هدف تحرکات دیپلماتیک عربستان در قبال ایران چیست؟

اگر واقعا شرایطی به وجود بیاید که ایران و عربستان، مسائلشان را هم با هم و هم در مورد یمن و سایر کشور‌های خاورمیانه مثل سوریه، عراق لبنان و.. سروسامان دهند و تنش‌ها را کاهش دهند به نفع هر دو کشور خواهد بود.

hگر واقعا شرایطی به وجود بیاید که ایران و عربستان، مسائلشان را هم با هم و هم در مورد یمن و سایر کشور‌های خاورمیانه مثل سوریه، عراق لبنان و.. سروسامان دهند و تنش‌ها را کاهش دهند به نفع هر دو کشور خواهد بود.

جارستان: عربستان همزمان با طرح اتهامات گسترده علیه ایران در مجامع بین المللی،  و همچنین تهدید به حمله نظامی، سعی دارد از طریق “عمران خان” در جهت کاهش تنش‌ها گام بردارد. به نظر می‌رسد شرایط داخلی و بین المللی عربستان، سعودی ها را، دست کم در شرایط فعلی به سمت کاهش تنش‌ها سوق داده است.

پس از حملات آرامکو در روز شنبه ۲۳ شهریور تنش بین ایران و عربستان افزایش یافت. هر چند انصارلله یمن مسئولیت حملات را به عهده گرفت، اما عربستان ایران را متهم کرده است.

عادل الجبیر، وزیر مشاور عربستان در امور خارجی، با متهم کردن ایران به دست داشتن در حملات آرامکو گفت: «می‌خواهیم حمایت بین المللی را کسب کنیم. می‌خواهیم همه گزینه‌ها – گزینه‌های دیپلماتیک، اقتصادی و نظامی – را بررسی کنیم و سپس تصمیم بگیریم.» روز چهارشنبه، سوم مهر هم مارک اسپر، وزیر دفاع آمریکا، در تماس تلفنی با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، مسئله اعزام نیرو‌های جدید به عربستان را بررسی کرد.

علاوه بر اینها، وزیر خارجه سعودی در مجمع عمومی سازمان ملل با متهم کردن ایران به حمله به تاسیسات نفتی آرامکو، از جامعه جهانی خواست برای متوقف کردن نفوذ ایران در منطقه، فشار‌ها را علیه تهران افزایش دهند. او با اتهام زنی به ایران مدعی شد: «ما با نظامی سرکش و تروریست مواجه هستیم که به تهدید امنیت و صلح بین‌المللی ادامه می‌دهد. آن‌ها همچنین منابع انرژی و اقتصاد جهانی را نیز به خطر انداخته‌اند».

این در حالی است که در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل و همزمان با این اظهارت مقامات سعودی، عمران خان، نخست وزیر پاکستان از تلاش عربستان برای کاهش تنش بین ایران و عربستان خبر داد. عمران خان به تازگی در سفر به عربستان با بن سلمان دیدار کرده بود.

عمران خان و بن سلمان

نخست وزیر پاکستان که پیش از این تمایل دولتش برای میانجیگیری در اختلاف میان ایران با عربستان و آمریکا را ابراز کرده بود گفت: «به عربستان سفر کردم و محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، از من خواست با سران ایران در این خصوص گفتگو کنم و این کار را کردم.»

رئیس جمهور کشورمان با تائید این خبر گفت عمران خان پس از ملاقات با مقام‌های سعودی، با او دیدار کرده و نکاتی از این گفتگو‌ها را با او در میان گذاشته است. حسن روحانی درباره چشم‌انداز مذاکرات احتمالی با عربستان سعودی گفت: «عمده مشکل ایران با عربستان موضوع جنگ یمن است. اگر آتش بس حاکم شود، مشکلات دو کشور سریعتر مرتفع خواهد شد.»

عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق، نیز روز چهارشنبه، به منظور کاهش تنش‌ها در منطقه به عربستان سفر کرد و با سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان، و محمد بن سلمان، دیدار کرد. رسانه‌های نزدیک به عربستان می‌گویند عبدالمهدی، ماموریت تبادل پیام‌ها میان ایران و عربستان را برعهده گرفته است.

به گزارش روزنامه العرب، عبدالمهدی از جانب عربستان چراغ سبز دریافت کرده است تا تحرکاتش در زمینه تنش‌زدایی را آغاز کند. خبرگزاری عراق هم از قول بهاء الاعرجی، معاون سابق نخست وزیر عراق، نوشت کشور‌های منطقه از عبدالمهدی درخواست کردند که با هدف آرام کردن اوضاع به عربستان سفر کند.

پادشاه عربستان و نخست وزیر عراق

حسن روحانی روز ۳۱ شهریور در مراسم رژه نیرو‌های مسلح با اعلام تمایل ایران برای تنش زدایی گفته بود: «ما در این مقطع حساس و مهم تاریخی اولاً اعلام می‌کنیم به‌سوی همه همسایگان خود دست رفاقت، دوستی و برادری دراز می‌کنیم و حتی آماده هستیم از خطا‌های گذشته آن‌ها در این منطقه بگذریم چرا که امروز در شرایطی قرار داریم که دشمنان اسلام و دشمنان منطقه یعنی امریکا استکبار و صهیونیسم می‌خواهند از شکاف، فاصله و اختلاف بین ما سوء استفاده کنند.»

