آبگیری دریاچه چیتگر با آب یا فاضلاب؟

به گزارش ایسنا، روزنامه آرمان نوشت: «وقتی فاضلاب به رودخانه،‌ دریا یا دریاچه ریخته می‌شود انگار این فاضلاب باز هم به اشکال مختلف وارد چرخه غذایی ما شده است. هر چند عنوان می‌شود این آب تصفیه شده اما بسیاری از آلودگی‌های میکروبی و سربی آب با تصفیه برطرف نمی‌شود. علاوه بر این، وجود فاضلاب در محدوده زندگی انسان‌ها مشکلات زیادی را از نظر آلودگی بهداشت محیطی برای آنها ایجاد می‌کند. دریاچه‌های مصنوعی ساخته دست بشر در همه جای دنیا با نگهداری و مراقبت به تلطیف هوا کمک می‌کنند؛ در حالی که تجربه اولین و تنها دریاچه مصنوعی ایجاد شده در اطراف پایتخت چندان تجربه خوشایندی نبوده و این دریاچه به دلیل آبگیری اولیه با فاضلاب و رها شدن به محلی برای رشد انواع میکروب ها و باکتری‌ها تبدیل شده و مشکلات زیادی را برای ساکنان منطقه ایجاد کرده است.

منطقه ۲۲ تهران تا همین پنج سال قبل محلی برای زندگی نبود اما این روزها دیگر جای سوزن انداختن در آن نیست. خیابان‌سازی، طراحی شهری، برج‌سازی و آپارتمان‌سازی در این منطقه از تهران به اندازه‌ای با سرعت و حساب نشده انجام شد که حتی اعضای شورای شهر هم تازه بعد از مستقر شدن ساکنان و ایجاد مشکلات متوجه تخلفات شدند.

غلامرضا انصاری، یکی از اعضای شورای شهر تهران در مورد این تخلفات به «آرمان» می‌گوید: تخلفات منطقه ۲۲ تهران حد و مرز ندارد. در حالی که قرار بود در طرح اولیه جایابی، این منطقه به منطقه‌ای فرهنگی – نظامی تبدیل شود، در قالب تهاتر دست نهادهای نظامی افتاد و این یکی از تخلفات صورت گرفته در این منطقه است.

او عنوان می‌کند: تخلفاتی نظیر بلندمرتبه‌سازی، عدم توجه به اصول شهری مانند تاسیس پارکینگ و همچنین جایابی غیرکارشناسی دریاچه چیتگر سایر تخلفاتی است که در این منطقه از تهران رخ داده است. در منطقه ۲۲ تهران دریاچه بزرگی قرار دارد که معلوم نیست از کدام پهنه آبی سرچشمه می‌گیرد. دریاچه «شهدای خلیج فارس» نام دریاچه چیتگر است که ایده ساخت آن به ۴۶ سال قبل بازمی‌گردد؛ درست همان زمانی که نخستین طرح جامع شهر تهران کلید خورد.

جمالی سال ۹۳ به قیمت متری شش میلیون تومان یک آپارتمان ۱۲۰ متری در شمال دریاچه چیتگر خریده است. او در این باره می‌گوید: زمانی که می‌خواستیم این واحد را بخریم فقط به بهانه این که نزدیک دریاچه است، نزدیک متری دو میلیون تومان گران‌تر این خانه را به ما فروختند.

این شهروند تهرانی ادامه می‌دهد: نزدیک سه سال است که فصل‌های تابستان مجبور به ترک منزل و سکونت در مکان‌های دیگر هستیم زیرا علاوه بر بوی بد ماهی که از این دریاچه استشمام می‌شود، پشه و سایر دوزیستان مانند قورباغه‌ها شب‌های تابستان و به ویژه اواخر این فصل یعنی همین زمانی که در آن هستیم، آن‌قدر زیاد می‌شوند که هر جنبنده‌ای مجبور به فرار می‌شود.

