مسیر چالش برانگیز میزبان جام جهانی ۲۰۲۲ برای مقابله با گرمای ۵۰ درجه‌ای

نویسنده؛ مریم صفدری

جارستان: قطر به‌عنوان میزبان جام جهانی ۲۰۲۲، درحال ساخت ورزشگاه‌هایی با سیستم تهویه مطبوع پیشرفته است و فضای بیرون را نیز مجهز به سیستم‌های سرمایشی کرده است.

دمای هوا در سایه‌ی خارج از ورزشگاه جدید فوتبال الجنوب در دوحه‌ی قطر، ۴۶/۵ درجه‌ی سانتیگراد بود و به‌گفته‌ی سعود غنی، کارشناس تهویه هوا، هوا چنان گرم است که گویی خدا سشوار بزرگی را رو به سوی قطر گرفته باشد. با این حال، درون ورزشگاه روباز، نسیم خنکی می‌وزید. زیر هر کدام از ۴۰ هزار صندلی ورزشگاه، دریچه‌های کوچکی تعبیه شده است که به سبک عربی تزئین شده و هوای خنک را در سطح مچ پا می‌دمند. پس از اینکه این هوای خنک فرو می‌نشیند، امواجی از آن به آرامی به‌سوی زمین چمن می‌خزد. دریچه‌هایی با اندازه‌ی یک توپ فوتبال نیز هوای سرد بیشتری را به سوی زمین می‌فرستند.

غنی، استاد مهندسی دانشگاه قطر، این سیستم را در ورزشگاه الجنوب طراحی کرده است. الجنوب یکی از هشت ورزشگاهی است که قطر کوچک ولی ثروتمند باید آن را برای جام جهانی ۲۰۲۲ آماده کند. نکته‌ی برجسته‌ی کار غنی این است که او طرح‌های خود را براساس این واقعیت اجرا می‌کند که فقط لازم است مردم را خنک کرد و نه محدوده‌های بالایی ورزشگاه را. معماری این ساختار زیبا را معمار معروفی به نام زاها حدید برعهده داشته است و برای طراحی این سازه از نوعی قایق سنتی عربی الهام گرفته است. غنی می‌گوید:

نیازی نیست که پرنده‌ها را هم خنک کنم.

قطر که صادرکننده‌ی نخست گاز طبیعی مایع در جهان است، شاید بتواند ورزشگاه‌های خود را خنک کند اما قادر نیست کل کشور خود را خنک کند. ترس از اینکه صدها هزار طرفدار فوتبال ممکن است حین حرکت در مسیر ورزشگاه‌ها، متروها و هتل‌ها در گرمای بی‌رحمانه‌ی تابستان آزار دیده یا حتی جان خود را از دست بدهند، موجب شد که جام جهانی پنج ماه به تعویق بیفتد. اکنون قرار است این مسابقات در ماه نوامبر یعنی طی زمستان ملایم قطر برگزار شود.

تغییر در تاریخ برگزاری جام جهانی نشانه‌ای از یک مشکل بزرگ‌تر یعنی تغییرات اقلیمی است. قطر در حال حاضر یکی از گرم‌ترین مناطق روی زمین است و میانگین دمای آن به دو درجه بالاتر از میانگین دمای قبل از دوران صنعتی‌شدن رسیده است. این حداکثر دو درجه سانتیگراد، هدف بین‌المللی توافق‌شده به‌منظور محدود کردن آسیب‌های ناشی از گرمایش جهانی است. طبق توافق‌نامه‌ی اقلیمی سال ۲۰۱۵ پاریس، بهتر است میزان گرمایش زمین زیر این حد حفظ شود و دمای زمین بیش از ۱/۵ درجه افزایش پیدا نکند.

در طول سه دهه‌ی گذشته، افزایش دما در قطر شتاب گرفته است. علت این امر، طبیعت غیریکنواخت تغییرات اقلیمی و نیز افزایش در ساخت‌و‌ساز است که باعث ایجاد شرایط آب‌و‌هوایی محلی در اطراف دوحه می‌شود. دما نیز در حال افزایش است، زیرا قطر که کمی کوچک‌تر از ایالت کنتیکت آمریکا است، به‌وسیله‌ی آب‌های به سرعت درحال گرم شدن خلیج فارس احاطه شده است. طی موج گرمایی ماه ژوئیه سال ۲۰۱۰، دمای این منطقه به ۵۰/۴ درجه‌ی سانتیگراد رسید. زیکه هوسفازر، دانشمند اطلاعات آب‌و‌هوایی گروه پژوهشی برکلی ارث می‌گوید:

قطر یکی از مناطق جهان است که سرعت گرمایش در آن بسیار سریع است. تغییراتی که در آنجا رخ می‌دهد، به ما کمک می‌کند تا درک کنیم که اگر کاری درجهت کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای انجام ندهیم، چه اتفاقی برای دیگر مناطق جهان رخ خواهد داد.

