باید با ایران چه کرد، با ایران و ایران!

جارستان-«هر روز صبح که از خواب بیدار می شدم، نخستین پرسشی که به ذهن من می آمد، این بود که باید با ایران چه کرد، با ایران و ایران. این کشور تنها کشور شورشی است که در خاورمیانه باقی مانده است.» این جملات بخشی از سخنرانی ماه آوریل سال ۲۰۱۶ ژنرال جیمز ماتیس در پژوهشکده مطالعات بین المللی و استراتژیک واشنگتن است. کسی که روز گذشته از سوی دونالد ترامپ به عنوان وزیر دفاع آمریکا در کابینه دولت آینده این کشور معرفی شد. فردی که به نوشته سایت پولیتیکو، یک «نفرت ۳۳» ساله از ایران در ذهن و روح خود دارد و مسئولیت وی در این مقام، می تواند آغازگر یک رویارویی جدی میان آمریکا و ایران در خاورمیانه باشد. به گزارش «تابناک» به نقل از نشریه پولیتیکو از نظر بسیاری تحلیلگران در ایالات متحده، انتخاب ژنرال بازنشسته تفنگداران دریایی آمریکا، جیمز ماتیس برای تصدی پست وزارت دفاع در دولت آینده این کشور، یک نور درخشان در تاریکی است؛ یک واحه در دل یک صحرای بزرگ. در نظر این عده ژنرال ماتیس نه تنها یک مبارز بزرگ است، بلکه یک روشنفکر و شخصیت هوشیار نیز هست. یکی از جملات معروف وی اکنون در بسیاری از مقالات و نوشته های مربوط به ماتیس در وب سایت ها و نشریات آمریکایی نقل زبان هاست: «مودب باش، حرفه ای رفتار کن، اما با هر که ملاقات می کنی، نقشه ای برای کشتن وی داشته باش.» شخصیتی که سابقه بلند بالای وی در مدیریت جنگ در افغانستان و عراق برای وی لقب و کنیه «سگ دیوانه» را به همراه داشته است.
تحسین خشم و نفرت ادامه دار تفنگداران دریایی آمریکا از ایران توسط ماتیس
اما باز هم از همه این ها مهمتر هم برای ایالات متحده و هم برای ایران، ژنرال ماتیس در زمره تفنگداران دریایی متعصبی است که همواره خشم و نفرت ادامه دار تفنگداران دریایی از ایران را تحسین کرده و خود پرچمدار آن بوده است. خشم و نفرتی ۳۳ ساله که ریشه آن به سال ۱۹۸۳ و در بیروت می رسد. جایی که آمریکایی ها بدون ارائه سند و مدرک ایران را به انفجار مقر تفنگداران دریایی آمریکا در لبنان متهم می کنند. اتهامی که ایران همیشه آن را رد کرده و آمریکا نیز درباره آن سندی ارائه نداده است.
به نوشته پولیتیکو کینه و نفرت ماتیس از ایران به قدری شدید و اساسی است که منجر به آن شد که در نهایت باراک اوباما وی را از ریاست ستاد فرماندهی مرکزی آمریکا برکنار کند اما در شرایط فعلی این نگرانی طی چهار سال آینده با حضور وی در رأس پنتاگون همچنان وجود دارد و سایه یک جنگ با ایران را بر ساختمان پنتاگون مسلط می کند اما آیا سایه جنگ با ایران در صورت حضور ماتیس در وزارت دفاع آمریکا جدی است؟ هفته قبل دونالد ترامپ در سینسیناتی در میان هواداران خود گفت که می خواهد تغییرات جدی در سیاست خارجی آمریکا صورت دهد. وی گفت: «ما یک سیاست خارجی جدید را دنبال می کنیم که در نهایت از تجربیات و شکست های گذشته عبرت بگیرد. ما به رهیافت مبنی بر سرنگون کردن دولت ها و تغییر نظام ها پایان خواهیم داد. در روابط خود با سایر کشور ها ما در هر کجا که امکان پذیر باشد، بر روی منافع مشترک متمرکز خواهیم بود.»
مواضع متفاوت ماتیس با ترامپ
این جملات از دونالد ترامپ این ادعا که سایه جنگ با ایران در دولت وی گسترده خواهد شد را زیر سوال می برد. در واقع اگر این به راستی سیاست خارجی دونالد ترامپ باشد، یک تغییر بسیار جدی و خوشایند نسبت به رهیافت دولتی مانند دولت بوش و اوباما در دوره وزارت هیلاری کلینتون است اما آنچه در مورد سابقه سیاستمداران آمریکایی دیده شده این است که یک شکاف بزرگ میان سخنان آن ها قبل از ورود به کاخ سفید و بعد از آن وجود دارد. برای مثال نگاهی به سخنان جورج بوش به عنوان کاندیدا در مورد سیاست خارجی در ۱۶ سال قبل این موضوع را به خوبی عیان می کند. جرج بوش به صراحت بیان کرده بود: من اعتقاد ندارم که نقش آمریکا این است که در سرتاسر دنیا بچرخد و بگوید «اوضاع باید این گونه باشد» اگر ما ملتی متکبر و خودپسند باشیم کشور های دیگر در برابر ما مقاومت خواهند کرد اما اگر ملتی فروتن اما قوی باشیم، آن ها به ما خوش آمد خواهند گفت اما متأسفانه جورج بوش به محض آن که قدرت را در دست گرفت یک رهیافت کاملا متضاد با سخنان خود را در پیش گرفت و تحت تأثیر فشار ژنرال ها و نومحافظه کارانی که خود در کابینه راه داده بود به عراق حمله کرد. همزمان مایکل فلین، مشاور ارشد امنیت ملی ترامپ گفت: من معتقدم که ایران تهدیدی جدی و شفاف برای منطقه خاورمیانه و در نهایت کل جهان است و تغییر رژیم در ایران بهترین راهکار برای پایان دادن به برنامه تولید سلاح اتمی ایران است.
