فلج مغزی و اوتیسم در کودکان

کودکان مبتلا به فلج مغزی (CP) در مقایسه با کودکانی که به فلج مغزی مبتلا نیستند، بیشتر احتمال دارد که به اختلال طیف اوتیسم (ASD) مبتلا شوند. هنگامی که این شرایط با هم رخ می‌دهند، درمان و مراقبت شخصی برای کمک به مدیریت علائم و افزایش سلامت کلی کودک ضروری است. در این مقاله تلاش می‌کنیم تا ارتباط فلج مغزی و اوتیسم را بیاموزیم و بدانیم که در صورت لزوم چگونه از فرزند خود حمایت کنیم.

درک فلج مغزی و اوتیسم

فلج مغزی

فلج مغزی در درجه اول گروهی از اختلالات ناشی از آسیب مغزی قبل، حین یا مدت کوتاهی پس از تولد است که بر حرکت، تعادل و وضعیت بدن تأثیر می‌گذارد. همچنین اوتیسم یک اختلال عصبی و رشدی است که بر ارتباط، تعاملات اجتماعی و رفتارها اثرگذار است.

کودکان مبتلا به فلج مغزی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اوتیسم هستند. مراقبت از کودکی که همزمان فلج مغزی و اوتیسم دارد، می‌تواند طاقت‌فرسا باشد،  به خصوص با درمان‌های مداوم، مراقبت‌های پزشکی و تجهیزات ویژه‌ای که اغلب مورد نیاز است.

اوتیسم

اختلال طیف اوتیسم یک اختلال عصبی و رشدی پیچیده است که بر تعامل اجتماعی، ارتباط و رفتار تأثیر می‌گذارد. این اختلال در نام خود «طیف» دارد زیرا طیفی از علائم با شدت مختلف را شامل می‌شود که می‌تواند از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت باشد.

برخی از افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است دارای معلولیت ذهنی باشند، در حالی که برخی دیگر از هوش متوسط یا بالاتر از حد متوسط برخوردارند.

علائم می‌توانند از سن ۶ تا ۱۸ ماهگی ظاهر شوند و معمولاً شامل مشکل در تعاملات اجتماعی، رفتارهای تکراری، چالش‌هایی در ارتباط کلامی و غیرکلامی و علایق محدود می‌شوند. اختلال طیف اوتیسم درمانی ندارد، هرچند حمایت و مداخلات متناسب می‌تواند به افراد کمک کند تا زندگی تقریبا نرمالی داشته باشند. درک و تشخیص زودهنگام اوتیسم، کلید دسترسی به درمان و حمایت پزشکی مناسب است.

عوامل خطر و علل اوتیسم

اختلال طیف اوتیسم ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و مادرزادی است. در حالی که تحقیقات برای شناسایی علل پیچیده اوتیسم ادامه دارد، این مسائل می‌توانند در شروع اختلال موثر باشند:

ژنتیک

بسیاری از موارد اوتیسم با عوامل ژنتیکی مرتبط هستند. در برخی موارد، جهش‌ها یا تغییرات ژنی از والدین به ارث می‌رسند، در حالی که در برخی دیگر، ممکن است به طور خود به خود رخ دهند.

بیماری‌های ژنتیکی شناخته‌شده‌ای مانند سندرم X شکننده و سندرم رت با اوتیسم مرتبط هستند.

عوامل محیطی

تأثیرات محیطی مختلفی ممکن است خطر ابتلای کودک به اختلال طیف اوتیسم (ASD) را افزایش دهند. این عوامل ممکن است با ژنتیک در تعامل باشند و در ایجاد اوتیسم نقش داشته باشند.

این عوامل عبارتند از:

– سن بالای والدین (مادران ۳۵ سال به بالا و پدران ۴۰ سال به بالا)

– قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی، مانند آفت‌کش‌ها یا فلزات سنگین

– وزن کم هنگام تولد (وزن کمتر از ۵.۵ پوند در هنگام تولد)

– عوارض بارداری، مانند کمبود اکسیژن

– زایمان زودرس قبل از ۲۶ هفته

این عوامل محیطی می‌توانند احتمال ابتلا به اوتیسم را افزایش دهند، اما به خودی خود مستقیماً باعث آن نمی‌شوند. آگاهی از این خطرات می‌تواند به مداخله و مراقبت زودهنگام کمک کند.