درحالی‌که تغییرات اقلیمی موجب رنج فقیرترین مناطق جهان و سرزمین‌هایی مانند سومالی تا سوریه و گواتمالا تا بنگلادش می‌شود، در مناطق ثروتمندی مانند آمریکا، اروپا و قطر تغییرات اقلیمی تنها موجب ایجاد مشکلات مهندسی شده و تهدیدی وجودی به‌شمار نمی‌رود. این مشکلی است که حداقل به‌طور موقتی با قدری پول و تکنولوژی می‌توان آن را حل کرد.

قطر برای بقا از گرمای تابستان نه‌تنها ورزشگاه‌های فوتبال خود را با تهویه‌مطبوع مجهز کرده است، بلکه از این روش حتی در فضای بیرون نیز استفاده کرده است. در بازارها، در کنار پیاده‌روها و حتی در مراکز خریدی که در فضای باز قرار دارند، سیستم‌های تهویه‌مطبوعی تعبیه شده است تا مردم بتوانند در هوایی مطبوع به خرید مشغول شوند. یوسف الحور بنیان‌گذار سازمان پژوهش و توسعه‌ی خلیج می‌گوید:

اگر سیستم‌های تهویه‌مطبوع را خاموش کنید، غیرقابل تحمل خواهد بود و نمی‌توانید به‌طور موثری عمل کنید.

_{ورزشگاه الجنوب یکی از هشت ورزشگاهی است که قطر برای جام جهانی ۲۰۲۲ در حال آماده‌سازی آن است}

_{سعود غنی سیستم تهویه‌ی مطبوع ورزشگاه‌ روباز را طراحی کرده است}

_{دریچه‌های کوچک، هوا را در سطح مچ پاها و به سمت داخل ورزشگاه می‌دمند}

تهویه‌مطبوع فضای باز بخشی از یک چرخه‌ی معیوب محسوب می‌شود. انتشارات کربنی موجب گرمایش جهانی می‌شوند؛ این امر موجب تمایل بیشتر به تهویه‌مطبوع شده و این سیستم‌ها نیاز به سوخت‌های فسیلی دارند؛ درنهایت کربن‌دی‌اکسید بیشتری منتشر می‌شود. طبق اعلام کنفرانس بین‌المللی سرمایش و گرمایش منطقه، انتظار می‌رود در کشور قطر، کل ظرفیت سرمایشی از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۳۰ دوبرابر شود.

محمد ایوب، مدیر ارشد پژوهشی مؤسسه‌ی پژوهشی انرژی و محیط زیست قطر می‌گوید زمانی‌که میانگین گرمایش جهانی به دو درجه‌ی سانتیگراد برسد، دمای قطر اوج خواهد گرفت. طبق پیش‌بینی‌ها، در مناطق به سرعت در حال رشد خاورمیانه، برخی از شهرها غیر قابل سکونت خواهند شد. ایوب می‌گوید:

ما درحال صحبت کردن درمورد ۴ تا ۶ درجه‌ی سانتیگراد افزایش دما در منطقه‌ای هستیم که هم‌اکنون دماهای بالایی را تجربه می‌کند. بنابراین چیزی که ما بیشتر به آن می‌پردازیم، این است که این امر چگونه روی سلامت و بهره‌وری مردم اثر می‌گذارد.

خطر ناشی از افزایش دما، در کشور قطر به‌علت رطوبت خلیج فارس حاد است. بدن انسان با تبخیر عرق خنک می‌شود. اما وقتی رطوبت خیلی بالا باشد، تبخیر کم شده یا کاملا متوقف می‌شود. جوز لیلیویلد، دانشمند مؤسسه‌ی ماکس پلانک که کارشناس اقلیم خاورمیانه است، می‌گوید:

اگر هوا گرم و مرطوب باشد و رطوبت نسبی به ۱۰۰ درصد نزدیک شود، شما ممکن است در اثر گرمایی که در بدنتان تولید می‌شود، جان خود را از دست بدهید.

این موضوع در اواخر ماه سپتامبر آشکار بود. در آن زمان، دوحه میزبان مسابقات جهانی دو و میدانی سال ۲۰۱۹ بود. در این مسابقات، زمان آغاز دوی مارتن زنان به نیمه‌شب ۲۸ سپتامبر منتقل شد. در ایستگاه‌های آب، برای خنک کردن بدن، اسفنج‌های سرد توزیع می‌شد. مسئولان کمک‌های اولیه بیش از شمار ورزشکاران بودند. اما دمای هوا که به حدود ۳۲ درجه‌ی سانتیگراد رسیده بود، موجب شد که تعداد زیادی از شرکت‌کنندگان نتوانند مسابقه را به پایان برسانند.

• در چنین شرایط آب‌و‌هوایی کارگران در معرض خطر بیشتری قرار دارند. یک گزارش تلویزیونی آلمانی که نشان می‌داد، در سال‌های اخیر صدها کارگر خارجی در قطر از دنیا رفته‌اند، موجب ایجاد محدودیت‌های جدیدی در زمینه‌ی کار در فضای باز شد. مقاله‌ای که در ماه ژوئیه در مجله‌ی Cardiology منتشر شد، نشان می‌داد که ۲۰۰ مورد از ۵۷۱ مورد مشکل قلبی کشنده که برای مهاجران نپالی که در قطر کار می‌کردند، پیش آمده بود، ناشی از استرس گرمایی شدید بوده و می‌شد که از آن پیشگیری کرد.

