رمزگشایی از یک «مجوز» میلیاردی؛ برنده واقعی هجوم مردم به بورس کیست؟

جارستان به نقل از تیک؛ بورس حالا بیش از چهار میلیون بازیگر دارد. در این هجوم بی‌سابقه خیلی‌ها برنده‌اند و با ورود سرمایه‌های جدید شاخص بازار مدام رشد می‌کند. تا وقتی در برهمین پاشنه بچرخد، سهامداران سود می‌برند، اما سود‌های بزرگ‌تر نصیب یک گروه خاص می‌شود.

تعداد کسانی که از ابتدای امسال درخواست ورود به بورس را داشته‌اند با تعداد تازه‌وارد‌های بورس در کل سال گذشته برابری می‌کند؛ به‌این ترتیب بورس حالا بیش از چهار میلیون بازیگر دارد. در این هجوم بی‌سابقه خیلی‌ها برنده‌اند و با ورود سرمایه‌های جدید شاخص بازار مدام رشد می‌کند. تا وقتی در برهمین پاشنه بچرخد، سهامداران سود می‌برند، اما سود‌های بزرگ‌تر نصیب یک گروه خاص می‌شود. یک جمع ۱۰۸ تایی که از سال ۸۸ تا حالا به‌تعدادشان اضافه نشده است. منظورمان کارگزاری‌های بورس است که این روز‌ها با رشد ارزش معاملات بورس، روزانه رقمی حدود ۷۶ میلیارد تومان درآمد دارند. نصف این رقم صرفا بین پنج کارگزاری یعنی مفید، آگاه، صبا تامین، فارابی و مبین سرمایه تقسیم می‌شود. پیروزی کارگزاری‌ها صرفا به همینجا ختم نمی‌شود. سایت آن‌ها به حدی پربازدید شده که در جدول رتبه‌بندی پربازدیدترین سایت‌ها برای کاربران ایرانی، نام سایت شرکت فناوری بورس، کارگزاری آگاه و کارگزاری مفید به چشم می‌خورد و سایت بورس به نشانی tsetmc.com در میان کاربران ایرانی حتی از اینستاگرام هم بیشتر دیده شده است!

سهامداران چقدر کارمزد و مالیات پرداخت می‌کنند؟

خرید و فروش هر سهم در بازار سرمایه، برای سهامداران هزینه دارد. از کارگزاری و شرکت بورس تا ناظر بازار و خزانه دولت، هر کدام سهمی از معالات بورس بر می‌دارند. اتفاقی که باعث می‌شود کارمزد معاملات در بورس به ۱.۴۴ درصد برسد. بخشی از این کارمزد به عهده خریدار سهام و بخش دیگر بر عهده فروشنده است. خریداران، کمتر از فروشندگان کارمزد پرداخت می‌کنند. چراکه خریداران نیازی به پرداخت مالیات ندارند. بر اساس اصول مالیاتی، پرداخت مالیات بر عهده کسی است که پول می‌گیرد و کالا یا خدمات می‌فروشند. در اینجا هم مالیات معاملات بورسی معادل نیم درصد از کل ارزش معامله محاسبه شده و بر گردن فروشنده سهام است. علاوه بر مالیات، بخشی از ارزش معامله به کارمزد کارگزاری اختصاص پیدا می‌کنند. ثبت سفارش و انجام معامله خرید و فروش سهام توسط کارگزار و از طریق کانال‌هایی که بین کارگزاری و شرکت بورس تعریف شده انجام می‌شود و انتقال پول در این کانال‌ها هزینه دارد و در غالب کارمزد محاسبه می‌شود. در هر کدام از معاملات خرید و فروش سهام در بورس، ۳۸ صدم درصد ارزش معامله به عنوان کارمزد کارگزار خریدار و ۳۸ صدم درصد ارزش معامله به عنوان کارمزد کارگزار فروشنده کم می‌شود و هر کدام از کارگزاری‌ها سهم خودشان را از این نقل و انتقال پول برمی‌دارند.

کارمزد معاملات بورس به کارگزاری و مالیات ختم نمی‌شود. خود شرکت بورس هم بخشی از مبلغ مورد معامله در بورس را برای خودش برمی‌دارد. کارمزد شرکت سپرده‌گذاری از هر معامله حدود سه صدم درصد است که دو صدم درصد آن بر عهده فروشنده و یک صدم درصد آن برعهده خریدار است. مدیریت فناوری هم از هر معامله ۲۵ هزارم درصد کارمزد می‌گیرد که ۱۵ هزارم درصد آن بر عهده فروشنده و یک صدم درصد آن بر عهده خریدار است. سازمان بورس برای نظارت بر معاملات متحمل هزینه می‌شود و این هزینه را با دریافت کارمزد از معاملات جبران می‌کند. حق نظارت سازمان بر معاملات بازار بورس معادل شش صدم درصد است که نیمی از آن بر عهده خریدار و نصف دیگر بر عهده فروشنده است. البته این کارمزد در معاملات فرابورس کمتر است. تنها تفاوت کارمزد معاملات بورسی و فرابورسی همینجاست که حق نظارت سازمان در بازار فرابورس یک صدم درصد کمتر است. فرابورس برای نظارت بر معاملات دو صدم درصد از خریدار و سه صدم درصد از فروشنده کارمزد می‌گیرد که جمعا می‌شود پنج صدم درصد.