شرایط مادر

عوامل سلامتی و سبک زندگی در دوران بارداری نیز می‌توانند خطر ابتلا به اوتیسم را افزایش دهند.

این عوامل ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• دیابت، چاقی یا فشار خون بالا
• عفونت‌های مادر در دوران بارداری
• داروهای خاصی که در دوران بارداری مصرف می‌شوند

هر یک از این عوامل ممکن است در ایجاد اوتیسم نقش داشته باشند، اما توجه به این نکته مهم است که هیچ عامل واحدی به طور مستقیم باعث ایجاد اختلال طیف اوتیسم نمی‌شود.

آیا یک کودک می‌تواند هم فلج مغزی و هم اوتیسم داشته باشد؟

بله، کودکان مبتلا به فلج مغزی نیز می‌توانند اوتیسم داشته باشند. طبق یک مطالعه در مقیاس بزرگ، تقریباً ۶٪ از کودکان مبتلا به فلج مغزی (CP) نیز اوتیسم دارند که این میزان بالاتر از میزان اوتیسم در جمعیت عمومی است. ارتباط بین اوتیسم و فلج مغزی مستقیم نیست. با این حال، به دلیل شباهت‌های موجود در اختلالات رشدی، وقوع همزمان اوتیسم و فلج مغزی رایج است.

فلج مغزی نتیجه آسیب مغزی است که قبل، حین یا کمی پس از تولد رخ می‌دهد. اوتیسم نیز یک اختلال رشد مغز است، اما پس از دو یا سه سالگی، زمانی که مهارت‌های زبانی و ارتباطی کودک شروع به نشان دادن تأخیر آشکار می‌کند، بیشتر آشکار می‌شود.

از آنجا که فلج مغزی و اوتیسم هر دو نوعی تشخیص کلی از آسیب مغزی را شامل می‌شوند، کودکان مبتلا به فلج مغزی نیز می‌توانند علائم اوتیسم را نشان دهند.

چگونگی تأثیر فلج مغزی و اوتیسم بر یکدیگر

کودکانی که همزمان مبتلا به فلج مغزی و اوتیسم هستند، ممکن است چالش‌های بیشتری را تجربه کنند که بر رشد آنها تأثیر می‌گذارد. این شرایط می‌توانند یکدیگر را پیچیده کنند، زیرا علائم یکی ممکن است علائم دیگری را پنهان یا بدتر کند.

به عنوان مثال، کودکی که مبتلا به نوعی فلج مغزی است ممکن است اختلالات حرکتی داشته باشد که برقراری ارتباط را دشوار می‌کند و به طور بالقوه چالش‌های اجتماعی مرتبط با اوتیسم را پنهان می‌کند.

به طور مشابه، حساسیت‌های حسی رایج در اوتیسم می‌تواند با ناراحتی جسمی ناشی از سفتی عضلات یا مشکلات حرکتی در فلج مغزی افزایش یابد. همپوشانی این علائم ممکن است منجر به تأخیر در تشخیص شود و نیاز به درمان فردی داشته باشد.

علائم اوتیسم در کودکان مبتلا به فلج مغزی

تشخیص اوتیسم در کودکان مبتلا به فلج مغزی می‌تواند چالش برانگیز باشد زیرا علائم این بیماری‌های همزمان ممکن است مشابه باشند.

شباهت‌های بین علائم اوتیسم و فلج مغزی چیست؟

هم اوتیسم و هم فلج مغزی می‌توانند بر ارتباط، رفتار و رسیدن به نقاط عطف رشد تأثیر بگذارند. کودکان ممکن است مشکلات گفتاری و حساسیت‌های حسی را تجربه کنند. علائم اولیه هر بیماری اغلب با هم ترکیب می‌شوند و تشخیص و درمان را پیچیده می‌کنند.

علائم اولیه فلج مغزی

کودکان مبتلا به فلج مغزی معمولاً مشکلات حرکتی مانند بی‌نظمی‌های عضلانی و هماهنگی ضعیف فیزیکی در غلتیدن یا نشستن دارند. علائم فلج مغزی در درجه اول بر حرکت و وضعیت بدن تأثیر می‌گذارند و می‌توانند در سال‌های اول زندگی شناسایی شوند.

