کنترل قیمت ارز بود و قرار شد مجلس و قوه قضائیه به موضوع ورود کنند و مواردی را هم دولت تمهید کرده برای اینکه بازار را کنترل کند. ما از این بحران عبور خواهیم کرد و از مردم به خاطر فشارهای امریکا که وضع دشواری برای کشور درست کرده است عذرخواهی می‌کنیم.»

دو- بنابر این سخنگوی دولت تعهد و مسئولیت اخلاقی دولت در همراهی با مشکلات مردم را با عذرخواهی همین دو هفته پیش ادا کرده است. اما خط خبری و تحلیلی که روزنامه کیهان و برخی جریان‌های سیاسی مخالف دولت دنبال می‌کنند و در حقیقت پشت گرفتاری‌های مردم پنهان شده یا با آنها موج سواری می‌کنند، اثبات یا القای این مهم است که دولت روحانی یا به زعم خود سوء‌مدیریت در دولت، محدود به دو سال اخیر نیست و از ابتدای شروع به کار، ریل‌گذاری سیاستی دولت اشتباه بوده است. بر همین مبنا هم حکم به بازگشت دولت از مسیر ۷ ساله می‌دهند. بر این اساس احتمالاً منظور مطالبه‌کنندگان عذرخواهی روحانی، محدود به عملکرد مقطع خاصی نمی‌شود و رئیس جمهوری باید بابت آنچه در ۷ سال گذشته رخ داده عذرخواهی کند.

یعنی بابت اینکه درسال ۹۲ یک دولت منزوی با رشد اقتصادی منفی ۷ درصد و تورم بالای ۴۰ درصد و مذاکرات بی‌نتیجه با طرف‌های خارجی بر سر پرونده هسته‌ای را تحویل گرفته عذرخواهی کند، یا بابت تثبیت حق غنی‌سازی جمهوری اسلامی از کانال مذاکرات هسته‌ای. بابت مهار تورم و رساندن آن به نرخ تک رقمی در سال ۹۵ هم باید عذرخواهی کند یا بابت رساندن نرخ رشد اقتصادی به بالای ۱۲ درصد در سال ۹۵. دولت اعتدال باید بابت شکستن اجماع بین‌المللی ایجاد شده علیه جمهوری اسلامی هم عذرخواهی کند یا بابت باطل کردن قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل و بیرون آوردن ایران از ذیل بند ۷ منشور ملل متحد!

این‌ها کافی نیست و روحانی گویا باید بابت ساماندهی مؤسسات اعتباری بدون مجوز که مرکز فساد و راهزنی اموال و دارایی‌های مردم شده بود هم عذرخواهی کند؟
دولت اعتدال باید بابت ناکامی‌های حقوقی و امنیتی دونالد ترامپ علیه ایران در جلسات شورای امنیت سازمان ملل هم عذرخواهی کند؟ شاید درباره کاهش نرخ مشارکت مردم در انتخابات مجلس (در برخی حوزه ها) به پایین‌ترین سطح یعنی ۴۲ درصد هم رئیس جمهوری باید عذرخواهی کند! و اینکه در شرایط مصاف سخت با تحریم کشور را در تولید بنزین و گندم به خودکفایی رسانده و در همین شرایط پنجشنبه هر هفته از ابتدای سال ۹۹ طرح‌ها و پروژه‌های بزرگی در سراسر کشور را به بهره‌برداری می‌رساند هم ظاهراً روحانی باید عذرخواهی کند! اینکه در تنگناهای اقتصادی و در اوج شیوع کرونا، هیچ بیماری پشت بیمارستان نمانده و ایران به صادرکننده اقلام بهداشتی مرتبط با کرونا تبدیل شده هم احتمالاً موردی دیگری است که دولت باید عذرخواهی کند!

سه- همانگونه که اشاره شد به نظر نمی‌رسد دولت ابایی از عذرخواهی داشته باشد اما سؤال این است که کیهان و جریان های مخالف دولت چه هدفی از این مطالبه دارند. آیا این طیف سیاسی اعتراف به اشتباه از سوی دولتی‌ها یا اینکه خود را مصون از اشتباه نمی‌دانند و حتی عذرخواهی رئیس جمهوری را به عنوان یک مسئولیت یا تعهد اخلاقی ارزیابی می‌کنند یا از طرح آن به دنبال منافع سیاسی دیگری هستند؟ به نظر می‌رسد این طیف بیشتر به‌دنبال بهره برداری‌های سیاسی از این قبیل رفتارهای اجتماعی و اخلاقی هستند تا آن را به عنوان اعتراف به ناکار آمدی همچون چماقی بر سر دولت و طرفداران سیاسی او بکوبند.