اگر همه کارمزد و مالیات را با هم جمع کنیم می‌بینیم در یک معامله خرید و فروش سهام حدود ۱.۴۳ درصد کارمزد دریافت می‌شود که ۹۷۵ هزارم درصد آن بر عهده فروشنده و ۰.۴۶۴ هزارم درصد آن بر عهده خریدار است. شاید به نظرتان این درصد‌ها ارقام خیلی کمی هستند، اما وقتی پای معاملات میلیونی به میان بیاید متوجه تاثیر زیادی این اعداد و ارقام خواهید شد. با توجه به اینکه هر معامله جمعا یک و نیم درصد کارمزد دارد، با خرید هر سهم باید از سود حداقلی ۱.۵ درصدی مطمئن باشید. چراکه اگر یک سهم را هزار تومان بخرید و هزار و ۱۵ تومان بفروشید، عملا هیچ تغییری در سرمایه شما ایجاد نشده و کل سودتان صرف پرداخت مالیات و کارمزد شده است.

درآمد روزانه کارگزاری‌ها؛ بیش از ۷۶ میلیارد تومان

بررسی ارزش معاملات بازار سرمایه کمکمان می‌کند تا ببینیم درآمد روزانه کارگزاری‌ها چقدر است. ارزش معاملات بورس به رقمی حدود هفت هزار میلیارد تومان در روز رسیده است. بعضی روز‌ها که شرکت جدیدی در بورس عرضه اولیه می‌شود، این حجم به ۱۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد. بررسی‌ها نشان می‌دهد از هفته پایانی فروردین به عنوان پیک هجوم مردم به کارگزاری‌ها، تا دیروز میانگین ارزش معاملات روزانه بورس هفت هزار میلیارد تومان است. ماجرا به همینجا ختم نمی‌شود. برای محاسبه درآمد کارگزاری‌ها باید معاملات فرابورس را هم در نظر بگیریم. بازاری که در آن روزانه رقمی حدود سه تا چهار هزار میلیارد تومان سهام دست به دست می‌شود. با این حساب کل ارزش معاملات بورس و فرابورس روی هم به ۱۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد. باید توجه داشته باشید که سال گذشته این موقع، ارزش معاملات بازار بورس رقمی حدود هزار میلیارد تومان در روز بود که نشان می‌دهد در یک سال اخیر میزان جابه‌جایی پول در بازار سرمایه ۱۰ برابر شده است. حالا سهامداران هر روز ۱۰ هزار میلیارد تومان سهام خرید و فروش می‌کنند و ۱.۴۴ درصد آن را یعنی حدود ۱۴۴ میلیارد تومان کارمزد و مالیات می‌پردازند.

یک حساب سرانگشتی نشان می‌دهد شرکت‌های کارگزاری روزانه حدود ۷۶ میلیارد تومان از خرید و فروش سهام در بورس درآمد دارند. البته این رقم مربوط به درآمد کل ۱۰۸ کارگزاری فعال در بورس است. اغلب معاملات بازار در چند کارگزاری معروف انجام می‌شود. طوری که بر اساس آخرین اطلاعات، پنج کارگزاری مفید، آگاه، صبا تامین، فارابی و مبین سرمایه، بیشترین تعداد معاملات فروردین‌ماه را انجام داده بودند. سهم این پنج کارگزاری از کل معاملات بازار بورس به ۴۲ درصد می‌رسد. اگر کارگزاری‌های حافظ، بانک پاسارگاد، نهایت‌نگر، بانک تجارت و سهم‌آشنا را هم به جمع آن‌ها اضافه کنیم، می‌توانیم نتیجه بگیریم که ۵۳ درصد معاملات بورس در ۱۰ کارگزاری اول انجام می‌شود و این یعنی از درآمد روزانه ۷۶ میلیارد تومانی، حدود ۳۲ میلیارد تومان به پنج کارگزاری اول و ۴۰ میلیارد تومان به ۱۰ کارگزاری اول می‌رسد. با توجه به اینکه بازار بورس در هفته پنج روز معاملاتی دارد، می‌توان گفت: پنج کارگزاری برتر بورس در ماه رقمی حدود ۶۴۰ میلیارد تومان درآمد کسب می‌کنند. تازه کارمزد معاملات صرفا بخشی از درآمد کارگزاری‌ها را تشکیل می‌دهد. آن‌ها با خرید و فروش سهام و سرمایه‌گذاری پول‌هایی که سهامداران در حساب کارگزاری ذخیره کرده‌اند، سود‌های کلانی کسب می‌کنند.