نیروی هوایی آمریکا در روزهای بسیار گرم، میزان مواجهه‌ی سربازان مستقر در پایگاه هوایی العدید با گرما را محدود می‌کند. پرسنلی که به نگهبانی یا نگه‌داری از هواگردها مشغول هستند، به‌مدت ۲۰ دقیقه کار کرده و ۴۰ دقیقه‌ی دیگر را استراحت می‌کنند و در هر ساعت دو بطری آب می‌نوشند. به‌گفته‌ی سخنگوی واحد نیروی هوایی ۳۷۹ AEW، افرادی که در آتش‌نشانی یا تعمیر هواگردها شاغلند و کار سنگینی انجام می‌دهند، ممکن است فقط ۱۰ دقیقه کار کرده و ۵۰ دقیقه استراحت کنند.

در اوایل ماه ژوئیه، فرماندهی دفاع غیرنظامی قطر درمورد کار کردن در فضای بیرون در ساعات بین ۱۰ صبح تا ۳ بعد‌ازظهر، قرار دادن سیلندرهای گاز زیر نور خورشید، روشن کردن گرم‌کننده‌های آب، پر کردن کامل مخازن سوخت یا لاستیک‌های اتومبیل یا روشن کردن غیرضروری مطبوع کننده‌های هوا هشدار داد.

منتظر شگفتی باشید

درحال حاضر، مدیریت تغییرات آب‌و‌هوایی در کشوری همچون قطر که شعارش برای جام جهانی این است که «منتظر شگفتی باشید»، مسئله‌ی پول است. قطر مقدار زیادی پول دارد. صندوق ثروت حکومتی این کشور ارزشی حدود ۳۲۰ میلیارد دلار دارد. برخی از سهام‌های آن شامل فروشگاه بزرگ هرودز، کنری وورف لندن، باشگاه فوتبال پاری‌سن‌ژرمن، دفتر و شهرک مسکونی سی‌تی‌سنتر دی‌سی و سهام ده درصدی در ساختمان امپایر استیت می‌شود.

قطر از ثروت خود در خانه‌ی خود نیز استفاده کرده است. در این کشور، ۱۱ برنده‌ی جایزه معماری پریتزکر ساختمان‌های مرتفع و ورزشگاه‌هایی را ساخته‌اند. نتیجه، ترکیبی عجیب از معماری آوانگارد، ثروت نفتی، محافظه‌کاری اسلامی، مراکز خرید و تغییرات اقلیمی است که سوفیا ال‌ماریا، هنرمند قطری‌آمریکایی آن را «آینده‌گرایی خلیج» می‌خواند.

_{واحدهای خنک‌کننده در امتداد خیابانی روباز در بازار سوق واقف گرمای خفه‌کننده‌ی عصرگاهی را کم می‌کنند}

_{پنکه‌های رطوبت‌ساز افرادی را که هنگام غروب در کنار واحدهای خنک‌کننده نشسته‌اند، خنک می‌کند. در طول شب‌های تابستان، دمای هوا به ندرت کمتر از ۳۲ درجه‌ی سانتیگراد می‌شود}

_{سنگفرش پیاده‌روها در فضای باز مرکز خرید گالری لافایت با دریچه‌های تهویه‌مطبوع مجهز شده‌اند}

قطر تاکنون، با گسترش سیستم‌های تهویه‌مطبوع در فضای باز، زندگی در فضای باز را حفظ کرده است. در بازار بازسازی شده‌ی سوق واقف، ماپیچی از مغازه‌ها، رستوران‌ها و هتل‌های کوچک، واحدهای تهویه مطبوع هوایی خنک را برای مشتریان کافه ایجاد می‌کنند. این واحدها که بسته به کیفیت، قیمتی حدود ۸۰ تا ۲۵۰ دلار دارند، تنها ابزاری هستند که موجب می‌شوند در منطقه‌ای که دما در تابستان به‌ندرت به کمتر از ۳۲ درجه‌ی سانتیگراد می‌رسد، مردم بتوانند در فضای بیرون غذا بخورند.

اخیرا، فروشگاه بزرگ گالری لافایت در مرکز خریدی افتتاح شد که در پیاده‌روهای سنگفرشی آن در فضای بیرون، توری‌های مطبوع کننده‌ی هوا نصب شده است. هریک از این دریچه‌ها دارای طرحی تزئینی هستند. بسیاری از آن‌ها خارج ساختمان را دربرگرفته و خریداران را که از پشت پنجره‌ها در حال نگاه کردن به اجناس هستند، خنک می‌کند.

