محمد بن سلمان در آستانه دستیابی به آن چه می‌خواهد

به گزارش واشنگتن پست، بایدن پس از توقف در اسرائیل برای دیدار با «نفتالی بنت» نخست وزیر در اواخر ژوئن از ریاض بازدید می‌کند. هم چنین، در عربستان سعودی که میزبان سال جاری نشست شورای همکاری خلیج فارس خواهد بود بایدن احتمالا رهبران سایر کشورهای عربی دوست امریکا مانند امارات متحده عربی، بحرین و قطر را خواهد دید. با این وجود، محور دست دادن بایدن با محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی خواهد بود.

منتقدان پادشاهی سعودی از فرا رسیدن این لحظه وحشت داشتند. آنان بر این باورند و واضح است که من نیز چنین اعتقادی دارم که دستان محمد بن سلمان خونین است به دلیل آن که سیا درباره صدور مجوز عملیات قتل «جمال خاشقجی» ستون‌نویس واشنگتن توسط او در اکتبر ۲۰۱۸ میلادی در استانبول افشاگری کرده بود.

آغوش عربستان سعودی ماه‌هاست که در حال باز شدن برای ما بوده است. دلایل آن شامل نگرانی‌های عملگرایانه است: محمد بن سلمان احتمالا برای چندین دهه بر عربستان سعودی حکومت خواهد کرد.

ایالات متحده منافع امنیتی و مالی در حفظ شراکت طولانی خود با پادشاهی سعودی دارد. عربستان سعودی متحدی در تلاش مشترک برای مهار ایران در منطقه است. علاوه بر این مولفه ها، دو عامل جدید برای کاخ سفید تعیین کننده خواهند بود: نخست جنگ در اوکراین و نیاز بایدن به کمک عربستان برای مهار بازار نفت و دومی تمایل شدید اسرائیل به عادی‌سازی روابط با محمد بن سلمان و پادشاهی سعودی به عنوان بخشی از یک تجدیدنظر گسترده در سیاست‌ها که خلاصه آن توافق ابراهیم بود.

یک مقام ارشد اسرائیلی روز سه شنبه به من گفت: «ما معتقدیم که عربستان سعودی بازیگر مهمی در منطقه و فراتر از آن است. ما از روابط نزدیک‌تر بین ایالات متحده و عربستان سعودی در زمینه ثبات منطقه، مهار ایران، عادی‌سازی روابط با اسرائیل و ثبات بازار انرژی بسیار حمایت می‌کنیم».

تماس‌های امنیتی اسرائیل با عربستان سعودی در حال حاضر گسترده، اما عمدتا نامرئی و پشت پرده هستند و بعید به نظر می‌رسد که به زودی تغییر کنند. سفر بایدن به خاورمیانه امیدهایی را برای یک فرصت عکس سه جانبه با حضور او، بنت و محمد بن سلمان ایجاد کرد. با این وجود، به نظر می‌رسد هنوز زمان گرفتن این عکس فرا نرسیده است. در حال حاضر، نتیجه اصلی احتمالا توافق رسمی عربستان برای اجازه پروازهای اسرائیلی از پادشاهی سعودی خواهد بود.

فشار قوی اسرائیل برای نزدیکی ایالات متحده و عربستان سعودی از نظر سیاسی بسیار مهم است بدان خاطر که عربستان سعودی امروز حامیان سیاسی کمی در واشنگتن دارد. علیرغم دهه‌ها لابی تهاجمی، پادشاهی سعودی به تدریج پل‌های ارتباطی خود را با جمهوری خواهان و دموکرات‌ها به طور یکسان سوزاند. به نظر می‌رسید که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا دوستی را احیا می‌کند، اما این رابطه به سختی پایه محکمی بود.

به نظر می‌رسد دیگر متحدان اصلی ایالات متحده مایل هستند که واشنگتن نیز روابط خود را با ریاض تجدید کند. «بوریس جانسون» نخست وزیر بریتانیا و «امانوئل مکرون» رئیس جمهور فرانسه هر دو با محمد بن سلمان در عربستان سعودی دیدار کردند. آنان بایدن را نیز به انجام همین کار تشویق کرده‌اند.