جمالی می‌افزاید: هیچ کاری نمی‌توانیم برای وارد نشدن آن همه پشه به خانه‌مان انجام دهیم زیرا با وجود این که همه پنجره‌ها و درها را می‌بندیم، باز هم خانه و منطقه مملو از پشه است و جانورانی مانند قورباغه‌ها هم در اطراف خانه‌ها به شکلی وسیع پرسه می‌زنند.

او با بیان این که پشه‌های اطراف این دریاچه به دلیل وجود فاضلاب پشه‌های معمولی نیستند، می‌گوید: این پشه‌ها چون در محیطی آلوده زندگی می‌کنند، به شدت خطرناک هستند؛ جوری که سال گذشته در اثر گزش چند پشه دختر خردسال من بیماری عفونی گرفت و بستری شد.

جمالی ادامه می‌دهد: این مشکل فقط به ما اختصاص ندارد و بسیاری از کودکان ساکن که در اطراف دریاچه بازی می‌کنند، به بیماری‌های مختلفی نظیر اسهال ویروسی مبتلا می‌شوند. پزشکان درمانگاه‌های این منطقه چندی پیش اعلام کرده بودند: بیماری‌های ویروسی و انگلی در ساکنان منطقه ۲۲ نسبت به سایر مناطق تهران بیشتر است.

برای نجات دریاچه دیر است

عضو شورای شهر تهران در مورد این که آیا این امکان وجود دارد که این دریاچه تصفیه شده و از حالت گندآب خارج شود، می‌گوید: هیچ کاری برای نجات این دریاچه نمی‌شود انجام داد زیرا جایابی آن از ابتدا غیر کارشناسی بود و این که اطراف این طرح غیرکارشناسی واحد مسکونی ساخته شود، اشتباه پشت اشتباه بود. در شرایطی که با کمبود آب زیادی در تهران روبه‌رو هستیم، نمی‌توانیم آب زمین‌های کشاورزی را به این منطقه ببریم و بنابراین این دریاچه به حال خود رها شده است.

او می‌گوید: بر اساس بررسی‌هایی که انجام شد، قرار بر این بود که آب دریاچه چیتگر با استفاده از آب تصفیه شده رودخانه کن تامین شود اما چون این دریاچه سریعا آبگیری شد، تصفیه‌خانه‌ها ساخته نشده و این دریاچه با فاضلاب آبگیری می‌شود.

نبود پارکینگ و ترافیک شدید

بیماری های ویروسی و انگلی و شیوع آن در بین ساکنان اطراف دریاچه چیتگر به دلیل وجود فاضلاب در دریاچه است؛ فاضلابی که به دلیل عدم نصب تصفیه‌خانه برای دریاچه صورت گرفته است. یکی از مغازه‌دارهای اطراف دریاچه از عفونت چشم‌هایش به دلیل رفتن پشه به داخل آن می‌گوید و می‌افزاید: پشه‌های این منطقه با پشه‌های کل تهران و حتی کل کشور فرق دارند. ریز هستند و وقتی نیش می‌زنند، زخمی عفونی ایجاد می‌کنند که اصلا از بین نمی‌رود. شانس بیاوری این پشه‌ها وارد چشمانت نشوند.

مهاجر می‌افزاید: چندی پیش به دلیل رفتن یک پشه داخل چشمم، چشم راستم عفونت شدیدی کرد و تا ماه‌ها تحت درمان بودم. پزشک معالجم در مورد دلیل عفونت چشمم گفت: این پشه ها به دلیل این که در فاضلاب زندگی می‌کنند، مستعد ایجاد بیماری‌های عفونی مختلف هستند و به هر جای بدن وارد شوند آنجا عفونت می کند. علاوه بر اینها، به اعتقاد او یکی دیگر از مشکلات حاشیه‌ای دریاچه خلیج فارس چیتگر مساله پارکینگ است که موجب ترافیک شدید در این منطقه و گلایه مردم محدوده شده است.