علائم اولیه اوتیسم

کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب علائم متفاوتی از فلج مغزی نشان می‌دهند، از جمله چالش‌هایی در ارتباط و تعامل اجتماعی.

برخی از علائم اولیه اوتیسم عبارتند از:

• مشکلات ارتباطی و عدم پاسخ به نام خود
• رشد گفتاری با تأخیر، غیرمعمول یا عدم وجود آن
• مشکل در تعاملات اجتماعی، مانند تماس چشمی محدود
• ترجیح بازی انفرادی به جای تعامل با همسالان
• رفتارهای تکراری، مانند تکان دادن دست
• حساسیت‌های حسی به سر و صدا، نور، بافت یا سایر محرک‌ها

شناسایی و رسیدگی به این علائم می‌تواند رشد و رفاه کودک را بهبود بخشد.

علائم همزمان در کودکانی که هر دو بیماری را دارند

هنگامی که هم اوتیسم و هم فلج مغزی وجود دارند، می‌تواند منجر به چالش‌های ترکیبی شود. علائم همزمان فلج مغزی و اوتیسم عبارتند از:

تأخیر در رسیدن به نقاط عطف رشدی

مشکل در برقراری ارتباط

حساسیت‌های حسی که بیشتر بر حرکت یا رفتار تأثیر می‌گذارند

تشخیص کودکان مبتلا به فلج مغزی و اوتیسم

تشخیص کودکانی که اوتیسم و فلج مغزی را با هم دارند می‌تواند پیچیده باشد، زیرا علائم اغلب با هم همپوشانی دارند.

پزشکان از غربالگری‌ها و ارزیابی‌های مختلفی برای تمایز بین فلج مغزی و اوتیسم استفاده می‌کنند.

متخصصان اطفال در طول معاینات معمول، تأخیرهای رشدی را غربالگری می‌کنند. اگر کودکی علائم فلج مغزی یا اوتیسم را نشان دهد، ارزیابی بیشتر توصیه می‌شود.

آزمایش‌های تشخیصی برای فلج مغزی و اوتیسم عبارتند از:

برای فلج مغزی: معاینات فیزیکی، تصویربرداری مغز (MRI یا سی‌تی‌اسکن) و ارزیابی عملکرد حرکتی

برای اوتیسم: ارزیابی‌های رشدی، ارزیابی‌های رفتاری و آزمایش‌های تعامل اجتماعی

هنگامی که هم به فلج مغزی و هم به اوتیسم مشکوک هستند، ارزیابی جامع توسط متخصصانی مانند متخصصان مغز و اعصاب، گفتاردرمانگران و کاردرمانگران به تشخیص دقیق کمک می‌کند.

سطوح اختلال طیف اوتیسم

اختلال طیف اوتیسم بر اساس میزان حمایتی که فرد برای عملکرد در زندگی روزمره نیاز دارد، به سه سطح طبقه‌بندی می‌شود.

در زیر با سطوح اوتیسم آشنا شوید.

اوتیسم سطح ۱

افراد در این سطح ممکن است شروع تعاملات اجتماعی و حفظ مکالمات متقابل را چالش برانگیز بیابند.

آنها اغلب از جملات کامل استفاده می‌کنند اما ممکن است به شیوه‌ای که دیگران انتظار دارند پاسخ ندهند. سازماندهی کارهای روزانه یا جابجایی بین فعالیت‌ها می‌تواند دشوار باشد.

اوتیسم سطح ۲

افرادی که در این دسته قرار می‌گیرند، اغلب چالش‌های اجتماعی قابل توجهی دارند. آنها ممکن است با جملات کوتاه ارتباط برقرار کنند یا به طور محدود بر علایق خاص تمرکز کنند.

رفتارهای تکراری و نیاز به عادات معمول رایج است که می‌تواند زندگی روزمره را پیچیده‌تر کند. تغییر در عادتها می‌تواند باعث پریشانی قابل توجهی شود.

اوتیسم سطح ۳

این شدیدترین سطح اوتیسم است. افراد ممکن است با ارتباطات کلامی و غیرکلامی چالش‌های قابل توجهی داشته باشند، اغلب بسیار کم صحبت می‌کنند یا برای پاسخ دادن به دیگران مشکل دارند.

