اطمینان خاطر محیط زیست به فعالان محیط زیست: مواد شیمیایی ویژه پاکسازی تالاب انزلی، آسیب‌زا نیستند

به دنبال اعتراض جمعی از فعالان محیط زیستی نسبت به روند احیای تالاب انزلی و توقف اجرای این طرح ، سرپرست دفتر حفاظت و احیای تالاب‌ها در مورد ترکیبات شیمیایی به کارگرفته‌شده برای کاهش آلایندگی تالاب انزلی توضیح داد و بر بی‌خطر بودن این ترکیب برای انسان و اکوسیستم تالاب تاکید کرد.

هفته پیش، پروژه زیست‌پالایی تالاب انزلی معروف به طرح «بایوجیمی» که شامل اضافه کردن یک ترکیب شیمیایی به تالاب است؛ بنا به دستور دادستانی استان گیلان متوقف شد. ابهامات در مورد طرح بایوجیمی و نگرانی‌ها در مورد سمی و خطرناک بودن این ترکیب شیمیایی ادامه دارد؛ ترکیبی که گفته می‌شود قرار است از طریق آن لجن‌ها کاهش و عمق تالاب افزایش یابد.

در این باره مسعود باقرزاده کریمی، سرپرست دفتر حفاظت و احیای تالاب‌ها با این توضیح که کلیه محیط‌های آبی از جمله تالاب‌ها، پتانسیل زیست‌پالایی دارند، گفت: عوامل طبیعی موجود در محیط‌های آبی، باعث غیر فعال شدن آلودگی‌ها و کاهش خطرات ناشی از این آلاینده‌ها می‌شوند. برای مثال کاتیون‌های موجود در تالاب‌ها مثل پتاسیم، کلسیم و منیزیم می‌توانند بار منفی آنیون‌ها مثل فسفات‌ها و نیترات‌ها را بگیرند که به این حالت «زیست‌پالایی» گفته می‌شود.

تالاب انزلی قدرت زیست‌پالایی خود را از دست داده است

وی با اشاره به اینکه در گیاهان و خاک تالاب ظرفیتی برای خنثی کردن آلودگی‌ها وجود دارد، تاکید کرد: البته این ظرفیت لایتناهی نیست و محدود است به‌طوری‌که اگر آلاینده‌ها بیش از توان زیست‌پالایی تالاب‌ها باشد امکان تصفیه آلایندگی‌ها به این راحتی وجود ندارد. همین شرایط در تالاب انزلی وجود دارد و به دلیل انباشت رسوبات، فرصت زیست‌پالایی از تالاب گرفته شده است، در نتیجه چنین وضعی با انباشت آلاینده‌ها مواجه هستیم. این وضعیت هم منجر به رویش سریع گیاهانی مثل نی می‌شود. در این مرحله گفته می‌شود که در تالاب پدیده «خوراک‌وری» یا «تغذیه‌گرایی» ایجاد شده است.

سرپرست دفتر حفاظت و احیای تالاب‌ها تاکید کرد: رشد انبوه گیاهان در تالاب باعث مصرف بالای اکسیژن آب می‌شود ودر نتیجه کمبود شدید اکسیژن در آب تالاب رخ می‌دهد. در نتیجه همین شرایط است که اکسیژن تالاب انزلی به صفر رسیده است.

باقرزاده کریمی در ادامه با بیان اینکه یکی از روش‌های کاهش آلایندگی تالاب‌ها، شیوه زیست‌پالایی تشدید شده است، که در مورد تالاب انزلی از طریق یک شرکت دانش‌بنیان به عنوان زیر مجموعه دانشگاه صنعتی اصفهان، طرح بایوجیمی پیگیری شده است، گفت: کمیته البتهنظارت فنی بر اجرای این طرح در سازمان حفاظت محیط زیست با حضور استادانی از دانشگاه‌های تهران، شریف، شیراز، کرمانشاه و گیلان تشکیل شده است که بیشتر متخصصان بر بی‌خطر بودن این روش تاکید می‌کنند.