اگرچه گرمایی ویرانگر وجود دارد، اما ساعت پنج بعدازظهر که می‌شود، سرو کله‌ی مردمی که می‌خواهند درمکان‌هایی مانند کافه پوچکین بنشینند، پیدا می‌شود. در یکی از این بعدازظهرها، وقتی دما به ۴۳ درجه‌ی سانتیگراد رسیده بود، آیدا عدی بازیاک که یک طراح داخلی است، با دوست خود در حال خوردن یک نوشیدنی خنک بود. آن‌ها تازه کار خود را تمام کرده بودند و در کافه جو در کنار یک توری خنک‌کننده نشسته بودند، عدی گفت:

من که می‌گویم این کار بی‌فایده است. من می‌دانم که این کار چه تأثیر منفی روی محیط دارد. اما این کار به آن‌ها اجازه می‌دهد که در فصل تابستان از فضای بیرون لذت ببرند.

حتی گروه کوچک فعالان اقلیمی قطری نیز با این موضوع همدلی می‌کنند. نیشاد شافی، مدیر اجرایی جنبش اقلیمی جوانان عرب می‌گوید:

این موضوع مربوط به بقا است. هوا خیلی گرم است. این یک واقعیت است.

_{نیشاد شافی، فعال اقلیمی هندی این سؤال را مطرح کرده است که آیا قطر می‌تواند جام جهانی را به شکل کربن خنثی برگزار کند}

براساس اعلام بانک جهانی، قطر در حال حاضر ازنظر میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای به ازای هر فرد، مقام اول را در جهان دارد. بسیاری از قطری‌ها معتقدند که این نوع محاسبه‌ی بانک جهانی گمراه‌کننده است. بخش عظیمی از گاز طبیعی مایع قطر به دیگر کشورها صادر شده و در آنجا سوزانده می‌شود. در این رویکرد، بانک جهانی، به‌جای مشتریانی که خواهان سوخت‌های فسیلی هستند، قطر را متهم می‌کند. البته با احتساب این موضوع نیز، قطر گازهای گلخانه‌ای زیادی منتشر می‌کند. حدود ۶۰ درصد از برق این کشور برای وسایل سرمایشی مورد استفاد قرار می‌گیرد. درمقابل، تهویه‌مطبوع در کشور آمریکا، تنها ۱۵ درصد و در کشور چین یا هند کمتر از ۱۰ درصد از برق تولیدی را مصرف می‌کند. این درحالی است که دمای بالاتر همراه‌با جمعیت در حال رشد، تقاضا برای انرژی بیشتر و در درجه‌ی اول سوخت‌های فسیلی را افزایش می‌دهد. درحالی‌که تعداد قطری‌های بومی تقریبا ۳۰۰ هزار نفر است، تعداد کارگران خارجی در این کشور تنها طی دهه‌ی اخیر یک میلیون افزایش داشته و شمار جمعیت این کشور را به ۲/۷ میلیون نفر رسانده است.

_{اگر سیاست‌های اقلیمی محکمی اتخاذ نشود، تا سال ۲۰۵۰، انتشارات حاصل از خنک کردن فضا دو برابر خواهد شد}

تلاش قطر در راستای اضافه کردن ظرفیت گاز طبیعی بیش از اضافه کردن ظرفیت انرژی خورشیدی است. مزرعه‌ی پرورش گاوشیری جدید این کشور که کاندیدایی برای انرژی خورشیدی به‌شمار می‌رفت، برای خنک نگهداشتن گاوها از شبکه‌ی برق حاصل از گاز طبیعی استفاده می‌کند. علاوه‌بر‌این، با برنامه‌های دولت برای افزایش ۴۳ درصدی تولید گاز طبیعی تا سال ۲۰۲۴ و افزودن ۶۰ مخزن جدید به ناوگان سوختی خود، طرح‌های انرژی خورشیدی کمرنگ‌تر دیده می‌شوند.

آیا می‌توانیم آنچه را که در حال اتفاق افتادن است، معکوس کنیم؟

دانشمندان در حال یافتن پاسخ این سؤال هستند که چرا این کشور بیابانی و کوچک و پایتختِ به سرعت در حال صنعتی شدن آن، دچار چنین افزایش دمایی شده است. براساس داده‌های برکلی ارث، طی پنج سال گذشته، دما در نوار بزرگی از این کشور بیش از ۲ درجه گرم‌تر از دمای زمان پیش از صنعتی شدن بوده است. عبدالله المنایی، مدیر سازمان هواشناسی قطر در ایمیل‌هایی که برای واشنگتن‌پست ارسال کرده است، نوشته که گرمایش سریع دوحه عمدتا ناشی از شهرنشینی یا چیزی است که اثر «جزیره‌ی گرمایی شهری» نامیده می‌شود که در آن سطوح تاریک خیابان‌ها و پشت‌بام‌های شهر، نور خورشید را جذب می‌کنند. المنایی داده‌هایی را ارائه داده است که نشان می‌دهد دما در شهر دوحه از سال ۱۹۶۲ تاکنون تا ۲/۸ درجه‌ی سانتیگراد افزایش یافته است. اگرچه در این رابطه، اداره‌ی ملی اقیانوس و اتمسفر آمریکا و ناسا ارقام پایین‌تری ارائه می‌کنند، اما اعداد آن‌ها نیز نشان‌دهنده‌ی گرم شدن ۱/۹ درجه‌ی سانتیگرادی طی فقط ۵۰ سال است. این عدد پس از تصحیح برای عامل شهرنشینی به دست آمده است. المنایی گفت که کارشناسان بین‌المللی به‌شدت روی خوانش‌های دما در فرودگاه دو‌حه تکیه می‌کنند که به‌گفته‌ی او دربرابر گرمایش شهری حساس هستند. او توضیح داده است که رکوردهای دمایی فرودگاه دوحه کامل‌ترین رکوردهایی دمایی کشور است اما دیگر ایستگاه‌های نظارتی کشور گرمایش کمتری را نشان می‌دهند. به‌عقیده‌ی او، حتی اگر در این منطقه افزایش دمایی وجود داشته باشد، در‌مقایسه‌با کشورهای صنعتی بسیار کمتر است.