چنانکه در همین مطلب دیروز کیهان هم اشاره روحانی به برخی کم کاری‌ها در حوزه مسکن به عنوان اعتراف به اشتباه یاد شده است. نمونه برجسته این ادعا و اینکه جریان مخالف دولت مدام دنبال سوژه‌ای می‌گردد تا آن را پیراهن عثمان کند، مواضع مهرماه سال ۹۵ وزیر خارجه بود که از سوی همین جریان تعبیر به «اعتراف به هیچ» شد.
ظریف در اندیشکده روابط خارجی امریکا گفته بود «بعد از گذشت ۸ ماه از توافق، هیچیک از بانک‌های بزرگ اروپا حاضر به کار کردن با ایران نیستند.  بانک‌های اروپایی به واسطه جریمه‌های هنگفتی که از سوی امریکا شدند از کار کردن با ایران هراسان بودند. پس از توافق، خزانه‌داری امریکا در یک جمله گفت که می‌توانید با ایران کار کنید اما پنج صفحه اما و اگر آورد.»

در حقیقت خیلی آشکار بود که مخاطب این سخنان ظریف طرف‌های برجام بودند که در خاک امریکا از سوی وزیر خارجه ایران به چالش کشیده می‌شدند.  اما همین جریان از آن به عنوان «اعتراف به تقریباً هیچ» تعبیرکرد. در حقیقت مطالبه عذرخواهی روحانی از سوی کیهانیان اصطلاحاً نه «از حب علی که از بغض معاویه است».

چهار- و در نهایت کیهان پیشنهاد داده که روحانی با اعتراف به ناکارآمدی و عذرخواهی آمادگی خود برای تعامل با ارکان مختلف نظام را اعلام کند تا ظرفیت نیروهای ارزشی و انقلابی کشور هم به خدمت و همراهی دولت درآیند. از این استدلال «دلال‌مآبانه» یعنی منوط کردن همکاری‌های این نیروهای به تعبیر کیهان ارزشی و انقلابی با دولت، به عذرخواهی رئیس جمهوری که بگذریم، واقعیات همین چند ماهه اخیر کشور هم بی‌اعتبار بودن ادعای کیهان را عیان می‌کند.

مگر روحانی در مراسم افتتاح مجلس یازدهم دست یاری و همکاری به سوی مجلس اصولگرا دراز نکرد و از آمادگی دولت برای تعامل با مجلس در چارچوب قانون سخن نگفت؟ اما پاسخ بهارستان و بخصوص همان بخشی که به زعم کیهانیان نیروهای ارزشی و انقلابی هستند چه بود، آن مواجهه ناپسند با وزیر خارجه در صحن علنی مجلس و طرح استیضاح رئیس جمهوری! جریان مورد ادعای کیهان مجموعه سیاسی بی‌کارنامه‌ای نیست چه به‌واسطه حضورشان در دولت قبل و چه همین حالا که در نهادها و دستگاه‌های مختلف مسئولیت دارند.  اوج هنر و راهکارهای لیدرهای معنوی همین جریان سیاسی در اوج تحریم‌های سال ۹۱ و ۹۲ توصیه مردم به خوردن «اشکنه پیاز داغ» به جای مرغ و تقلیل دادن ۳ وعده غذایی به ۲ وعده بود. این هم از بخت و اقبال بد روحانی است که این جریان با آن کارنامه مشعشع، امروز مدعی اقتصاد و معیشت مردم و کشور شده‌اند!  با این حال به نظر می‌رسد شایسته‌تر آن باشد که این مجموعه سیاسی همه توش و توان مدیریتی خود را اندوخته سازند تا یک سال دیگر اگر در یک رقابت انتخاباتی با اقبال مردم مواجه شدند، یک بار دیگر پروژه ناقص مانده مدیریت جهانی را کلید بزنند و ایران را نیز گلستان نمایند. در سطور بالا اشاره شد که دولت روحانی ابایی از عذرخواهی ندارد، اما اگر بنا بر عذرخواهی مسئولان بابت کوتاهی در انجام وظایف باشد، خیلی‌های دیگر که درآمد ۸۰۰ میلیارد دلاری نفت ۱۲۰ دلاری را حیف و میل کردند و بقایای آنها در دوره بعد که به تعبیر علی مطهری در زمینگیر کردن برجام هم سهم عمده داشتند مقدم بر روحانی هستند.  ناگفته نماند که حساب  برخی جریانهای  مخالف دولت در این نوشتار از جریان کلی‌تر اصولگرایی و منتقدان جداست و بر همین اساس بی‌راه نیست اگر گفته شود بهترین کمکی که کیهانیان می‌توانند به دولت بکنند، پرهیز از حاشیه‌سازی و سنگ‌اندازی و همراهی با جریان اپوزیسیون خارج از کشور در القای ناکارآمدی است.

به نظر می‌رسد این ضرب‌المثل مصداق حال و روز دولت و برخی منتقدان است که «مارا به خیر تو امید نیست شر مرسان».