بی خبری جامعه از بانک قالیباف

فقدان شفافیت و آشفتگی صورت‌های مالی گروه بانک شهر، به نحوی بوده که حسابرس این بانک اساسا نتوانسته نسبت به صحت رویه‌های مالی و صحت صورت‌های مالی گروه بانک شهر حتی به اظهارنظر مشروط بپردازد و ناچار شد اظهارنظری نکند. اساسا در بانک شهر چه می‌گذرد؟

‌ خریدوفروش املاک
در بند چهار گزارش حسابرس بانک شهر آمده است: «به‌طوری‌که از صورت سود و زیان بانک ملاحظه می‌شود، نتیجه فعالیت بانک آن‌هم در شرایط خاص اقتصادی در سال ۱۳۹۴ منجر به زیان ۱۵,۵۵۶‌ میلیارد ریال (شامل زیان عملیاتی ۱۰.۱۸۳‌ میلیارد ریال) شده که با احتساب درآمدهای غیرعملیاتی مشتمل بر سود فروش املاک به مبلغ ۲۰.۳۰۹‌ میلیارد ریال نهایتا سود ابرازی سال معادل مبلغ ۴.۷۵۳۳‌ میلیارد ریال اعلام شده است».
در تبصره الف این بند آمده: «خلاصه‌ای از وضعیت سود غیرعملیاتی مزبور که نتیجه معامله فروش شش قطعه زمین و ملک به ترتیب فروش سه قطعه در مقطع زمانی ۳۱/۶/۱۳۹۴ و سه قطعه دیگر در مقطع زمانی ۲۷/۱۲/۱۳۹۴ به شرکت‌های زیرمجموعه تأمین آتیه کارکنان بانک آینده بوده است. به موجب مستندات مورد رسیدگی در چارچوب استانداردهای حسابرسی و سایر مفاهیم حسابداری نکات با اهمیت در مورد معاملات فروش مزبور، مبایعه‌نامه‌های تنظیمی تمامی املاک فروخته‌شده مزبور حاوی «تعهداتی از جمله انتقال قطعی آن موکول به تکمیل پروسه‌های مربوطه و صدور سند مالکیت آن کماکان به عهده فروشندگان قبلی ملک بوده که این تعهد عینا در تفاهم‌نامه‌های فروش بر عهده بانک شهر» بوده است. ضمن اینکه استعلام مربوط به وضعیت مالکیت املاک فروخته‌شده مزبور از اداره ثبت اسناد و املاک جهت بررسی‌های معمول حسابرسی ارائه نشده است».از سویی پیش‌دریافت فروش املاک در تاریخ ۳۱/۶/۱۳۹۴ به مبلغ دو هزار میلیارد ریال (معادل پنج درصد از مبلغ معامله) از سوی بانک آینده تأمین شده است؛ اما مستنداتی برای اعتبارسنجی خریداران املاک مزبور (به‌ویژه معامله مورخ ۲۷/۱۲/۱۳۹۴) ارائه نشده بلکه بازپرداخت باقی‌مانده ثمن معاملات انجام‌شده در سال ۹۴، با امضای مدیرعامل و عضو هیئت‌مدیره بانک آینده تضمین شده که در دوره مالی بعد در اختیار این مؤسسه قرار گرفته است».در تبصره ب این بند آمده: «از طرف دیگر صورت‌های مالی تلفیقی بانک شامل پیش‌پرداخت خرید هفت فقره زمین و دو فقره پروژه نیمه‌تمام به مبلغ ۶,۲۰۰‌ میلیارد ریال در شرکت‌های تابعه بانک شهر است. این املاک طی ۹ فقره تفاهم‌نامه مورخ ۲۷/۱۲/۱۳۹۴ پیش‌خرید شده و مبایعه‌نامه‌های قطعی در مقطع زمانی ۷/۵/۱۳۹۵ جمعا به مبلغ ۳۵.