پدیده‌ی جزیره‌ی گرمایی شهری واقعا می‌تواند موجب افزایش دما شود. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که در هنگام شب دما با سرعت بیشتری افزایش می‌یابد که نشانه‌ای از تأثیر عوامل شهری روی گرمایش است. اما شواهدی نیز وجود دارد که نشان می‌دهد دوحه به‌علت تغییرات اقلیمی در حال گرم شدن است. مطالعات نشان می‌دهد که الگوی دمایی آن با دمای مناطق دیگر خاورمیانه و خلیج فارس و نیز مناطق غیرشهری مطابقت دارد.

بسیاری از این کشورها در فاصله‌ی سال‌های ۱۹۹۷ تا ۱۹۹۹ یک اوج دمایی را تجربه کردند، دوره‌ای که با یک ال‌نینوی بزرگ همراه بود که از اقیانوس آرام شروع شد و کل سیاره را تحت‌تأثیر قرار داد. در آن زمان، سال ۱۹۹۸ گرم‌ترین سال ثبت شده بود. اما پس از آن، دما مجددا کاهش پیدا نکرد و این امر نشان‌دهنده‌ی وجود تغییرات اقلیمی و نه یک اثر محدود شهری بود.

_{میزان گرمایش در منطقه‌ی اطراف دوحه دو برابر میانگین گرمایش جهانی بوده است}

شبه‌جزیره‌ی قطر نیز درمعرض دریاهای درحال گرم شدن است. برای مثال نتایج مطالعه‌ی جدیدی نشان داده است که در فاصله‌ی سال‌های ۱۹۸۲ تا ۲۰۱۵، دماهای سطح دریا در خلیج فارس و دریای عمان حدود یک درجه افزایش یافته است که بسیار بالاتر از دماهای جهانی است. در جریان ماه ژوئیه، متوسط دمای سطح دریا به ۳۲/۴ درجه‌ی سانتیگراد رسید.

لیلیویلد می‌گوید که این کشور در یک حلقه‌ی بازخورد گیر افتاده است. اگرچه ابر یا بارانی در قطر وجود ندارد، افزایش دمای آب در خلیج فارس منجر به افزایش رطوبت هوا در ماه‌های خاصی می‌شود. ابن بدان معنا است که بخار آب بیشتری وجود دارد که یک گاز گلخانه‌ای است و موجب گرم شدن بیشتر می‌شود. لیلیویلد توضیح می‌دهد:

داستان این است که سرعت گرم شدن این مناطق بیشتر از دیگر مناطق جهان است و در شهرهای خاصی از آن پدیده‌ی جزیره‌ی گرمایی و آلودگی شهری نیز وجود دارد و موجب افزایش بیشتر دما می‌شود.

ایوب، مدیر پژوهش‌های اقلیمی از این موضوع نگران است که برخی از رویدادهای آب‌و‌هوایی شدید مانند طوفان‌های گرد‌و‌غبار یا طوفان‌های باران ممکن است با تغییرات اقلیمی گره خورده باشند. در ۲۰ اکتبر سال گذشته، فقط طی چهار ساعت، ۹۸ میلی‌متر باران (برابر ۱۲۰ درصد میانگین سالیانه و ۲۵ برابر بیشتر از میانگین بارش در ماه اکتبر) بارید و سیلاب‌های شدیدی به راه افتاد. ایوب می‌گوید: «آیا این یک نقطه‌ی پرت (رویدادی اتفاقی) یا بخشی از یک روند است؟»

در خاورمیانه، نگرانی‌هایی دراین‌زمینه در حال افزایش است که ممکن است روزی برسد که ترکیب گرما و رطوبت از آستانه‌ی تحمل انسان‌ها خارج شود. در این وضعیت، سیستم‌های تهویه مطبوع دیگر وسیله‌ی آسایش نبوده بلکه برای بقا ضروری است. المنایی در ایمیل خود نوشته بود:

اغلب از من سؤال می‌شود: آیا می‌توانیم چیزی را که ازنظر اقلیمی در حال رخ دادن است، معکوس کنیم؟ من می‌پرسم: آیا می‌توانید تهویه‌مطبوع و یخچال خود را خاموش کرده و دیگر از اتومبیل خود استفاده نکنید؟ کسی جواب مثبت نخواهد داد.