او در این باره می‌گوید: برای توقف خودرو و تردد این همه جمعیت در اطراف دریاچه، پارکینگ مناسبی در نظر گرفته نشده است و زمان بارگذاری جمعیت در این آپارتمان‌ها، ضایعه ترافیکی شدیدی در منطقه ایجاد شد.

مهاجر خاطرنشان می‌کند: از شهرداری می‌خواهیم فکری به حال مشکلات مختلف این منطقه کند که با بهره‌برداری همه بخش‌های دریاچه بیشتر هم شده است.

مرگ زودهنگام اکوسیستمی

در دنیا بیش از ۱۰۰ سال است که دریاچه مصنوعی ساخته می‌شود تا از آن به عنوان یک فضای تفریحی استفاده شود. دریاچه چیتگر هم یکی از این دریاچه‌هاست که با وجود انسان‌ساز بودنش، به علت وجود گونه‌های مختلف ماهیان، پرندگان، موجودات ریز و گیاهان آبزی یک مجموعه حیاتی و به عبارتی اکوسیستم آبی تشکیل داده است. مطالعات جهانی هم نشان می‌دهد، وقتی یک مجموعه آبی چه به صورت طبیعی و چه به صورت انسان‌ساز ساخته شود، به زمان نیاز دارد تا موجودات زنده آن در کنار یکدیگر به تعادل برسند. با وجود این، از آبگیری تا افتتاح این دریاچه از سال ۹۳ تا امروز، مسئولان با وجود اشراف کامل به تمامی مشکلات دریاچه چیتگر هیچ اقدامی برای تکمیل ملزومات این دریاچه به انجام نرسانده‌اند.

مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در مورد دریاچه چیتگر به «آرمان» می‌گوید: زمانی که آب را انباشته می‌کنیم، باید شرایط طبیعی، اجتماعی و اقتصادی منطقه هم سنجیده شود و در واقع هرگونه توسعه، نباید به قیمت بر هم زدن طبیعت تمام شود و به همین دلیل هم است که نباید در اطراف شهرها، جریانات آبی را دستکاری کرد؛ چرا که در آن صورت مانند دریاچه چیتگر به جای آن که مایه حیات شود، منبع‌ آلودگی می‌شود.

اسماعیل کهرم با بیان این که وجود پهنه وسیعی از فاضلاب در دریاچه چیتگر حاصل بی‌مسئولیتی مسئولان است، می‌افزاید: در واقع شهرداری تهران باید فکری به حال آب این دریاچه بکند و منابع آب را مدیریت کند.

او می‌افزاید: دریاچه مصنوعی چیتگر با شرایط فعلی در خطر مرگ زودهنگام اکوسیستمی است و نه تنها راکد بودن، این دریاچه را به مرداب و گندآب تبدیل می‌کند، بلکه مردم را هم مورد هجوم حشرات و موجودات گزنده قرار می‌دهد.

مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست نصب تصفیه خانه در کنار اقداماتی برای اکسیژن‌رسانی به آب را از سوی شهرداری لازم می‌داند و در مورد معضل وجود پشه و قورباغه در این منطقه می گوید: اگر در مورد این دریاچه سایر استانداردها با نظر کارشناسان تامین می‌شد، اکوسیستم موجود در طبیعت طی یک دوره پنج‌ ساله تعادلی را به وجود می‌آورد که دیگر نیازی به مداخله انسان نبود، یعنی قورباغه‌ها، پشه‌ها را می‌خوردند و تعادل برقرار می‌شد اما به دلیل آبگیری دریاچه با فاضلاب و تصفیه نشدن آن آب راکد شده و به گندآب تبدیل شده است.

کهرم آبگیری دریاچه با فاضلاب تصفیه نشده را رد می‌کند و می‌گوید: حتما با فاضلاب تصفیه شده این اتفاق افتاده است زیرا اگر فاضلاب تصفیه نشده بود بوی گند آن کل تهران را برمی‌داشت اما چون این طرح مانند بسیاری از پروژه‌های شهری بعد از افتتاح رها شد، چنین آسیبی را ایجاد کرد.»