۲۰۰‌ میلیارد ریال تنظیم شده که توسط شرکت‌های تابعه بانک شهر (شرکت‌های توسعه ساختمانی شهر آتیه (۹۶درصدی شرکت اصلی)، مسکن و عمران تجارت آتیه کیش ( صددرصدی در گروه) و سرمایه‌گذاری شهر آتیه (صددرصدی شرکت اصلی)) از شرکت‌های زیرمجموعه تأمین آتیه کارکنان بانک آینده (غیر از شرکت‌های خریدار املاک از بانک شهر موضوع بند الف فوق) خریداری شده است… مدیریت بانک شهر مستنداتی دال بر اینکه تأمین باقی‌مانده از ۵۵ درصد بهای معاملاتی ۷/۵/۱۳۹۵ از محل تسهیلات دریافتی شرکت‌های گروه بانک شهر، از بانک آینده نباشد را در اختیار این مؤسسه قرار نداده است».در این بخش تأکید شده: «بنا به مراتب فوق و با توجه به محدودیت‌های مندرج در بندهای فوق و تبعات ناشی از عدم تحقق احتمالی مفروضات پیش‌بینی‌شده در گزارش‌های کارشناسان رسمی و ضمانت اجرائی تقبل مسئولیت مربوطه، نحوه دریافت وجوه فروش املاک مزبور با محوریت نامه تضمین بانک آینده، همچنین ابهام در چگونگی معاملات مستقیم و غیرمستقیم بین دو بانک با استفاده از امکانات تسهیلات اعطایی (از نوع تضمین چک و سفته) و ایجاد اعتبار مربوطه در حساب جاری بدون دسته‌چک در یک مقطع مشخص و ثبت در حساب‌های فی‌مابین مشتریان، نقل و انتقال فی‌مابین کل مبلغ مورد نظر در سیستم بانکی هر یک از بانک‌ها و عدم اطلاع از تبعات نظارتی مقام ناظر بانک مرکزی بر موارد فوق، تعیین آثار احتمالی ناشی از سود شناسایی‌شده بانک و کیفیت آن بر اقلام صورت‌های مالی برای این مؤسسه مقدور نشده است».
‌ عدم انتقال اسناد مالکیت
در بند پنج گزارش حسابرس بانک شهر هم آمده است: «تعدادی از املاک خریداری‌شده طی سال مالی از شهرداری‌های قزوین و شیراز به مبلغ ۳۸۵ میلیارد ریال (به بهای تمام‌شده ۳۱۵ میلیارد ریال) در شرکت تابعه سرمایه‌گذاری شهر آتیه از طریق انجام تشریفات آگهی مزایده به اشخاص مختلف به فروش رسیده و بهای آن بخشی به صورت نقد و مابقی به صورت چک‌های مدت‌دار (به سررسید سال‌های ۱۳۹۵ الی ۱۳۹۹) دریافت شده است. در این ارتباط اسناد مالکیت زمین‌های خریداری‌شده به نام این شرکت انتقال نیافته و مبلغ ۵۴‌ میلیارد ریال از اسناد دریافتنی از خریداران تا تاریخ این گزارش (تا تاریخ ترازنامه مبلغ ۲۴‌ میلیارد ریال) سررسید شده و به حیطه وصول درنیامده است. مضافا در مبایعه‌نامه‌های تنظیمی مقرر گردیده تحویل املاک به خریداران بعد از وصول بخش عمده‌ای از اسناد مزبور انتقال یابد. بنا به مراتب فوق، تعیین اثرات احتمالی ناشی از عدم تحقق شرایط فروش به شرح فوق که موجب تعدیل سود شناسایی‌شده می‌گردد، مقدور نشده است».