تسلیم یا عمل

المنایی «سازگاری با هنجار جدید» را توصیه می‌کند که معنای دوگانه‌ای دارد. این در یک معنا معادل تسلیم شدن است، درک این واقعیت که کار کمی درمورد ذخایر عظیم کربن موجود در اتمسفر می‌توان انجام داد. با این حال این مفهوم را نیز در خود دارد که شاید بتوان در برخی از مناطق دمای هوا را تعدیل کرد. در ماه اوت، سازمان امور عمومی قطر حدود ۲۰۰ متر از جاده‌ای نزدیک سوق را با لایه‌هایی از ماده‌ی آبی که به‌وسیله‌ی یک شرکت ژاپنی طراحی شده بود،، پوشاند. برخلاف آسفالت، این ماده قسمت زیادی از تابش خورشید را منعکس می‌کند و دمای آن نسبت‌به آسفالت کمتر است.

_{مهندس و مدیر اجرایی علی محمد الکواری، به مشرب مرکز شهر دوحه نگاه می‌کند. خیابان‌های این بخش از شهر به گونه‌ای طراحی شده است که از مزیت بادهای شمال بهرمند شوند}

بنیاد قطر (سازمانی که به‌وسیله‌ی شیخا موزا بنت ناصر تأسیس شده است)، درحال نظارت بر بخش پیشرفته‌ای از یک طرح شهری است که با عنوان مشرب شناخته می‌شود. پیاده‌روها و خیابان‌ها در این بخش به سمت شمال قرار گرفته‌اند تا از مزیت نسیم‌هایی که از آن سمت می‌آیند، بهرمند شوند. ستون‌های استوانه‌ای، هوای سردی را در حیاط‌هایی می‌دمند که دارای حوضچه‌های آب است و یک سایبان مانع آفتاب نیز نصب شده است که در روزهای بادی می‌تواند بسته شود. این بخش دارای ۶۴۰۰ صفحه‌ی خورشیدی است که ۴ درصد از انرژی شهرک را فراهم خواهد کرد.

در سازمان پژوهش و توسعه‌ی خلیج، الحور، دانشمند علوم محیط زیست که رهبری این گروه را برعهده دارد، درحال تدوین استانداردهای کیفی منطقه‌ای ساختمان‌ها است و امیدوار است بتواند تغییرات وسیعی را ایجاد کند. برخی از ساختمان‌های مرتفع مانند برج‌های نخل ۲۴۵ متری برای تزئین فضای بیرون خود از شیشه استفاده می‌کنند و این امر موجب گرم شدن بیشتر فضای داخلی می‌شود. حسن سلطان، یکی از اعضای شاخه‌ی قطری انجمن آمریکایی مهندسین گرمایش، سرمایش و تهویه‌مطبوع می‌گوید:

طبق مقررات جدید، نباید بیش از ۴۰ درصد از منظره‌ی خارجی ساختمان از شیشه ساخته شود.

الحور می‌گوید:

در شرایطی که دو سوم از انرژی شما به سمت بخش تهویه مطبوع می‌رود، اگر این بخش را مدیریت نکنید، اقدامات دیگر تأثیر چندانی نخواهند داشت.

_{صفحات خورشیدی روی پشت بام‌های اطراف یک ساختمان بزرگ تهویه مطبوع در مرکز محله‌ی مشرب}

_{ایستگاه متروی جدید محله مشرب نیز دارای تهویه مطبوع است}

_{مشرب به گونه‌ای طراحی شده است که از وزش نسیم بهرمند شده و دارای سایبان‌هایی است که جلوی نور خورشید را می‌گیرند}

اواخر سال گذشته، دولت قطر اعلام کرد که جام جهانی ازنظر کربن خنثی خواهد بود. این بدان معنا است که برای هر مایل مسافرت هوایی، هر مایل جا‌به‌جایی بین خیابان‌ها، برای هر کارخانه‌ای که مواد ساختمانی تولید می‌کند و برای هر تهویه‌مطبوعی که بیش از حد معمول کار می‌کند، باید کاهش جبران‌کننده‌ای در انتشارات گازهای گلخانه‌ای موجود باشد.

دولت قطر می‌گوید میزان انتشارات کربن مرتبط با جام جهانی در کشور قطر نسبت‌به میزان انتشارات کربنی مسابقات جام جهانی گذشته که در کشورهای دیگر برگزار شده است، کمتر خواهد بود. او چنین استدلال می‌کند که در آن کشورها، ورزشگاه‌ها فاصله‌ی زیادی از هم داشته و حتی گاهی در کشورهای مختلف قرار داشتند. این در حالی است که در کشور قطر حداکثر فاصله‌ی بین ورزشگاه‌ها ۵۶ کیلومتر است. پنج مورد از هشت ورزشگاه به خطوط مترویی که در حال ساخت هستند، متصل خواهند بود. دو مورد از این خطوط مترو می‌توانند سفرهای بین ورزشگاهی تماشاگران را که حدود ۵۷ درصد از انتشارت کربنی مسابقات روسیه را شامل می‌شدند، انجام ‌دهند.

