هدف از مخدوش کردن نتیجه انتخابات چیست؟ / گریز از پذیرش رأی اکثریت

تمرکز بر تخلفات در حالی است که بعد از اعلام نتایج انتخابات، بسیاری از شخصیت‌ها و مقامات به رئیس جمهوری منتخب تبریک گفت و موضوع تخلفات  در بین مردم هم هیچ ظهور و بروزی ندارد. بر همین اساس است که به گفته برخی رئیسی به جای پاسخ به دلایل ناکامی خود در انتخابات و پذیرش رأی اکثریت مردم، با فرار به جلو و فرافکنی تلاش دارد تقصیرها را متوجه دیگران کند. با این حال مروری بر کارنامه تبلیغاتی او و فراخوان انتخاباتی‌اش بخوبی گویای این مسأله است که وی خود مصداق بارزتری از اتهامات وارد کرده به رقیب است.

آستان قدس در انتخابات
اتهامات اخیر رئیسی البته متعلق به امروز و دیروز نیست. او در جریان رقابت انتخاباتی هم خیلی از همین مسائل را مطرح کرده بود. جایی که البته خصوصاً در مناظره آخر نامزدها، خود توسط حسن روحانی متهم به اتخاذ همین شیوه‌ها برای تبلیغات انتخاباتی‌اش شد. حسن روحانی در آن مناظره از ارسال پارچه سبز و نبات با عنوان «آستان قدس» به مناطق فقیرنشین و همین طور انتقال هواداران رئیسی با اتوبوس‌های برخی نهادها به میتینگ‌های انتخاباتی گفت. رئیسی در سخنان اخیر خود بعد از آن که دولت را متهم به استفاده از امکانات عمومی در انتخابات کرده، گفته است: «بنده تاکنون از حق تولیت آستان قدس رضوی استفاده نکرده‌ام و تا آخر عمر نیز استفاده نخواهم کرد، ابتدا عرض کردم تمام اعضای همکار ما در تهران و در کشور هم دوستانی که مسئول ستادها بودند، همه مردمی بودند.» با وجود این در همان روزهای انتخابات تصاویر بسیاری از اقلام ارسالی آستان قدس به مناطق مختلف کشور در شبکه‌های اجتماعی پخش شد که پوسترهای تبلیغاتی سید ابراهیم رئیسی نیز روی آنها دیده می‌شد. اقلامی نظیر کت و شلوار و البسه، مواد خوراکی و سبد ارزاق، نبات و غذای طبخ شده. همین طور بارها تصاویر کارت هدیه‌هایی که نام آستان قدس رضوی و سید ابراهیم رئیسی روی آنها درج شده بود، در ایام انتخابات در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد.

گزارش‌های متعددی نشان می‌داد این کارت‌های هدیه در روزهای تبلیغات انتخاباتی در نقاط مختلف کشور توزیع شده‌اند. با وجود این آستان قدس رضوی هیچ گاه درباره پخش و توزیع این اقلام و کارت‌های هدیه در میانه تبلیغات انتخاباتی توضیح و گزارشی ارائه نکرد. پیش از آن هم همراهی مدیران و مشاوران رسمی آستان قدس رضوی به عنوان همراهان حجت‌الاسلام رئیسی در ساختمان وزارت کشور این سؤال را بیش از پیش در اذهان عمومی ایجاد کرده بود که منابع و امکانات آستان قدس رضوی و دیگر دستگاه‌های همسو در ایام انتخابات چه نقشی را ایفا خواهند کرد. رئیسی هشتم فروردین ماه امسال و در همان بحبوحه مطرح شدن نام وی به عنوان کاندیدای اصولگرایان صدها تن «آرد تبرکی» در میان محرومان خوزستان توزیع کرد. این خبر را خبرگزاری مهر منتشر کرده بود. رسانه‌های اصولگرایی مانند مشرق‌نیوز این اقدام را با عنوان عملیات بزرگ مردمی «نسیم کرامت» پوشش دادند که توسط بنیاد کرامت امام رضا در خوزستان انجام شد. نهایتاً چیزی کمتر از سه هفته بعد ابراهیم رئیسی با شعار «دولت کار و کرامت» وارد عرصه انتخابات شد.