روال‌ها و رفتارها می‌توانند بسیار انعطاف‌ناپذیر باشند و زندگی روزمره را به شدت تحت تأثیر قرار دهند. معمولاً برای کمک به برقراری ارتباط و فعالیت‌های روزانه، حمایت شدید درمانی مورد نیاز است.

سایر اختلالات ژنتیکی

چندین اختلال ژنتیکی با احتمال بالاتر اوتیسم مرتبط هستند.

اختلالات ژنتیکی مرتبط با ASD عبارتند از:

تغییرات کروموزومی: تغییرات خاصی در کروموزوم‌ها با احتمال بیشتر ابتلا به اوتیسم مرتبط هستند.

سندرم X شکننده: یک بیماری ژنتیکی که می‌تواند باعث ناتوانی‌های ذهنی و علائم اوتیسم شود.

سندرم پرادر-ویلی: یک اختلال ژنتیکی که باعث تأخیر در رشد، چالش‌های رفتاری و گاهی اوقات ویژگی‌های شبیه اوتیسم می‌شود.

این اختلالات ژنتیکی ویژگی‌های مشترکی با اوتیسم دارند و احتمال تشخیص ASD را افزایش می‌دهند.

با این حال، برخی از بیماری‌ها مانند سندرم آسپرگر و سندرم رت به طور متفاوتی در طیف اوتیسم یا در کنار آن طبقه‌بندی می‌شوند.

سندرم آسپرگر

از نظر تاریخی، سندرم آسپرگر جدا از اوتیسم در نظر گرفته می‌شد. با این حال، اکنون در طیف وسیع‌تر اوتیسم گنجانده شده است.

افراد مبتلا به آسپرگر اغلب هوش متوسط یا بالاتر از متوسط دارند، اما ممکن است در تعاملات و ارتباطات اجتماعی با چالش‌هایی روبرو شوند.

سندرم رت

سندرم رت، که عمدتاً در دختران دیده می‌شود، با از دست دادن مهارت‌های حرکتی و ایجاد حرکات تکراری دست مشخص می‌شود.

این بیماری می‌تواند منجر به اختلالات شدیدی شود که تقریباً بر هر جنبه‌ای از زندگی کودک تأثیر می‌گذارد. سندرم رت می‌تواند توانایی کودک در صحبت کردن، راه رفتن، غذا خوردن و حتی نفس کشیدن آسان به تنهایی را مختل کند.

اگرچه سندرم رت برخی از ویژگی‌ها را با اوتیسم به اشتراک می‌گذارد، اما اکنون به عنوان یک اختلال ژنتیکی مجزا با علائم یکسان شناخته می‌شود.

مدیریت اوتیسم و فلج مغزی

بهترین راه برای تعیین اینکه آیا کودک هم فلج مغزی و هم اوتیسم دارد، درخواست ارزیابی از تیمی از متخصصان باتجربه در زمینه وجود همزمان این شرایط است.

اگر مشخص شود که کودکی مبتلا به اوتیسم و فلج مغزی است، گزینه‌های درمانی مختلفی وجود دارد تا اطمینان حاصل شود که آنها علیرغم تشخیص، قادر به زندگی عادی هستند.

ایجاد یک برنامه درمانی برای اوتیسم و فلج مغزی

هنگامی که کودکی هم به فلج مغزی و هم به اختلال طیف اوتیسم مبتلا می‌شود، یک برنامه درمانی شخصی‌سازی‌شده ضروری است. رسیدگی به هر دو بیماری نیاز به یک رویکرد چندرشته‌ای برای بهبود پیامدهای جسمی، ارتباطی و رفتاری دارد.

در اینجا برخی از درمان‌ها و مداخلات کلیدی که معمولاً استفاده می‌شوند، آورده شده است:

فیزیوتراپی: با هدف افزایش تعادل، تحرک و هماهنگی عضلات، این درمان برای کودکان مبتلا به فلج مغزی (CP) کلیدی است تا مهارت‌های حرکتی و عملکرد کلی فیزیکی را بهبود بخشد.

گفتاردرمانی: برای افراد مبتلا به فلج مغزی و اوتیسم، شامل افزایش گفتار، تعاملات اجتماعی و چالش‌های تغذیه یا بلع مرتبط با فلج مغزی.

