قهرمان‌پور: “اوکراین” تاثیری بر “وین” ندارد/ رسیدن به تضمین سیاسی معتبر در برجام کار سختی است

جارستان : یک کارشناس مسایل بین الملل گفت: معتقدم باید نگاه‌مان به برجام این باشد که این یک امر موقت است و برای این شرایط تضمین بگیریم.

رحمان قهرمان‌پور در پاسخ به این که برخی معتقدند بحران اوکراین میان آمریکا و روسیه بر مذاکرات هسته‌ای در وین تاثیر گذاشته است؟ گفت: روند مذکرات وین نشان می دهد که بحران اوکراین تاثیر زیادی بر این مساله نداشته است. از زمانی که مذاکرات احیای برجام در وین شروع شده است، توقف غیر عادی در روند کار با توجه به تحولات بین المللی نمی بینیم که اکنون بگوییم به خاطر بحران اوکراین این مذاکرات تاثیر پذیرفته است.

وی ادامه داد: از سویی اصولا قدرت‌های بزرگ مسایل را جداگانه ارزیابی می کنند و به هم ربط نمی دهند. به عنوان مثال چین با سایر کشورها و آمریکا و کانادا در موضوعی همکاری دارد اما در مسایل دیگر خیر. یا اگر چین در پیمان کیوتو و پاریس نیست این طور نیست که آمریکایی ها بگویند ما هم از سازمان تجارت جهانی بیرون می آییم. به علاوه بحران اوکراین یک مساله بلندمدت است و امروز به وجود نیامده است. این بحران از ۲۰۰۳ تا الان ادامه دارد و ۲۰۱۴ با الحاق کریمه به روسیه روند به شکل دیگری دنبال شد و این مساله تا الان ادامه دارد از این رو بحران اوکراین تاثیر آنچنانی بر روند مذاکرات وین نداشته است و بر اساس منطق داخلی خودش پیش رفته است و حتی در میانجی‌گری روسیه در مذاکرات اخلالی نمی‌بینیم.

این کارشناس مسایل بین الملل تصریح کرد: مساله هسته ای مساله کنترل تسلیحاتی در سطح بالاتر است و پنج کشور عضو برجام که دولت های اتمی هستند و توسط ان پی تی به عنوان قدرت هسته ای شناسایی شده اند، حتما منافع مشترک دارند و حتما روسیه با فرانسه و انگلیس درباره معماری امنیت هسته ای اروپا اتفاق نظر دارد، چون می‌داند هر چه تعداد کشورهای اتمی در دنیا زیاد شود از حوزه امنیت هسته ای خود کاسته می شود.

قهرمان‌پور در ادامه در پاسخ به این پرسش که این روزها درباره تضمین سیاسی توافق بر سر بازگشت به برجام صحبت زیاد می شود و گزینه های مختلفی هم درباره آن از سوی ایران یا طرف های مختلف مطرح می شود. برجام با قطعنامه ۲۲۳۱ به نوعی تضمین سیاسی و بین المللی دریافت کرد و همچنان این تضمین وجود دارد اما بیش از آن چه می توان پیشنهاد کرد؟ گفت: واقعیت این است که مناسبات بین الملل تابع قدرت است و قدرت تعیین می کند که چه توافقی پایدار بماند یا نماند. اگر به رابطه آمریکا و روسیه درباره کنترل تسلحاتی نگاه کنیم می بینیم که پیمان منع موشک های هسته ای میان برد (INF) سال ها سنگ بنای بازدارنده میان روسیه و اروپا بود اما امریکا در مقطعی آن را تمدید نکرد چون به این نتیجه رسید که می تواند زیر توافق بزند.

وی اظهار کرد: در شرایطی که قدرت نابرابر با طرف مقابل دارید، انتطار اینکه یک تضمین محکم از طرف مقابل بگیرید با واقعیت سیاست بین الملل هم خوانی ندارد. بر اساس روابط بین الملل میزان قدرت‌های مختلف طرف ها توافق است که کشورها را از اقدام علیه هم باز می دارد. فرض کنید با کشور پرو در آمریکای جنوبی توافقی با ایران انجام شده است، چه اتصالاتی با پرو داریم که به خاطر آن اتصالات از این که توافق را بهم بزنیم منصرف شویم؟ آنچه ادبیات و اقتصاد سیاسی بین الملل می گوید این است که تضمین یعنی باید اتصالات را بیشتر کنید تا امکان بر هم زدن توافقات کم شود. امروز کره جنوبی و آمریکا در موقعیتی هستند که آمریکا به کره تضمین دهد چون نیروی نظامی و سلاح در آن کشور دارد و در بحت نیمه رساناها اصلی ترین بازیگر در دنیا است که از طریق آن می تواند چین را محدود کند.

این کارشناس مسایل بین‌الملل گفت: میزان اتصالات کره با آمریکا به اندازه ای است که هر دو طرف نگران از هم گسیخته شدن روابط باشند اما ایران به خاطر اینکه اتصالات چندانی با اروپا و امریکا ندارد، گسسته شدن هر نوع توافق برای هر دو طرف هزینه ای ندارد. در مذاکرات وین می بینیم که ایران بیشتر ملاحظه چین و روسیه را دارد چون اتصالش با آنها بیشتر است.

قهرمان‌پور ادامه داد: در ۲۰۱۵ از بحث های مهم در روند مذاکرات هسته ای این بود که اوباما و کشورهای طرف برجامی اروپایی می‌گفتند بعد از توافق آن اندازه توافق‌های اقتصادی مان را با ایران گسترش می دهیم که رفتن ایران به سمت سلاح هسته ای هزینه بالای اقتصادی برایش داشته باشد و آن را به نوعی تضمین توافق برجام عنوان می کردند. پس اکنون در شرایطی که اتصالات سیاسی، نظامی، اقتصادی با مجموعه غرب نداریم، رسیدن به تضمین سیاسی معتبر در برجام کار سختی است. بایدن می خواهد از شر فشارهای منطقه‌ای و لابی امارات و عربستان و اسراییل خلاص شود، ایران هم از شر تحریم‌ها اما در هر دو طرف اراده ای نیست که زمینه‌ساز گسترش روابط سیاسی و اقتصادی باشد، چون بی اعتمادی عمیق میان هر دو طرف وجود دارد و در هر یک از دو طرف هم تمایلی به گسترش روابط دیده نمی شود. در کنگره آمریکا که هم اکنون دموکرات ها اکثریت را دارند از ترس لابی صهیونیستی نمی توانند از برجام دفاع کنند و در ایران هم با وجود اینکه دولت دست اصولگراهاست کسی محکم از توافق حمایت نمی کند و هر دو طرف نگاهشان به برجام این است که آن را نمی خواهند اما یک شر ناگریز است.

وی تاکید کرد: ما نباید از احیای برجام انتظارات زیادی داشته باشیم چون اتصالات قابل توجهی میان ایران و اروپا و آمریکا نیست. این برجام در بهترین شرایط بیشتر از هفت تا هشت سال دوام نمی آورد اگر تازه بایدن در ۲۰۲۴ پیروز انتخابات شود. باید نگاه مان این باشد که این یک امر موقت است و برای این شرایط تضمین بگیریم حتی اگر تضمین دادند که ۲۰ سال از برجام خارج نمی شویم اشتباه است و واقعی نیست.