شاخص های اقتصادی استان گیلان و چند نکته / عزیز عبدالهی

عزیز عبدالهی- سند آمایش استان گیلان با مسئولیت سازمان برنامه و بودجه استان گیلان در حال تدوین است و تاکنون نشست های مختلف کارشناسی با دانشگاهیان، متخصصان، نخبگان، مدیران و نمایندگان مجلس شورای اسلامی در این خصوص برگزار شده و در چند نوبت نیز یافته های مطالعاتی گروه های کارشناسی به مدیران و رسانه های جمعی عرضه گردیده است .

نظر به این که این سند پس از تایید نهایی از سوی سازمان برنامه و بودجه کشور ، به عنوان محور برنامه های توسعه ای استان در دستور کار قرار خواهد گرفت، نگارنده علاقمند است وضعیت استان گیلان را براساس گزارش سال ۹۱ مرکز آمار ایران که در آن شاخص های اقتصادی به تفکیک استان ها مشخص شده و حاوی نکات مهمی است برای آگاهی برنامه ریزان و تصمیم گیرندگان استان به شرح زیر ارایه نماید. گفتنی است این آمار تحت عنوان “تفکیک استانی حساب های منطقه ای از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۱ ” توسط مرکز آمار ایران ارائه شده است. این آمار آخرین آمار ارائه شده در این زمینه از سوی مرکز آمار ایران می باشد.

*در سال ۱۳۹۱ ، حجم تولید محصول ناخالص داخلی به میزان ۱۰۰۴۹۰۸۷٫۵۶ میلیارد ریال بوده است، سهم استان گیلان در این شاخص میزان ۲۳۰۹۶۱٫۷۸ میلیارد ریال؛ یعنی حدود ۲٫۳ درصد می باشد. در احتساب این شاخص تولیدات مبتنی بر فرآورده های نفتی محاسبه شده است.

*کل حجم اقتصاد ملی ایران در شاخص تولید محصول ناخالص داخلی بدون احتساب درآمد های نفتی ۸۷۶۱۵۷۱ میلیارد ریال است که سهم استان گیلان ، میزان ۲۳۰۸۸۶٫۱۲ میلیارد ریال و حدود ۲٫۶ درصد را شامل می شود که در قیاس با شاخص قبلی ارائه شده ۰٫۳درصد بالاتر است ؛ درواقع ، سهم اقتصاد استان گیلان در مقایسه با سایر استان های کشور وابستگی کمتری به نفت و اقتصاد نفتی دارد.

*درصد تغییر تولید ناخالص داخلی (GDP) کل کشور حدود ۳۵٫۴۲ درصد بوده است که نسبت استان گیلان با ۴۱٫۵۶ درصد از میانگین ملی تغییر بالاتر است . این شاخص نشان دهنده عدم وابستگی استان گیلان به تولید خام و منابع طبیعی و زیرزمینی خاص ( نفت و معادن) بوده و تمرکز بیشتر فعالیت های اقتصادی در حوزه های کشاورزی، صنعت و خدمات می باشد. در این شاخص استان گیلان از استان هایی نظیر اصفهان، آذربایجان غربی ، خوزستان و… رتبه بالاتری دارد . البته لازم به توضیح است که شاخص های مطرح شده در سطح استان با اقتصاد داخلی استان مورد بررسی قرار گرفته است.

*درصد تغییرات ارزش افزوده بخش کشاورزی در سطح کشور ۶۱٫۴۴ در صد می باشد که تغییر این شاخص در استان گیلان ۶۶٫۸۴ درصد است که ۵٫۴ درصد از میانگین ملی بالاتر است و نشان دهنده رشد قابل قبول ارزش افزوده بخش کشاورزی در استان گیلان است.

*درصد تغییرات ارزش افزوده بخش صنعت در سطح کشور ۴۰٫۱۷ درصد می باشد که تغییرات این شاخص در استان گیلان ۴۹٫۶۸ درصد می باشد که در این نسبت از میانگین ملی بالاتر است که نشان دهنده رشد فعالیت در بخش صنعت اقتصاد گیلان در این دوره می باشد.

*درصد تغییرات ارزش افزوده بخش خدمات در سطح کشور ۲۹٫۴۵ درصد می باشد که این شاخص در استان گیلان ۳۰٫۳۸ درصد است که با در صد بسیار ناچیزی از میزان شاخص ملی بالاتر است.

