گره بنزین در قفل خودروهای بی‌انتخاب

جارستان: ✍🏻هادی حق‌شناس اقتصاد‌دان؛ موضوع بنزین و قیمت بنزین همیشه در ادوار و دولت‌های مختلف یک بحث چالش برانگیز بوده است. دولت‌ها با این امید که با افزایش قیمت بنزین می‌توانند هم مصرف بنزین را کم کنند و هم روی کاهش قاچاق بنزین اثرگذار باشند، اقدام به افزایش قیمت بنزین کرده‌اند و اصلا موضوع یارانه‌ها در آذرماه سال ۱۳۸۹ برمبنای همین تفکر بوده که می‌توان با واقعی کردن قیمت بنزین هم به کاهش مصرف بنزین و هم به کاهش قاچاق و هم به بهبود معیشت دهک‌های کم درآمد اقدام کرد. اما عملا آنچه که اتفاق افتاد این بود که مسئله ریشه‌ای حل نشد.

نه تنها مسئله ریشه‌ای حل نشد، بلکه هر چندسال یکبار خود را نشان داده و می‌توان گفت به یکی از مشکلات بین دولت و مردم تبدیل شده است. به طور قطع و یقین اگر مجددا بنزین افزایش قیمت پیدا کند حالا یا قیمت بنزین سوپر یا تغییرات در میزان سهمیه بنزین اتفاق بیفتد، باز چند سال دیگر مجددا الزام به تغییر قیمت بنزین ایجاد خواهد شد. به نظر می‌رسد وقتی یک مسئله، چندین بار با یک راه حل به نتیجه نرسیده است باید کمی تردید در راه حل کرد. مسئله بنزین را جدای از خودرو دیدن، تبدیل به همین مسئله‌ای می‌شود که در سنوات گذشته کشور با آن مواجه بوده است. آنچه که مورد دغدغه مردم است این است که مگر مردم حق انتخاب خودرو دارند که قیمت تمام شده بنزین را بپردازند؟ وقتی مردم حق انتخاب خودرو ندارند، یعنی سیاست‌های‌ دولت حق انتخاب خودرو را برای مردم محدود کرده و غالب مردم مجبورند خودرویی را بخرند که نسبت به خودروهای روز دنیا بنزین بیشتری مصرف می‌کند و حتی برخی خودروها شاید تا سه برابر هم برسد. اگر دولت می‌خواهد یکبار برای همیشه مسئله بنزین را حل کند، مسئله آلودگی هوای کلانشهرها را حل کند، مسئله رضایتمندی بلندمدت برای خانوارهای ایرانی فراهم کند و همچنین دغدغه‌ای به نام قیمت بنزین نداشته باشد و از طرف دیگر دغدغه‌ای برای تامین ارز مورد نیاز بنزین نداشته باشد که در این چند سال گذشته و سال جاری حداقل پنج میلیارد دلار صرف این کار شده، بهتر است که حق انتخاب خودرو را به مصرف کننده ایرانی واگذار کند و به ازای این حق انتخاب خودرو که به خانوارهای ایرانی می‌دهد، قیمت بنزین را هم بدون سهمیه یا اصطلاحا آزاد به آنها بفروشد. نمی‌شود که هم من مجبور به استفاده از خودروی پرمصرف ایرانی باشم و هم قیمت افزایشی بنزین بر من تحمیل بشود و هم مهم‌تر از این دو، آلودگی زیست محیطی کلانشهرهایی مثل تهران را تحمل کنم. بنابراین اگر دولت می‌خواهد بنزین سوپر یا سهمیه‌های مختلف یا قیمت‌های مختلف ارائه کند، بهتر است که به‌جای این، به مصرف‌کننده حق انتخاب خودروی خارجی را بدهد و هرکس هم که خودروی خارجی آورد، به او کارت سهمیه بنزین دهد و او سهمیه آزاد استفاده کند. مثل اتفاقی که قرار است در استان‌هایی بیفتد که مناطق آزاد دارند و آنها عموما میزان سهمیه آزاد سهم عمده مصرف بنزین‌شان است. این روش کمک می‌کند به اینکه هم مصرف بنزین در کشور کم بشود، هم بنزین به قیمت واقعی به فروش برسد، هم آلودگی شهرها به‌خصوص کلانشهرها که ۸۰ درصد ناشی از خودرو است کاهش پیدا کند و فراتر از همه اینها، خانوارهای ایرانی یک ماشین مطلوب و دلخواه داشته باشند و درنهایت هم رضایت شهروندان ایرانی فراهم شود.

روزنامه آرمان

چهارشنبه ۲۹مرداد ۱۴۰۴