رسانه ملی حامی کیست؟
ابراهیم رئیسی در قسمت دیگری از سخنان اخیرش مدعی شده بود که رسانه ملی در ایام انتخابات به همراه برخی از نهادهای دیگر تبدیل به «ستاد انتخابات» حسن روحانی شده بودند. نزدیکان رئیسی هم در جریان رقابت گذشته بارها تأکید کردند که رسانه ملی در جهت تقویت و تبلیغ دولت عمل می‌کند. او خود یک بار پیش از برگزاری انتخابات نیز در نامه‌ای به علی عسکری، رئیس صدا و سیما گفته بود که این رسانه از حالت بی طرفی در انعکاس اخبار مربوط به نامزدهای ریاست جمهوری خارج شده است. حال آنکه در همان ایام تبلیغات و از زمانی که نام ابراهیم رئیسی به عنوان یکی از نامزدهای بالقوه جریان اصولگرا مطرح شده بود، پرداختن به وی به بهانه‌های مختلف در برنامه‌های گوناگون صدا و سیما باعث اعتراض هواداران حسن روحانی شد. از جمله اینکه فیلم نماز جماعت ابراهیم رئیسی در دو ماه منتهی به ایام تبلیغات یکی از بخش‌هایی بود که به نظر می‌رسید صدا و سیما اصرار خاصی در پخش آن در زمان اذان دارد. البته چرخیدن صدا و سیما به سمت ستاد رئیسی چندان هم جای تعجب نداشت. تعداد قابل توجهی از برنامه‌سازان و دست‌اندرکاران رسانه ملی از اعضای رسمی ستاد و هواداران شناخته شده وی بودند که می‌توان در این بین به نادرطالب‌زاده و وحید یامین‌پور به عنوان مثال‌های روشن اشاره کرد.
همچنین رئیس اسبق صدا و سیما یعنی عزت‌الله ضرغامی که هنوز بدنه اصلی تصمیم‌گیر این رسانه از همفکران وی هستند نیز یکی از فعالان سیاسی ستاد انتخاباتی رئیسی بود. رسانه‌ای که در بخش‌های مختلف اخبار خود از رقابت‌های انتخاباتی بارها اقدام به پخش تندترین قسمت سخنان نامزدهایی مانند رئیسی و قالیباف علیه دولت می‌کرد و در مقابل تنها به توضیحات و سخنان عادی نامزدهایی مانند روحانی و جهانگیری بسنده می‌نمود. اصرار صدا و سیما بر انتشار گسترده خبر کناره‌گیری قالیباف به نفع رئیسی، چه به صورت زیرنویس و چه انتشار در بخش‌های مختلف خبری هم از جمله مواردی بود که هواداران حسن روحانی معتقد بودند از حالت عادی خارج شده و شکل تبلیغ برای ستاد اصولگرایان را گرفته است. قبل از آن در ایام تعطیلات نوروز، یعنی در زمانی که زمزمه‌ها مبنی بر نامزدی وی در انتخابات اوج گرفته بود و سیل درخواست اصولگرایان از او مطرح بود، در تشریح خدمات آستان قدس به زائران، رئیسی در دست‌کم سه گفت‌وگوی شبه‌تبلیغاتی در صدا و سیما شرکت داده شد.

حامیان رئیسی در شورای نگهبان
اما یکی از موضوعات مورد بحثی که در جریان تبلیغات انتخاباتی سر و صدای زیادی به راه انداخت، حمایت رسمی آیت‌الله محمد یزدی و آیت‌الله محسن فقیهی، دو عضو شورای نگهبان از سید ابراهیم رئیسی بود. رئیسی خود مدعی است که برخی حمایت‌ها از دولت تخلف بوده است. اما نه در دوران انتخابات و نه پس از آن بابت حمایت رسمی اعضای شورای نگهبان از خود که طبق قانون تخلف محسوب می‌شود، توضیح نداد. حال آنکه بر اساس ماده ۹۳ قانون انتخابات ریاست جمهوری این اعضا در طول دوران مسئولیت خود، موظفند بی طرفی کامل خود را حفظ کنند. پیش‌تر در سال ۸۸ هم سخنرانی‌های غلامحسین الهام، عضو آن زمان شورای نگهبان به نفع محمود احمدی‌نژاد حاشیه‌های زیادی را ایجاد کرده بود. تا آنجا که سال گذشته عباسعلی کدخدایی در همین رابطه به روزنامه ایران گفت: «از نظر ما بهتر این بود که افراد دفاعی نمی‌کردند یا حداقل در آن کمپین‌ها حضور پیدا نمی‌کردند. البته همان زمان تذکراتی داده شد.» امسال اما به جز دو عضو فقهای شورای نگهبان که در مراسم سخنرانی تبلیغاتی ابراهیم رئیسی در قم حضور داشتند، بقیه اعضای فقهای این شورا نیز که همگی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم هستند در قالب این مجموعه حمایت خود را از نامزد اصولگرایان اعلام کرده بودند.

