معرکه محمود

جارستان: نزدیکان محمود احمدی‌نژاد خبر داده‌اند که او کتاب «اخلاق آزادی» نوشته «مورای روتبارد» را خوانده و درباره آن نظراتی دارد. در همین زمینه دفتر آقای احمدی‌نژاد از مترجمان کتاب برای حضور در یک نشست تحلیلی دعوت کرده است. کتاب «اخلاق آزادی» نوشته «مورای روتبارد» را می‌توان کامل‌ترین شرح فلسفه لیبرتارینیسم دانست. این کتاب که توسط انتشارات دنیای ‌اقتصاد منتشر شده از سوی محافل اقتصادی و سیاسی مورد توجه قرار گرفته است. روتبارد در این کتاب ضمن ستایش آزادی به‌عنوان حق ذاتی انسان، هرگونه مداخله قهری دولت را رد می‌کند و بازار آزاد را مظهر خودمختاری و همکاری داوطلبانه می‌داند.

روتبارد با نقد سوسیالیسم، برابری‌طلبی اجباری و انحصار دولتی، جامعه‌ای بدون دولت را پیشنهاد می‌کند که در آن افراد آزادانه و بر اساس ارزش‌های خود عمل کنند. اما سوال این است که چرا سیاستمدار پوپولیستی مثل محمود احمدی‌نژاد به مهم‌ترین کتاب مورای روتبارد علاقه نشان داده است؟ برخی می‌گویند، محمود احمدی‌نژاد دنبال پیاده کردن ایده‌های خاویر میلی در ایران است و خود را در مسیر او می‌بیند. این نظر چقدر درست است؟ برای پاسخ به این پرسش، ابتدا باید به پیشینه احمدی‌نژاد و سیاست‌های او نگاهی انداخت. احمدی‌نژاد در دوران ریاست‌جمهوری خود با گفتمان عدالت‌محور و مردمی‌سازی امور، سیاست‌هایی مانند طرح هدفمندسازی یارانه‌ها و مسکن مهر را اجرا کرد. این سیاست‌ها، هرچند با هدف حمایت از اقشار کم‌درآمد طراحی شدند اما به شدت وابسته به مداخله دولت و توزیع منابع عمومی بودند.

با این حال، مقایسه احمدی‌نژاد با میلی چندان دقیق به نظر نمی‌رسد. احمدی‌نژاد در دوران ریاست‌جمهوری خود نه‌تنها به کاهش نقش دولت تمایلی نشان نداد،بلکه با سیاست‌هایی مانند توزیع یارانه نقدی و پروژه‌های عمرانی گسترده، دخالت دولت در اقتصاد را تقویت کرد. طرح هدفمندسازی یارانه‌ها، هرچند به ظاهر به سمت کاهش یارانه‌های پنهان حرکت کرد اما در عمل به افزایش وابستگی مردم به دولت و نقدینگی بدون پشتوانه منجر شد که دقیقاً برخلاف اصول لیبرتارینسیم است. علاوه بر این، احمدی‌نژاد در سیاست خارجی خود رویکردی آرمان‌گرایانه و تهاجمی داشت که با تأکید لیبرتارین‌ها بر عدم مداخله‌گری و همکاری داوطلبانه در تضاد است.

به نظر می‌رسد، علاقه احمدی‌نژاد هم به «اخلاق آزادی» بیشتر یک ژست سیاسی برای جلب توجه محافل روشنفکری و اقتصادی باشد تا نشانه‌ای از تغییر واقعی در دیدگاه‌های او. پوپولیسم احمدی‌نژاد، که مبتنی بر وعده‌های عدالت‌محور و توزیع منابع دولتی بود، با اصول لیبرتارینسیم، که بر کاهش نقش دولت و آزادی فردی تأکید دارد، سازگاری چندانی ندارد. بنابراین، ادعای اینکه او به دنبال پیاده‌سازی ایده‌های خاویر میلی در ایران است، بدون شواهد ملموس و با توجه به سوابق او، چندان معتبر نیست. این علاقه احتمالاً تلاشی برای بازسازی تصویر سیاسی او در شرایطی است که از ساختار قدرت کنار گذاشته شده و به دنبال پایگاه جدیدی برای بازگشت به صحنه سیاسی است.