‌ مطالبات ارزی
در بند شش گزارش حسابرس بانک شهر تأکید شده است: «سرفصل سپرده‌های دیداری نزد بانک‌های خارجی و داخلی و سایر حساب‌های دریافتنی شامل مانده مطالبات از اوگنی‌بانک روسیه به مبلغ ۱۲۳‌ میلیون روبل معادل ۵۴‌ میلیارد ریال، مؤسسه اعتباری توسعه ایران به مبلغ ۳۳‌ میلیون یورو معادل ۱,۱۱۴‌ میلیارد ریال و بیت‌بانک روسیه به مبلغ ۳۰‌ میلیون درهم معادل ۲۴۶‌ میلیارد ریال جمعا حدود ۱.۴۱۴‌ میلیارد ریال است که پیگیری‌ها و اقدامات حقوقی انجام‌شده به وصول مانده مطالبات فوق تا تاریخ مورد گزارش منجر نشده است. همچنین مانده مطالبات از شرکت پتروسیتی تریدینگ (با مسئولیت محدود) ثبت‌شده در خارج از کشور به مبلغ ۱۷۵‌ میلیارد ریال در ارتباط با نقل و انتقال وجوه ارزی به خارج از کشور است که تضمینی از ایشان دریافت نشده است. مضافا از بابت حساب‌های ارزی نزد بانک‌های خارجی و سایر اشخاص طی سال مالی صورت‌حسابی بابت عملیات نقل و انتقال وجوه ارزی جهت انجام بررسی‌های معمول حسابرسی در اختیار این مؤسسه قرار نگرفته است».
‌ عدم وصول مطالبات
در بند هفت گزارش حسابرس قید شده است: «سرفصل سایر بدهکاران بانک (یادداشت ۱۲ صورت‌های مالی) شامل مبلغ ۱۵,۷۱۹ میلیارد ریال مانده مطالبات از سایر اشخاص در ارتباط با فروش املاک در سنوات قبل (با احتساب مبلغ ۵۷۶ میلیارد ریال درآمد شناسایی‌شده در سال ۱۳۹۴ بابت وجه التزام عدم وصول اقساط سال‌های ۱۳۹۲ الی ۱۳۹۴ فروش اقساطی ملک شهید مدنی در سنوات قبل) است. همچنین مطالبات شرکت‌های تابعه شامل مبلغ ۲۹۹ میلیارد ریال مطالبات سنواتی است که اقدامات و پیگیری‌های در جریان شرکت هنوز منجر به وصول مطالبات مزبور نشده و در ارتباط با مطالبات فوق مبلغ ۴۰ میلیارد ریال ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول در سنوات قبل در حساب‌ها ایجاد شده است. در این ارتباط اقدامات و پیگیری‌های در جریان، جهت وصول مطالبات فوق تا تاریخ این گزارش به نتیجه نرسیده است».
‌ خریدوفروش ارز
در بند هشت گزارش حسابرس بانک شهر آمده است: «طی سال مالی مبلغ ۱۳۲‌ میلیون درهم معادل مبلغ ۱,۰۹۲‌ میلیارد ریال با توجه به تأییدیه شرکت تابعه صرافی شهر مبنی بر واریز مبلغ مزبور توسط شرکت SPII در خارج از کشور، در حساب‌های بانک شهر از یک طرف به حساب سپرده شرکت SPII و از طرف دیگر به حساب طلب از شرکت تابعه صرافی شهر منظور شده است. در این ارتباط با توجه به عدم وصول وجوه مزبور توسط شرکت تابعه صرافی شهر و درخواست مشتری مبنی بر واریز وجوه به حساب‌های مورد نظر از بانک شهر، بخشی از مانده مطالبات از صرافی طی سال تسویه و مابقی آن در تاریخ ترازنامه به مبلغ ۶۶۲‌ میلیارد ریال در سرفصل سایر حساب‌های دریافتنی طبقه‌بندی شده است. بنا به مراتب فوق با توجه به اینکه پیگیری‌ها و اقدامات انجام‌شده تا تاریخ این گزارش منجر به وصول مطالبات فوق نشده، آثار احتمالی ناشی از قابلیت بازیافت بخشی از مطالبات مزبور برای این مؤسسه مشخص نیست».
‌ عدم اظهار نظر حسابرس
در بند ۲۱ گزارش حسابرس بانک شهر آمده است: «به‌دلیل اساسی‌بودن آثار احتمالی موارد توصیف‌شده در بندهای «۴» الی «۸» این مؤسسه نتوانسته است شواهد حسابرسی کافی و مناسب برای اظهار نظر را کسب کند و در نتیجه، اظهار نظر نسبت به ‌صورت سود و زیان تلفیقی گروه و بانک شهر (شرکت سهامی عام) یادشده در بالا، امکان‌پذیر نیست».