بایدن ماه‌ها از تماس با محمد بن سلمان خودداری ورزید و سال گذشته از برقراری تماس تلفنی دوستانه که رهبر عربستان خواستار آن بود خودداری کرد. من گمان می‌کنم یکی از دلایل مخالفت بایدن تحقیر شخصی او بوده است. همان طور که بریتانیایی‌ها دوست دارند این اصطلاح را بیان کنند این دو مرد (بایدن و محمد بن سلمان) به اندازه گچ و پنیر متفاوت از یکدیگر هستند. بایدن برای دست دادن در اجلاس سران گروه ۲۰ در رم در اکتبر گذشته آماده بود، اما محمد بن سلمان حاضر نشد و باعث شد بایدن یک لحظه ناخوشایند را تجربه کند.

همان طور که «تام دونیلون» مشاور سابق امنیت ملی و یکی از نزدیکان کاخ سفید بایدن آن را توصیف کرده است نشست بایدن – محمد بن سلمان بخشی از ارتباط گسترده با «قدرت‌های متوسط» خواهد بود. این شامل سفر ماه گذشته بایدن به آسیا و «اجلاس سران قاره آمریکا» می‌شود که هفته آینده در لس آنجلس برگزار خواهد شد.

سفر برنامه ریزی شده بایدن به اسرائیل و عربستان سعودی در اواخر ماه جاری و نشست سران ناتو در ۲۹ و ۳۰ ژوئن در زمره این برنامه خواهند بود. هدف تمام این بازدیدها تقویت مشارکت ایالات متحده در پی حمله روسیه به اوکراین است.

برای طرفداران سیاست خارجی عملگرایانه یک سوال اساسی این است که دولت بایدن در ازای نشستن با محمد بن سلمان چه چیزی به دست خواهد آورد. در حالت ایده آل، از نقطه نظر واشنگتن، پادشاهی سعودی از به اصطلاح کارتل تولید کنندگان اوپک پلاس جدا می‌شود و نفت بیش‌تری تولید خواهد کرد و با افزایش تولید مشابه توسط امارات متحده عربی موافقت می‌کند. این امر باعث کاهش قیمت نفت، رونق اقتصاد جهانی و تضعیف ناگهانی روسیه خواهد شد و به بایدن نیرویی که به شدت به آن نیاز دارد را می‌بخشد.

دامنه جنگ یمن شاید خونین‌ترین اشتباه محمد بن سلمان تا حدی با تلاش‌های دیپلماتیک ایالات متحده در حال کاهش است. آتش بسی که با کمک مذاکره با عربستان سعودی برقرار شده سبب شده است تا هواپیماهای مسافربری از صنعا به عمان در حال پرواز باشند و به زودی به قاهره نیز پرواز خواهند کرد.

با این وجود، از نظر هرگونه پاسخگویی معنادار از سوی محمد بن سلمان در مورد مرگ خاشقجی یا سایر مسائل مهم حقوق بشری احتمالا بایدن با دست خالی از میدان خارج خواهد شد. ایالات متحده مقام‌های مختلف سعودی را تحریم کرده است و رهبری عربستان نیز تنها اظهارات ملایمی ارائه کرده است و مسئولیت شخصی در عملیاتی که منجر به قتل خاشقجی شد را رد کرده است. محمد بن سلمان آشکارا به این نتیجه رسید که ارائه هرگونه امتیاز بزرگ‌تر در داخل کشور به عنوان نشانه‌ای از ضعف او تلقی می‌شود و غیرضروری به نظر می‌رسد.

سیاست مبتنی بر واقع گرایی جایگاه خود را در سیاست خارجی دارد، اما این‌عدم پاسخگویی یک تراژدی پایدار است. به زبان ساده تر، محمد بن سلمان با آن کنار آمد.