جدال عقل و شبه‌علم

جارستان: مناظره اخیر میان محمد عطریان‌فر، عضو شورای مرکزی و معاون سیاسی دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی ایران و حسین الله‌کرم، کارشناس مسائل سیاسی در برنامه «رودررو» رسانه تصویری «آن» در حالی برگزار شد که از نخستین دقایق، نشانه‌های یک گفت‌وگوی پرتنش به چشم می‌خورد. در حالی که مجری مناظره تلاش داشت فضای بحث را به سمت بررسی کارشناسی شرایط کشور بعد از اسنپ‌بک و جایگاه نهادهای تصمیم‌گیر هدایت کند، پاسخ‌های تند الله‌کرم، مسیر گفت‌وگو را تغییر داد.

مکانیسم ماشه و میراث برجام

بحث اصلی خیلی زود به مکانیسم ماشه کشیده شد. الله‌کرم برجام را «خسارت محض» توصیف کرد و گفت که این توافق نه‌تنها گرهی از مشکلات کشور باز نکرد بلکه با مکانیسم ماشه، دست دشمن را برای فشارهای جدید باز گذاشت. او تأکید کرد: «مسئولان این خسارت باید محاکمه شوند. نمی‌توان سرنوشت ملت را به کسانی سپرد که چنین لغزش بزرگی داشته‌اند». عطریان‌فر در پاسخ، تلاش کرد این نگاه را به چالش بکشد.

جایگاه مجلس؛ شفافیت یا نخبه‌گرایی؟

یکی دیگر از نقاط اوج مناظره، اختلاف نظر درباره جایگاه مجلس بود. عطریان‌فر تأکید داشت که در بحران‌های ملی، گاهی لازم است مجلس حذف شود و تصمیمات به صورت متمرکز و در سطح عالی گرفته شود، در برخی از کشورها هم این اتفاق می‌افتد. او گفت: «این به معنای حذف مجلس نیست بلکه اقتضای شرایط است. مجلس نهاد مردمی و مهمی است اما در بحران‌هایی که لحظه‌ای و حساس‌اند، تصمیم باید در شورای عالی امنیت ملی جمع‌بندی شود».

مجری برای آرام کردن فضا، بحث را به سمت موضوع آتش‌بس اخیر میان اسرائیل و ایران برد. الله‌کرم معتقد بود که این آتش‌بس ربطی به دیپلماسی ندارد. اگر قرار بود دیپلماسی به نتیجه برسد امروز هم باید شاهد امتیازدهی باشیم. آنچه دشمن را به عقب راند، قدرت موشکی ایران بود. عطریان‌فر در مقابل، استدلال کرد که این نگاه تک‌بعدی است: «آتش‌بس نتیجه مجموعه‌ای از عوامل بود؛ هم قدرت نظامی، هم انسجام ملی و هم ابتکارهای دیپلماتیک.

مرز باریک میان اطلاع‌رسانی و پوپولیسم

یکی از موضوعاتی که بارها به بحث بازگشت، مساله شفافیت و آگاهی‌رسانی به مردم بود. عطریان‌فر بر این باور بود که پایداری اجتماعی و اعتماد عمومی بدون شفافیت حاصل نمی‌شود. او تأکید داشت: «مردم باید بدانند چه تصمیمی و بر چه مبنایی گرفته می‌شود. اگر آگاهی مردم نباشد، سرمایه اجتماعی فرومی‌ریزد». اما الله‌کرم این نگاه را غیرواقع‌بینانه و حتی خطرناک توصیف کرد. او گفت که شفافیت نباید بهانه‌ای برای پوپولیسم شود. نمی‌توان هر موضوع حساس امنیت ملی را روی میز عمومی گذاشت. برخی از این شعارها در ظاهر برای مردم است اما در عمل، دست دشمن را برای فشار و عملیات روانی باز می‌کند.

جدل بر سر رهبری و نهادهای عالی

یکی دیگر از نقاط حساس، تفسیر سخنان رهبری درباره برجام بود. الله‌کرم با اشاره به انتقادهای مکرر رهبری، استدلال کرد که این انتقادها نشانه عدم رضایت و اشتباه بودن مسیر بوده است. عطریان‌فر اما تأکید داشت که «اگر برجام اساساً مغایر با سیاست‌های کلان بود اصلاً اجازه اجرا پیدا نمی‌کرد». او گفت: «نمی‌توان به صورت گزینشی، بخشی از مواضع را برجسته کرد و بخشی دیگر را نادیده گرفت».

این جدل، بار دیگر جایگاه شورای عالی امنیت ملی و نهادهای عالی تصمیم‌گیر را به مرکز بحث کشاند. عطریان‌فر تلاش می‌کرد، نشان دهد که برجام محصول یک فرآیند ملی و قانونی بوده است، در حالی که الله‌کرم آن را تسلیم‌نامه‌ای تحمیلی معرفی می‌کرد که با فشار جریان غرب‌گرا به کشور تحمیل شد. در طول مناظره، عطریان‌فر بارها تلاش کرد با استدلال‌های تاریخی و ارجاع به تصمیمات جمعی بر مسئولیت‌پذیری مشترک تأکید کند. در مقابل، الله‌کرم با جملات کوتاه و صریح بر تصمیمات گذشته می‌تاخت./سازندگی