شافی، فعال اقلیمی و مهندس محیط زیست که از هند می‌آید، می‌گوید که دولت قطر به طریقی هزینه‌های جام جهانی را کمتر از حد درنظر می‌گیرد و به‌همین علت خنثی بودن انتشارات کربنی ممکن می‌شود. او می‌گوید بسیاری از پروژه‌های درحال ساخت به‌عنوان بخشی از پروژه‌های مرتبط با جام جهانی درنظر گرفته نمی‌شوند چرا که گفته می‌شود دولت از قبل و نه به خاطر جام جهانی قصد اجرای آن‌ها را داشته است. کمیته‌ی عالی تحویل و میراث که مسئول تدارکات جام جهانی است، می‌گوید که بودجه‌ی او برای ایجاد ورزشگاه‌ها و مکان‌های تمرینی به حدود ۷ میلیارد دلار می‌رسد. یکی از مقامات این کمیته می‌گوید که ساخت‌و‌سازهای دیگر نتیجه‌ی مستقیمی از برگزاری مسابقات در این کشور نیستند. دولت اخیرا از طرحی برای کاشت یک میلیون درخت در قطر رونمایی کرد. شافی آن را غیرواقعی خواند و گفت ده نهال به وسیله‌ی افراد VIP کاشته شده و سپس آن‌ها به خانه‌ی خود می‌روند.

_{پیاده‌رویی که در پارک چتر در دوحه ساخته شده است که برای اینکه عابران پیاده از در گرمای داغ خورشید دور نگه دارد، اداره‌ی پست را به خط ساحل متصل می‌کند}

_{در این پیاده‌رو برای ایجاد فضای قابل تحمل‌تری برای عابران، از چتر و گیاه استفاده شده است}

_{کارگران ساختمانی در نزدیکی ورزشگاه لوسیل که میزبان اولین و آخرین بازی‌های جام جهانی خواهد بود، برای حفاظت دربرابر خورشید از لباس‌های کاملا پوشیده استفاده می‌کنند}

کمیته‌ی مذکور می‌گوید ۸۸ درصد از مواد مورد نیاز برای ساخت یکی از ورزشگاه‌ها را از ضایعات ساختمانی تهیه می‌کند. یکی دیگر از ورزشگاه‌ها از کانتینرها و قطعات فولادی جداشدنی ساخته می‌شود که بعدا بتواند از هم جدا شده و پس از مسابقات به کشوری که بیش از قطر نیازمند ورزشگاه است، ارسال شود. هزاران صندلی ورزشگاه‌های دیگر نیز قابل جا‌به‌جایی هستند. مسئول کمیته می‌گوید:

ما نمی‌خواهیم با فیل‌های سفید جا بمانیم. جدا کردن آن قطعات و بازگشت به حالت اول درست مانند اسباب‌بازی لگو، بسیار آسان است (فیل سفید اصطلاحی است برای اشاره به دارایی‌هایی استفاده می‌شود که مالک آن‌ها نمی‌تواند به‌سادگی از بند آن‌ها رها شود و در عین حال میزان استفاده و مفید بودنشان نسبت به هزینهٔ نگه‌داری‌ آن‌ها ناچیز است).

یک راه مهم برای رسیدن به کربن خنثی برای کمیته این است که به کمک ابتکار Global Carbon Trust اعتباراتی را بخرد. ابتکار مذکور مانند مکانیسم‌های «کنترل و تجارت» در اروپا یا کالیفرنیا، پروژه‌های اقلیمی را که موجب کاهش انتشارات گازهای گلخانه می‌شوند، را تأیید کرده و مجوز می‌دهد. این کاهش‌ها به‌‌شکل اعتباراتی به شرکت‌ها، سازمان‌ها یا دولت‌هایی که نتوانسته‌اند اهداف کربنی را برآورده سازند و باید انتشارات کربنی خود را جبران کنند، فروخته می‌شود. هرچه قیمت بالاتر باشد، احتمال اینکه شرکت‌ها به‌جای خرید اعتبارات به حل مشکل انتشارات خود بپردازند، بیشتر می‌شود.

با این حال، در کشور قطر آگاهی از وضعیت اقلیمی تا حد زیادی محدود به جام جهانی است. قطر در کنفرانس اقلیمی سال ۲۰۱۵ پاریس که بسیاری از کشورها در آن به‌طور داوطلبانه اهدافی را برای کاهش انتشارات خود تعیین کردند، با اشاره به این موضوع که این کشور به لطف منابع گاز و نفت است که می‌تواند بر مشکلات زندگی در این سرزمین غلبه کند، از این اهداف گذشت. دولت قطر تصدیق کرد که سیستم‌های اکولوژیکی و انسانی دربرابر تأثیر منفی حاصل از تغییرات اقلیمی آسیب‌پذیر هستند، اما گفت که این کشور به‌دنبال ایجاد توازنی بین نیازهای توسعه و حفاظت از محیط‌زیست است. سپس در ۹ اکتبر، شرکت نفت و گاز دولتی قطر اعلام کرد که قصد دارد تا سال ۲۰۲۵، تاسیساتی را برای جذب و ذخیره‌ی ۵ میلیون تن کربن حاصل از عملیات گاز طبیعی مایع ایجاد کند. پاول مولچانوف تحلیل‌گر ارشد سرمایه‌گذاری در شرکت ریموند جیمز می‌گوید:

این تأسیسات که درنهایت ظرفیت ۲/۱ میلیون تن در سال خواهد داشت، از همه به جز دو مورد، در جهان بزرگ‌تر خواهد بود.