*رشد نسبی اقتصاد گیلان اگرچه کند است، اما مثبت است. سهم جمعیتی گیلان حدود ۳٫۲ از سهم جمعیت ایران را شامل می شود. اما ۲٫۳ درصد از تولید ناخالص ملی و ۲٫۶ درصدی از تولید ناخالص ملی غیر نفتی را دارا می باشد که از سهم جمعیتی این استان کمتر می باشد و سرانه استان گیلان در این زمینه از میانگین ملی پائین تر است.

چند نکته :
**یکی از نیازهای اساسی استان گیلان تهیه و تنظیم مطالعات آمایش استان براساس ظرفیت ها و توانایی و مزیت های بالقوه و بالفعل استان در بخش های مختلف است؛ به نحوی که ، روابط عمودی توسعه هر بخش با اسناد بلند مدت توسعه ملی و نیز روابط افقی بین بخشی مورد توجه کافی قرار گیرد . این سند با تکیه بر توانمندی های علمی، فرهنگی، سیاسی، امنیتی و اجتماعی استان و با بهره گیری از توان علمی استادان ، آگاهان ، نخبگان استانی و کشوری در حال انجام است.

**براساس شاخص های ارایه شده از سوی مرکز آمار ، محورهای دارای مزیت استان گیلان کشاورزی، صنعت، گردشگری و خدمات است و بایستی با شناسایی نقاط قوت و فرصت های پیش رو ، در این بخش ها سرمایه گذاری لازم انجام گیرد ؛ از این رو ، دیدگاهایی که از سوی بعضی از افراد مبنی بر این که کشاورزی نمی تواند محور توسعه استان گیلان شود ، فاقد مبانی منطقی است و بی توجهی به این حوزه می تواند برای استان گیلان اثرات خطرناکی در پی داشته باشد و به نظر می رسد آورده این دیدگاه همانند سنبل آبی برای تالاب های گیلان خواهد بود !؟

**بودجه های عمومی در استان گیلان باید با تغییر رویکرد اساسی و هدف گذاری موثر و به جای ایجاد رقابت میان بخش های دولتی و خصوصی ، به سمت ایجاد و تقویت زیرساخت ها و بسترسازی مناسب برای فعالیت و سرمایه گذاری فعالان بخش خصوصی هدایت و مدیریت شود .

**هرگونه توسعه در سطح گیلان وابسته به افزایش سطح سرمایه گذاری بخش خصوصی (داخلی و خارجی) در استان است. بررسی ها و ارزیابی های فعلی نشان می دهد که سطح سرمایه گذاری بخش خصوصی در استان گیلان مناسب نبوده و ذهنیت عمومی سرمایه گذاران هم از استان گیلان مناسب ارزیابی نمی گردد؛ بر این اساس، توسعه سرمایه گذاری در استان و در محورهای کشاورزی، صنعت، گردشگری و خدمات با اتکاء بر توانمندی های بخش خصوصی و … راهکار بنیادین توسعه اقتصادی و مبنای اشتغال زایی در استان می باشد. در همین راستا، هدایت کلیه بخش های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، امنیتی و سیاسی استان، به سمت این اهداف و برنامه ها و نیز فرهنگ سازی و ایجاد ذهنیت عمومی مثبت در مردم و مسئولان در نسبت با فرایند سرمایه گذاری و ایجاد اشتغال پایدار در استان باید مورد توجه قرارگیرد.

**هرگونه توسعه در استان باید با در نظر گرفتن موضوع توسعه پایدار و توجه به شاخص های زیست محیطی و توسعه انسانی مورد توجه قرار گیرد.
اجتماع گیلانیان حول محور توسعه و رشد و اعتلا و بالندگی استان گیلان و نیز تقویت همگرایی بین آنان، می تواند گام بلندی در تحقق اهداف توسعه ای استان باشد. با قرار گرفتن نخبگان و متخصصان و نیروهای آموزش دیده و مجرب در مرکز این جنبش توسعه گرایانه، روند توسعه ای استان با شتاب مناسبی پیش خواهد رفت .

امید می رود با حمایت فکری و معنوی همه علاقمندان به توسعه گیلان و جذب امکانات لجستیک و به کارگیری و سازمان دهی نیروهای موثر فکری و سیاسی و مدیریتی، سازمان اداری و اجرایی استان تقویت گردد و برنامه های آینده نگرانه توسعه استان با دقت و سرعت لازم پی گیری گردد .