کاردرمانی: به کودکان کمک می‌کند تا کارهای روزانه مانند لباس پوشیدن، غذا خوردن و استفاده از استراتژی‌های سازگار با حواس را برای به حداقل رساندن حساسیت‌ها مدیریت کنند.

رفتاردرمانی: برای رفتارهای مرتبط با اوتیسم، می‌توان از درمان‌های رفتاری برای مدیریت رفتارهای تکراری، بهبود مهارت‌های اجتماعی و تشویق مهارت‌های مقابله استفاده کرد.

داروها: این داروها ممکن است برای مدیریت انواع علائم، مانند تشنج (که معمولاً با فلج مغزی مرتبط است)، اضطراب یا چالش‌های رفتاری مرتبط با اختلال طیف اوتیسم تجویز شوند.

جراحی: برای برخی از کودکان مبتلا به فلج مغزی، ممکن است جراحی برای رفع مشکلات حرکتی، سفتی عضلات یا ناهنجاری‌هایی که مانع حرکت و کیفیت زندگی می‌شوند، در نظر گرفته شود.

یک برنامه درمانی جامع که ترکیبی از درمان‌های گوناگون باشد، می‌تواند از نیازهای منحصر به فرد کودک پشتیبانی کرده و کیفیت کلی زندگی او را افزایش دهد.

سوالات متداول فلج مغزی و اوتیسم

آیا ارتباطی بین فلج مغزی و اوتیسم وجود دارد؟

بله، کودکان مبتلا به فلج مغزی (CP) در مقایسه با جمعیت عمومی بیشتر احتمال دارد که به اوتیسم مبتلا شوند. وقوع همزمان این شرایط می‌تواند چالش‌های منحصر به فردی را ایجاد کند و اغلب نیاز به مراقبت‌های تخصصی و استراتژی‌های درمانی دارد.

چه اختلال مغزی با اوتیسم مرتبط است؟

اوتیسم با تفاوت‌هایی در نحوه رشد و عملکرد مغز، به ویژه در مناطقی که ارتباطات اجتماعی، پردازش حسی و رفتارهای تکراری را کنترل می‌کنند، مرتبط است.

این تفاوت‌های مغزی بسیار متفاوت هستند و بخشی از دلیل توصیف اوتیسم به عنوان یک “طیف” هستند.

تفاوت بین فلج مغزی و اوتیسم در کودکان چیست؟

فلج مغزی عمدتاً بر حرکت، توان عضلانی و وضعیت بدن تأثیر می‌گذارد، که اغلب به دلیل آسیب مغزی قبل یا هنگام تولد است.

اختلال طیف اوتیسم (ASD) بر مهارت‌های اجتماعی، ارتباطات و رفتار تأثیر می‌گذارد. در حالی که فلج مغزی یک اختلال حرکتی است، اوتیسم در درجه اول یک اختلال رشدی عصبی است.

آیا فلج مغزی می‌تواند باعث اوتیسم در کودکان شود؟

فلج مغزی و اوتیسم برخی از عوامل خطر را به اشتراک می‌گذارند، اما یکی مستقیماً باعث دیگری نمی‌شود. آنها ممکن است به دلیل همپوشانی عوامل خطر مؤثر بر رشد اولیه مغز، همزمان رخ دهند.

شیوع اوتیسم در کودکان مبتلا به فلج مغزی چقدر است؟

طبق مطالعات، تقریباً ۶٪ از کودکان مبتلا به فلج مغزی، مبتلا به اوتیسم تشخیص داده می‌شوند، که این امر باعث می‌شود وقوع همزمان این دو بیماری نسبت به جمعیت عمومی رایج‌تر باشد.

بهترین درمان برای کودکان مبتلا به فلج مغزی و اوتیسم چیست؟

یک رویکرد یکپارچه برای مدیریت فلج مغزی و اوتیسم بهترین نتیجه را می‌دهد.

درمان اوتیسم و فلج مغزی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

مداخلات رفتاری برای بهبود مهارت‌ها و رفتارهای اجتماعی

کاردرمانی برای کارهای روزانه

فیزیوتراپی برای مهارت‌های حرکتی

گفتاردرمانی برای برقراری ارتباط

تنظیم برنامه درمانی با نیازهای کودک بسیار مهم است.

نویسنده:

مرجان صحرایی ( مدرسه شهید نقی جعفری نوخاله بخش تولمات)