قطار رسانه‌های اصولگرا  بر روی ریل حمایت از رئیسی
«ده‌ها روزنامه زنجیره‌ای برای دولت کار و مدام به رقیب تهمت زدند در حالی که روزنامه قدس آستان از هرگونه فعالیت انتخاباتی بر حذر شد.» این هم از دیگر جملات بحث برانگیز رئیسی در سخنرانی اخیرش بود. او در حالی که مدعی است روزنامه قدس، متعلق به آستان قدس رضوی از فعالیت انتخاباتی منع شده بود که بررسی آرشیو این روزنامه حکایت از وضعیت دیگری دارد. روزنامه قدس در ایام تبلیغاتی حداقل ۸ بار تیتر اول خود را به موضوعات انتخاباتی به نفع رئیسی نظیر «کفه تغییر به نفع مردم سنگین‌تر شد»، «روحانی و احمدی‌نژاد مناظره کنند تا ابهام‌ها تمام شود» و «سونامی تغییر» اختصاص داد. جالب آنکه همین روزنامه در روز پنجشنبه،
28 اردیبهشت که منع تبلیغات انتخاباتی بود تمام صفحه اول خود را به عکس هواداران رئیسی در مشهد اختصاص داد و روی آن تیتر زد؛ «مشهد کار را تمام کرد». هر چند در جریان انتخابات روزنامه‌ها و سایت‌های متعددی مانند وطن امروز، رجانیوز، رسالت و … به صورت تمام وقت تبلیغات رئیسی را در دستور کار خود قرار داده بودند اما در این بین نکته مهم حمایت پررنگ رسانه‌هایی بود که از بودجه عمومی استفاده می‌کردند و عملاً با ممنوعیت فعالیت به نفع نامزدها مواجه بودند. ممنوعیتی که البته نادیده گرفته شد. به طور مشخص در همان روز ۲۸ اردیبهشت که منع تبلیغات بود روزنامه جوان با عکس بزرگی از اجتماع هواداران رئیسی در مشهد تیتر زد؛ «فردا صندوق‌ها با رأی این مردم پر می‌شوند.» در همان روز روزنامه کیهان هم تیتر «آقای روحانی، چرا عصبانی هستید» را از زبان رئیسی برگزیده بود.
براساس اعلام معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد، رسانه‌های هوادار ابراهیم رئیسی در رأس آمار تخلفات قرار داشتند. در این لیست که بازه زمانی ۱۰ تا ۲۶ اردیبهشت را شامل می شد در میان خبرگزاری‌ها ،فارس با ۲۵۱ مورد، تسنیم با ۲۴۵ مورد، دانشجو با ۱۸۱ مورد و مهر با ۱۶۰ مورد تخلف در رتبه‌های اول تا چهارم هستند. در میان روزنامه‌ها نیز کیهان با ۹۴ مورد، جوان با ۴۳ مورد و قدس با ۳۲ مورد تخلف در رتبه‌های اول تا سوم روزنامه‌های متخلف قرار دارند. هر سه این رسانه‌ها در انتخابات از رئیسی حمایت می‌کردند.

مهندسی انتخابات؛ یک ادعا با دو سرنوشت
اما در میان سخنان رئیسی آنچه بیشتر حساسیت برانگیز شده بود، ادعای وی درباره تخلفات انتخاباتی بود. او بارها در سخنرانی اخیر خود به این موضوع اشاره کرد و گفت که «شاهد بی‌سابقه‌ترین تخلفات دراین انتخابات بودیم.» البته ماجرا به همین جا محدود نماند و ابراهیم رئیسی مدعی شد که در انتخابات اخیر «تخلفات مهندسی شده و سازماندهی شده» رخ داده است. با این وجود هنوز در این رابطه سندی توسط وی یا ستاد او ارائه نشده است. هر چند خود رئیسی گفته بیش از ۲۰۰ سند از شهرهای مختلف برایش فرستاده‌اند.
سؤالاتی از این قبیل که این مستندات اکنون کجاست، چگونه دنبال می‌شود و آیا به مرجع خاصی ارائه شده یا نه همچنان بی‌پاسخ هستند. اما فراتر از این سؤالی که بعد از سخنان اخیر رئیسی در شبکه‌های اجتماعی مطرح می‌شد آن بود که اگر همین ادعاها توسط نامزدها و یا هواداران جریان اصلاحات مطرح می‌شد، فرد مطرح کننده چه عاقبتی پیدا می‌کرد؟ آن هم در شرایطی که ۸ سال پیش در جریان اتفاقات بعد از انتخابات ریاست جمهوری برخی فعالان سرشناس این جریان به اتهاماتی نظیر ایجاد ترافیک با چندین سال حکم زندان مواجه شدند. اکنون نیز همچنان این سؤال مطرح است که اگر ابراهیم رئیسی قادر به اثبات ادعای خود مبنی بر «مهندسی شدن» انتخابات اخیر نباشد، آیا برخورد قضایی با او صورت خواهد گرفت یا خیر؟

اصولگرایان و روزهای بعد از انتخابات
مجموعه رفتارها و واکنش‌های ابراهیم رئیسی و هواداران او به نتیجه انتخابات باعث شد تا این گمانه در بین فعالان جریان اصلاحات و هوادار دولت تقویت شود که آنها انتخابات و مردمسالاری را تا جایی قبول دارند که نتیجه‌اش به نفع خودشان باشد. چندی پیش آیت‌الله علم‌الهدی، پدر همسر ابراهیم رئیسی در یک سخنرانی به وضوح گفته بود که «خطری که ما را تهدید می‌کند، توده مردم است» و «بزرگ‌ترین خطر برای انقلاب و ولایت فقیه، همین مردم و دموکراسی و انتخابات است.»
موضوعی که به نظر می‌رسد تجلی آن در همین دست موضعگیری‌های ابراهیم رئیسی و برخی اصولگرایان بعد از انتخابات باشد. جایی که وی حتی بعد از شکست با فاصله از رقیب خود همچنان مدعی است: «مردم سؤال‌شان این است چهار سال چه کردید؟ مردم سؤال‌شان این است دور از تهمت‌ها و افتراها و نارواها چرا آدرس غلط به مردم می‌دهید؟»