ترکیباتی که وارد تالاب انزلی می‌شود

وی در پاسخ به این پرسش که در ترکیب شیمیایی به کاررفته در طرح بایوجیمی از چه عناصری استفاده شده است؟ بیان کرد: این مواد از ترکیب سه ماده پلی‌ساکارید، الکترولیت (که در آن اکسیدتیتانیوم و کلرید نقره به کار رفته است) و کمپوست طبیعی تشکیل شده است. هیچ یک از این عناصر آسیب‌زا نیستند اما نگرانی‌ها در مورد اکسید تیتانیوم وجود دارد که بنا به اظهارات اساتید دانشگاه حاضر در کمیته نظارت بر طرح بایوجیمی و نتایج آزمایشات این ترکیب، در دوزهای استفاده‌ شده در این پروژه آسیبی به انسان و حیات جانوری و گیاهی نمی‌رسد.

سرپرست دفتر حفاظت و احیای تالاب‌ها در پاسخ به این موضوع که عمده نگرانی برخی اساتید دانشگاه و فعالان محیط زیست در مورد ورود اکسیدتیتانیوم به انزلی و سمی شدن آب است، گفت: برای جلوگیری از خطرات احتمالی و رفع نگرانی‌ها ابتدا در استخرهای بیرون تالاب انزلی ترکیب ذکرشده وارد شده است و ۱۸۰۰ نمونه آب، ماهی و رسوب برداشت شد که بخشی از آن در داخل و بخش دیگر در خارج از کشور مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این مطالعات و آزمایشات نشان می‌دهد که تغییر معناداری در آب بر اثر ورود اکسید تیتانیوم ایجاد نشده است.

به گفته باقرزاده کریمی، به منظور رعایت جانب احتیاط ۵۰ هکتار از تالاب انزلی از طریق خاکریزی، جدا و آزمایشات لازم روی این بخش در حال انجام است تا ضمن پایش آلاینده‌ها در نتیجه این مطالعه، تاثیر ترکیب روی آب و … بررسی شود اما حالا به دستور دادستانی و بنا به گزارشات مردمی جلوی آن گرفته شده است. نگرانی دادستانی هم طبیعی است و برای همین منظور سازمان حفاظت محیط زیست در حال آماده کردن گزارش‌های فنی لازم برای ارائه به دادستانی است.

وی با بیان اینکه پروژه بایوجیمی بخش کوچکی از طرح احیای تالاب انزلی است که باید با همکاری دستگاه‌های استانی استاندار گیلان به عنوان رئیس این طرح به اجرا درآید، تصریح کرد: به دنبال آن هستیم که علاوه بر کاهش لجن‌ها در تالاب انزلی از ورود آلاینده‌های جدید به این اکوسیستم از طریق تکمیل شبکه تصفیه فاضلاب جلوگیری کنیم.

در فروردین ماه سال جاری، حسن خسته‌بند، نماینده بندرانزلی در مجلس شورای اسلامی ضمن ابراز مخالفت از اجرای روش نانو برای احیای تالاب انزلی گفته بود: بهتر است این روش در تالاب کوچکتر و محیطی بسته به‌طور آزمایشی اجرا شود، بعد در تالاب بین‌المللی انزلی به کار گرفته شود. روش نانو که سازمان حفاظت محیط زیست برای احیای تالاب بین‌المللی انزلی پیشنهاد داده است مورد تایید ستاد نانو کشور نیست.

از سوی دیگر هفته گذشته، قربانعلی محمدپور، مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان نسبت به انتشار سم آرسنیک در نتیجه خشک شدن تالاب انزلی هشدار داده و گفته بود که رها کردن معضل تالاب انزلی عواقب بسیار خطرناکی همانند انتشار سم آرسنیک پس از خشک شدن دارد.

منبع: ایسنا