هشدارهای روحانی

جارستان: حسن روحانی، رئیس‌جمهور پیشین ایران در تازه‌ترین سخنرانی خود در جمع مشاورانش بار دیگر به موضوع برجام، اسنپ‌بک و فرصت‌های از دست‌رفته سال ۱۴۰۰ پرداخت. او معتقد است اگر در دوره ریاست‌جمهوری جو بایدن موانعی بر سر راه بازگشت به توافق هسته‌ای ایجاد نمی‌شد، ایران امروز نه با تهدید مکانیسم ماشه روبه‌رو بود و نه متحمل خسارتی معادل ۵۰۰ میلیارد دلار می‌شد و حتی فراتر از آن بهانه جنگ ۱۲روزه هم به وجود نمی‌آمد.

فرصتی که از دست رفت

روحانی در این سخنان با لحنی صریح به انتقاد از مخالفان توافق هسته‌ای پرداخت و تأکید کرد که شرایط در سال ۱۴۰۰ برای بازگشت به برجام کاملاً فراهم بوده است: «اگر در سال ۱۴۰۰ یک عده‌ای مانع نمی‌شدند و ما در دوره بایدن به برجام برمی‌گشتیم، امروز نه‌تنها چیزی به نام اسنپ‌بک نداشتیم بلکه در این مدت حدود ۵۰۰ میلیارد دلار هم ضرر نمی‌کردیم.»

مسئولیت تندروها در بن ‌بست دیپلماتیک

روحانی بار دیگر منتقدان داخلی برجام را هدف گرفت و با یادآوری ۶ قطعنامه شورای امنیت از تناقض در مواضع آنان سخن گفت: «شما که می‌گویید برجام بد بوده و کارهای قبل خیلی خوب بوده؛ شما ۶ قطعنامه گرفتید، می‌گویید خوب بوده حالا برمی‌گردیم به همان، ما برمی‌گردیم به قبل از سال ۹۴.

۵۰۰ میلیارد دلار خسارت

یکی از محوری‌ترین ادعاهای روحانی در این سخنرانی اشاره به خسارتی معادل ۵۰۰ میلیارد دلار است. او این عدد را نشانه‌ای از هزینه‌های فرصت‌های از دست‌رفته می‌داند: «اگر در سال ۱۴۰۰ یک عده‌ای مانع نمی‌شدند و ما در دوره بایدن به برجام برمی‌گشتیم، که همه چیز هم آماده بود، همه توافقات هم شده بود، امروز نه تنها چیزی به نام اسنپ‌بک نداشتیم بلکه در این مدت حدود ۵۰۰ میلیارد دلار هم ضرر نمی‌کردیم.

انتقاد از اروپا

روحانی در بخشی دیگر از سخنانش به رفتار اروپا اشاره کرد و گفت: «سه کشور اروپایی حق ندارند، اسنپ‌بک کنند» و تأکید کرد: «اروپا که به تعهدات خودش در برجام و به تعهدات ۱۱ گانه خودش عمل نکرده، امروز نمی‌تواند مدعی باشد و بگوید، ایران تعهدات خودش را نقض کرده است. کاری که اروپا دارد انجام می‌دهد کاملاً باخت – باخت است. نه به نفع ایران است، نه به نفع سه کشور اروپایی، نه به نفع منطقه است، نه به نفع جهان، نه به نفع معاهده NPT، نه به نفع سازمان ملل است، ضربه به همه اینهاست».

دعوت به مذاکره دوباره

یکی از مهم‌ترین بخش‌های سخنان روحانی، هشدار نسبت به خطر فعال‌سازی «اسنپ‌بک» یا همان مکانیسم ماشه بود: «تا جایی که می‌توانیم نباید بگذاریم این قطعنامه‌ها برگردد. باید تلاش کنیم و از این فرصت استفاده کنیم». روحانی راه‌حل خروج از وضعیت فعلی را بازگشت به میز مذاکره می‌داند: «اروپا نباید به خاطر مسأله اوکراین از ما انتقام بگیرد. به نفع همه ماست که یک بار دیگر پای میز مذاکره بنشینیم.

مسیر سخت، فرصت محدود

به‌نظر می‌رسد، سخنان روحانی نه‌تنها نقدی بر عملکرد دولت سیزدهم و جریان‌های مخالف برجام است بلکه تلاشی است برای بازگشایی دوباره پرونده دیپلماسی در شرایطی که فضای سیاسی کشور بیش از هر زمان دیگری دوقطبی شده است. اکنون با تشدید فشارهای غرب، احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه و بحران‌های اقتصادی گسترده، تصمیم‌گیری درباره نحوه تعامل ایران با جامعه جهانی به نقطه‌ای تعیین‌کننده رسیده است./سازندگی