آنچه مشخص است، این که سخنان دونالد ترامپ در سینسیناتی حداقل در مورد ایران با هیچ یک از این دیدگاه ها جور درنمی آید. این در حالی است که ژنرال ماتیس ارتباطی نیز میان ایران و داعش می بیند. وی در همین سخنرانی بیان کرد: به نظر من، داعش چیزی بیشتر از یک توجیه برای ایران در راستای ادامه به شیطنت هایش نیست. ایران دشمن داعش نیست. ایرانی ها منفعت بسیاری از آشوبی که داعش برپا کرده است به دست می آورند. آنچه ماتیس در ادامه سخنرانی خود گفت، به خوبی یادآور سخنانی است که بوش در ارتباط بین عراق و القاعده می گفت و چون القاعده به صدام حسین حمله نکرده بود، بین این دو یک ارتباط اساسی می دید. ماتیس نیز در این سخنرانی بیان کرد: من فقط یک پرسش برای شما مطرح می کنم که به آن فکر کنید: تنها کشوری در خاورمیانه که از سوی داعش مورد حمله قرار نگرفته، کدام کشور است؟ تنها یکی: ایران.
دونالد ترامپ علاقه بسیاری به مقایسه ژنرال ماتیس با ژنرال های آمریکایی در جنگ دوم جهانی، به ویژه ژنرال جرج پاتون دارد؛ ژنرالی که نقشی تعیین کننده در شکست آلمانی ها داشت و بعد از آن نیز هشدار های جدی درباره مقابله با شوروی و روس ها می داد. به احتمال بسیار، دونالد ترامپ بر این باور است که دیدگاه و جهان بینی ژنرال ماتیس، شباهت بسیاری به نگاه ژنرال پاتون درباره روس ها دارد اما با یک تفاوت اساسی: ژنرال ماتیس هشدار های جدی درباره ایران می دهد.
همه متحدان منطقه ای آمریکا
از نظر بسیاری از نزدیکان و همکاران سابق و فعلی ماتیس، انتصاب وی به پست وزارت دفاع در آمریکا، به معنی وضع جدی تر و قطعی تر آمریکا در خاورمیانه خواهد بود؛ سربازان بیشتری در عراق و افغانستان، گشت زنی ناو های بیشتر در خلیج فارس و جنگنده های بیشتر در پایگاه های هوایی آمریکا در این منطقه اما از نظر برخی تحلیلگران، این رویه سفت و سخت ماتیس برای آن است که از جنگ احتمالی با دشمنان آمریکا بیشتر جلوگیری شود و نه آن که ماتیس آغازگر جنگ در خاورمیانه باشد. این دسته از تحلیلگران گفته ماتیس را در مورد مخالفت با ترامپ برای پاره کردن توافق هسته ای مثال می آورند. اکنون در نظر این عده، ژنرال ماتیس تمرکز بیشتری بر همکاری با متحدان آمریکایی در منطقه خاورمیانه خواهد داشت.مایکل اوهانلون، محقق ارشد سیاست خارجی در مؤسسه بروکینگز بر این باور است که وی (ماتیس) دنیا را به سادگی در قدرت سخت نظامی و موضوعات آن خلاصه نمی کند و بر خلاف سایر نامزد هایی که در پست های امنیتی در دولت ترامپ مطرح شده اند، ماتیس تنها کسی است که این صلاحیت را دارد تا به ترامپ بگوید، استفاده از نیروی نظامی در یک موقعیت خاص به صلاح نبوده و جوابگو نیست. مایک پری نویسنده کتاب «گفت وگو با تروریست ها» می گوید: ماتیس آزمون واقعی خود را زمانی پس خواهد داد که در یک شب تاریک یک قایق تندروی ایرانی عامدانه یا اتفاقی به یک شناور آمریکایی حمله کند و دونالد ترامپ دستور دهد: «آن ها را به گلوله ببندید» آیا ماتیس جواب می دهد: «بله قربان، آقای رئیس جمهور»، یا آن که می گوید: «بله قربان، آقای رئیس جمهور، اما…» در حقیقت و با توجه به اسناد و مدارک متناقضی که در مورد ماتیس در دست داریم، نمی دانیم که در آن لحظه بحرانی و حساس پاسخ ژنرال ماتیس به این فرمان چه خواهد بود اما به زودی متوجه می شویم.

خراسان