تبعیض سفید

جارستان:  همه چیز از یک آپدیت ساده شروع شد. ایلان ماسک و تیم فنی ایکس (توئیتر سابق) شاید هرگز گمان نمی‌کردند که قابلیت جدیدشان برای نمایش شفافیت در نقطه‌ای از خاورمیانه، تبدیل به ابزاری برای «مچ‌گیری سیاسی» و افشای شکاف عمیق میان مردم و مسئولان شود. در روزهای اخیر اضافه شدن برچسب موقعیت جغرافیایی (Account based in) به پروفایل کاربران، توفانی در توئیتر فارسی به پا کرده است.

رستاخیز دیجیتال؛ چه کسی راست می‌گوید؟

فضای مجازی در ۴۸ ساعت گذشته شبیه به صحرای محشر شده است. کاربران با گرفتن اسکرین‌شات از حساب‌های کاربری نمایندگان مجلس، فعالان سیاسی اصولگرا و چهره‌های رسانه‌ای نزدیک به قدرت، آنها را به چالش کشیده‌اند.

اینترنت سفید؛ آپارتاید مدرن

اصطلاح «اینترنت سفید» یا «طبقاتی» که سال گذشته و در پی ایده ارائه سیم‌کارت بدون فیلتر به گردشگران خارجی مطرح شد حالا دیگر یک تئوری توطئه نیست؛ بلکه واقعیتی تلخ در حکمرانی دیجیتال کشور است. اینترنت طبقاتی یعنی شهروندان بر اساس جایگاه، شغل و نزدیکی به کانون‌های قدرت، دسترسی‌های متفاوتی به جریان آزاد اطلاعات داشته باشند. علی شریفی‌زارچی، استاد اخراجی دانشگاه شریف، این پدیده را «نمونه وقیحانه تبعیض سیستماتیک» نامیده است.

آیا قابلیت ایکس دقیق است؟

در میان هیاهوی سیاسی نباید از انصاف ژورنالیستی هم غافل شد. از نظر فنی، نمایش «Account based in Iran» لزوماً به معنای داشتن سیم‌کارت سفید نیست. استفاده از پروتکل‌های خاصی مانند «وارپ» (WARP)، کانفیگ‌های «سرورلس» (Serverless) و یا حتی برخی اختلالات در شناسایی آی‌پی توسط ایکس ممکن است باعث شود، کاربری که از فیلترشکن استفاده می‌کند نیز همچنان با موقعیت ایران شناسایی شود.

شفافیت یا رسوایی؟

چه قابلیت جدید ایکس دقیق باشد و چه پر از باگ، این ماجرا یک کارکرد مهم داشت: کنار زدن پرده‌ها. این اتفاق نشان داد که سیاست فیلترینگ در ایران به بن‌بست اخلاقی رسیده است. نمی‌توان پلتفرمی را بست، استفاده از آن را جرم‌انگاری یا تقبیح کرد اما همزمان صف اول مسئولان کشور در آن حضور داشته باشند و از امکاناتی بهره ببرند که از مردم دریغ شده است./سازندگی