_{مردی برای فرار از گرمای بعدازظهر دوحه، در سایه‌ای در بازار سنتی سوق واقف استراحت می‌کند}

_{کارگری در حال جارو کشیدن محوطه‌ی نزدیک اصطبل اسب پلیس در حاشیه‌ی سوق واقف است}

_{پدر و پسری در حال رفتن به‌سوی بیمارستان شاهین در سوق واقف هستند تا شاهینی را قبلا برای مداوا به آنجا برده‌اند، تحویل بگیرند}

به‌نظر می‌رسد در امتداد کرنیش دوحه (یک تفرجگاه ساحلی) مسئله‌ی تغییرات اقلیمی، مسئله‌ی مهمی باشد. هر هفته، هزاران هزار نفر از کارگران خارجی در آنجا برای تفریح و استراحت جمع می‌شود. زهیر احمد علی احمد ۴۸ ساله، از بنگلادش می‌آید و به‌مدت ۱۹ سال برای یک شرکت تجهیزات برودتی در عربستان مشغول به کار بوده است. او امیدوار است که در این جا کار پیدا کند؛ جایی که بیشتر کارگران خارجی دارای مهارت کم در ماه ۳۰۰ تا ۴۲۵ دلار می‌گیرند. او به همراه چهار نفر از دوستان خود در یک اتاق زندگی می‌کند.

احمد درمورد تغییرات اقلیمی می‌داند. در کشور بنگلادش، جایی که همسر و سه پسرش زندگی می‌کنند، کشاورزان امسال قبل از کشت محصولات خود متتظر باران ماندند ولی انتظار آن‌ها طولانی شد و بارانی نیامد. او علت این امر را تغییرات اقلیمی می‌داند و می‌گوید:

تغییر فصل‌ها در کشور بنگلادش دیگر مانند قبل نیست.

او اکنون در قطر به دمای هوا در عربستان نیز دقت می‌کند و می‌گوید قطر بسیار داغ‌تر است.

_{زهیر احمد علی احمد حدود ۲۰ سال را دور از کشور خود یعنی بنگلادش و بیشتر در عربستان مشغول به کار بوده است . او در دوحه به‌دنبال کار می‌گردد و هر روز هم هوای عربستان را چک می‌کند، آنجا سردتر بوده است}

وقتی خورشید در ورزشگاه بین‌المللی خلیفه در حال غروب کردن بود، غنی همچنان در تلاش برای اطمینان از این موضوع بود که قطری‌ها حتی اگر در خارج از خانه باشند، بتوانند به مکان‌های دارای تهویه‌مطبوع پناه ببرند. او گفت:

بله ما درمورد تغییرات اقلیمی بسیار نگران هستیم.

او با اشاره به اینکه در پروژه‌ها تنها از مواد دارای منشا محلی استفاده می‌شود، می‌گوید:

ما به تمام جنبه‌های ممکنی که بتوانیم میزان انتشار کربن خود را حداقل کنیم، توجه می‌کنیم.

غنی، در ورزشگاه الجنوب برای ذخیره‌ی آب خنک در هنگام شب، یک ساختمان ۸/۵*۸/۵ متر طراحی کرده است. این آب در طول روز وارد مسیرهای لوله‌کشی ورزشگاه می‌شود و در آن مبدل‌های حرارتی، سرما را جدا می‌کنند. این سیستم به گونه‌ای طراحی شده است که هوای سرد ایجاد شده در کف مجددا به داخل کشیده می‌شود بنابراین همین هوای سرد مجددا سرد می‌شود و نه هوای بسیار داغ بیرون. وقتی نخستین بازی در ساعت ۱۰:۴۵ بعدازظهر ماه می آغاز شود، این سیستم به خوبی کار خواهد کرد.

اکنون، غنی درحال طراحی یک گذرگاه هوایی است که تماشاگران در مسیر رفتن به پارکینگ و مترو در معرض گرما قرار نگیرند. غنی در خارج از ورزشگاه بین‌المللی خلیفه که سیستم سرمایشی آن را نیز خود او طراحی کرده است، به دو نمونه‌ی الگو نگاه می‌کند. هرکدام دارای دریچه‌های خنک‌کننده، گیاهان آویزان و صفحات خورشیدی خمیده هستند. غنی می‌گوید این طرح هنوز نیاز به کار دارد. صفحات خورشیدی نیروی کافی برای کار سیستم خنک‌کننده را فراهم نمی‌کنند. گیاهان نیز کم‌پشت هستند. بدتر از همه نسیم گرمی است که درحال وزیدن است و سیستم خنک‌کننده را بی اثر می‌کند. او می‌گوید، باد بزرگ‌ترین دشمن است. غنی نگران خنک کردن سیاره است اما در حال حاضر او مشغول به حل مسئله خنک کردن عابران پیاده است. او تسلیم نشده است./ زومیت