سایت بورس محبوب‌تر از اینستاگرام

جذاب شدن ناگهانی بورس برای مردم، علاوه بر رونق بازار، سایت‌های مربوط به بورس را هم رونق داده است. در ۹۰ روز گذشته سایت‌های مرتبط با بورس رشد چشمگیری داشته‌اند. الکسا به عنوان مرجع رتبه‌بندی سایت‌ها، روزانه فهرست سایت‌های برتر را بر اساس تعداد بازدیدشان به‌روزرسانی می‌کند. تا یک ماه پیش هیچ خبری از سایت‌های بورس در جدول بهترین سایت‌های ایرانی نبود، اما حالا می‌بینیم سایت Tsetmc.ir متعلق به شرکت فناوری بورس در رتبه سیزدهم بهترین سایت‌ها در ایران قرار گرفته که میزان بازدید آن در بین کاربران ایرانی حتی بهتر از یاهو و اینستاگرام است! چرا که یاهو در رتبه چهاردهم و اینستاگرام در رتبه پانزدهم سایت‌ها از نظر تعداد بازدیدکننده‌های ایرانی قرار دارد. رتبه پانزدهم به کارگزاری آگاه اختصاص دارد. Agah.com پربازدیدترین سایت در بین کارگزاری‌های بورس به حساب می‌آید. Emofid.com متعلق به کارگزاری مفید و mofidonline.com به عنوان سامانه معاملات آنلاین این کارگزاری به ترتیب در رتبه‌های ۱۸ و ۲۱ سایت‌ها برتر از نظر تعداد بازدیدکننده‌های ایرانی قرار گرفته‌اند.

بررسی روند رشد سه ماهه چهار سایت برتر بورسی نشان می‌دهد سایت شرکت فناوری بورس به نشانی tsetme.com از رتبه هزار و ۱۶۱ در بین کل سایت‌های اینترنتی، به ۵۹۷ رسیده است. سایت آگاه که در حال حاضر رتبه ۱۸ در بین کاربران ایرانی و رتبه ۷۲۷ جهانی را دارد، سه ماه پیش در رتبه هزار و ۶۵۱ قرار داشت. سایت کارگزاری مفید به نشانی Emofid.com در سه ماه گذشته از رتبه دو هزار ۴۲۷ به ۸۷۲ در بین سایت‌های اینترنتی رسیده و mofidonline.com به عنوان سامانه معاملات آنلاین این کارگزاری از رتبه دو هزار به رتبه ۹۵۵ بهبود پیدا کرده است.

تاسیس کارگزاری چقدر سرمایه لازم دارد؟

اگر با دیدن درآمد روزانه ۷۶ میلیارد تومانی کارگزاری‌ها به فکر تاسیس یک کارگزاری جدید افتاده‌اید، خبر‌های خوبی برایتان نداریم؛ چرا که از سال ۸۸ تا حالا یعنی در ۱۱ سال گذشته، حتی یک کارگزاری جدید هم مجوز فعالیت نگرفته است. قوانین تاسیس کارگزاری چندان پیچیده نیست. باید امتیاز جمع کنیم و یک سرمایه اولیه داشته باشید. درخواست مجوز برای تاسیس کارگزاری سه میلیارد تومان سرمایه لازم دارد. این رقم در مقایسه با سرمایه لازم برای تاسیس بانک و صرافی چندان عدد بالایی نیست.

چراکه تاسیس یک صرافی در شهر‌های بزرگ چهار میلیارد تومان و تاسیس بانک غیردولتی ۴۰۰ میلیارد تومان سرمایه لازم دارد. با وجود دستورالعمل‌های ساده تاسیس کارگزاری، دریافت مجوز تاسیس در حال حاضر عملا امکان‌پذیر نیست، چراکه ارائه چنین مجوزی صرفا در اختیار سازمان بورس است و این سازمان سال‌ها است درخواست مجوز هیچکس را تایید نکرده است. به همین خاطر تعداد کارگزاری‌های فعال در بورس برای چند سال روی عدد ۱۰۸ کارگزاری متوقف شده و همه درآمد‌های میلیاردی در انحصار این تعداد کارگزاری است.