گفتنی است مرداد ماه سال جاری و بعد از حوادث فجیره و حضور هیئت اماراتی در تهران، اخباری در مورد دیدار مقامات بلند پایه ایران و عربستان در مکه منتشر شد. باید دید عربستان آنطور که در اظهارات رسمی بیان می‌کند قصد دارد در مقابل ایران تهاجمی ظاهر شود یا آنطور که رایزنی‌های دیپلماتیکش نشان می‌دهد می‌خواهد مساله با ایران را حل و فصل کند.

نصرت الله تاجیک، سفیر سابق ایران در اردن و کارشناس مسائل خاورمیانه در این مورد به فرارو گفت: شرایط برای اینکه سعودی‌ها بخواهند به سمت تنش زدایی بروند وجود دارد. یعنی اوضاع سعودی چه از نظر داخلی و چه از نظر خارجی ایجاب می‌کند که عربستان مقداری تنازل کند و خواهان حل مشکلات شود.

دیپلمات کشورمان گفت: سعودی‌ها هزینه زیادی در یمن کردند و این جنگ برای آن‌ها بی آبرویی زیادی در دنیا داشت و در حال حاضر علاقه‌مندند نشست گروه ۲۰ را در ریاض برگزار کنند. مجموع این شرایط موجب می‌شود سعودی‌ها علاقه‌مند شوند مسائلشان را در قبال یمن و سیاست خارجی خود در قبال ایران را مقداری سر و سامان بدهند و سعی کنند هرچه زودتر این تنش‌ها را برطرف کنند.

تاجیک گفت: به عقیده من اگر سعودی‌ها بتوانند چه از طریق واسطه، چه مستقیم با ایران مذاکره کنند به نفع هر دو کشور خواهد بود. جمهوری اسلامی دو سه سالی است که علاقه‌مند است مسائلش با سعودی‌ها را سرو سامان دهد، اما این سعودی‌ها بودند که عقب می‌کشیدند. صرفنظر از میانجیگر اگر واقعا شرایطی به وجود بیاید که دو کشور مسائلشان را هم با هم و هم در مورد یمن و سایر کشور‌های خاورمیانه مثل سوریه، عراق لبنان و.. سروسامان دهند و تنش‌ها را کاهش دهند به نفع هر دو کشور است.

دیپلمات کشورمان گفت: ترجیحا اگر زمینه‌ای باشد که دو کشور بتوانند به طور مستقیم دغدغه‌ها و مسائل و مشکلاتشان را بگویند و به سمت حل ببرند خیلی خوب است، ولی اگر همان ظرفیت هم وجود ندارد می‌توانند از میانجی، چون پاکستان استفاده کنند.

او افزود: پاکستان با هردو کشور رابطه خوبی دارد. عمران خان علاقه‌مند است در صحنه منطقه‌ای و بین المللی نقشی بازی کند؛ حالا اگر این شرایط وجود داشته باشد و در این میان عربستان و ایران هم بتوانند کارشان را پیش ببرند خوب است.

نصرت الله تاجیک
مساله یمن حل شدنی است؟
این تحلیلگر مسائل خاورمیانه در مورد احتمال حل مساله یمن گفت: فکر می‌کنم فشار اقتصادی و هزینه حدود ۷۰ میلیارد دلاری این جنگ برای آن‌ها و اینکه همین مقدار کسری بودجه دارند به اضافه اینکه علاقه مندند سهام آرامکو را بفروشند، موجب می‌شود تمایل داشته باشند مشکلاتشان را حل کنند. فروش سهام آرامکو نیازمند زمینه سازی ثبات داخلی و حل مشکلات خارجی دارد. فکر می‌کنم سعودی‌ها آمادگی بیشتری برای حل مساله دارند. طبیعی است که هر طرف می‌خواهد با دست بالا وارد مذاکرات شود.

تاجیک گفت: انصارالله پیشنهاد داد که فعلا شرایط را تا همین حد منجمد کنند. آنطور که شنیدم سعودی‌ها هم در برخی مناطق حاضرند، ولی ظاهرا مطلوب انصارلله نیست. به عقیده من مساله یمن صرفا به جمهوری اسلامی مربوط نمی‌شود. مساله یمن در درجه اول مساله سعودی‌ها با یمن است و بعد اگر عربستان دخالتش را قطع کند یک مساله یمنی-یمنی می‌شود.

دیپلمات کشورمان در پایان گفت: در مساله یمن ما باید کمک کنیم نه اینکه تعیین کننده اصلی باشیم. می‌توانیم کمک کنیم مساله بین عربستان و یمن زودتر سروسامان پیدا کند. فاجعه محیطی و انسانی در یمن می‌تواند تبعات بدی برای همه کشور‌های منطقه داشته باشد.l/تیک