سازمان‌های مردم نهاد؛ تسهیلگر یا پیمانکار!

سازمان‌های مردم‌نهاد یا سَمَن یا اِن‌جی‌اُ (به انگلیسی: Non governmental Organization و به‌اختصار: NGO) در کلی‌ترین معنای خود، به سازمانی اشاره می‌کند که مستقیماً بخشی از ساختار دولت محسوب نمی‌شود اما نقش بسیار مهمی به‌عنوان واسطه بین فردْ فردِ مردم و قوای حاکم و حتی خود جامعه ایفا می‌کند.

در ایران به آن سازمان مَردُم‌نَهاد (به اختصار: سَمَن) یاتشکل غیردولتی می‌گویند.

سازمان‌های مردم‌نهاد، اساساً با تأکید بر ۳ اصل داوطلبانه، غیرانتفاعی و غیرسیاسی تشکیل و تأسیس می‌شوند.
افزایش ناپایداری و تهدید های زیست محیطی بشر را ناگزیر کرده است که برای استمرار حیات خویش چاره اندیشی کند.
امروزه شیوه های متعددی برای رویارویی با بحرانهای محیط زیست و بهبود وضعیت آن مطرح می شوند .بدیهی است رویکرد توسعه فرهنگ زیست محیطی با بهره گیری از ظرفیت سازمان های مردم نهاد زیست محیطی ( سمن ) رویکردی است کم هزینه ، فراگیر و با مقبولیت اجتماعی بالا که می تواند بستری مناسب جهت حفاظت از محیط زیست کشور قلمداد شود.
واما در عمل همین سازمان های مردم نهاد برای افرادی خاص بهانه ای برای قدرت طلبی و کسب درآمد به شیوه های غیر اخلاقی شده است
سمن هائی که در عمل فقط روی کاغذ هستند و معروف به سمن های کاغذی شده اند و پشت پرده بودجه مختص به تحقیق های علمی و آمار گیری های خاص را به خود اختصاص می دهند ؛ پروژه هائی که هرگز عملی نشده و فقط درصدهای خاصی بین مدیرعامل سمن و کارمند مرتبط رد و بدل شده و نتایجی ساختگی وارد پرونده ….

متاسفانه همیشه سمن های کاغذی قدرت نفوذ بالاتری نسبت به سمن های واقعی دارند و عموما موجودیتشان به سفارش یک آقای مدیر یا معاونش تعریف شده و در بازیهای قدرت چنان درگیر زد و بند های اداری و قدرت طلبی های کارمندهای ادارات می شوند که هر پرسنلی می داند برای تصاحب میز فلان مسئول باید پرونده هایش را به این سمن ها داده و منتظر تخریب های رسانه ای بعدش باشد و طبعا روز به روز به قدرت این آقایان افزوده خواهد شد و رئیسانی که پروسه ریاستشان توسط همین سمن ها سپری شده ؛ که اگر حس وامداری بگذارد هم پرونده های مشترک گذشته نمی گذارد از سیستم حذفشان کنند؛ به مسئولان ما اضافه می شوند

شناختن سمن های کاغذی بسیار آسان است و کافیست ،تعداد اعضا انها را ارزیابی کنید ،چرا که نه تنها سرمایه اجتماعی ندارند بلکه علاقه ای جهت عضو پذیری هم ندارند چون عضو بیشتر انها را از اهداف غیر مشارکتی و اجتماعی دور میکند عموما این سمن های تک نفره در تقابل با سمن هایی که اعضای بیشمار دارند و در راستای اهداف و ایجاد مشارکت و خدمت واقعی قدم برمی دارند قرار می گیرند و برای تخریب انها بر هر ریسمانی چنگ می اندازند تا نقاط ضعف و مشکلات پشت پرده خود را محفی کنند کافیست چند روز پله های ادارات کل را بالا و پائین رفته و رزومه سمن دارانی که بارها می بینید را سرچ کنید طبعا مدیرعامل های بسیاری خواهید دید که سمن هایشان یک نفره است و سالی یک برنامه و همایش بزرگ در رزومه ندارند ولی هرچندوقت یکبار می شنوید فلان پروژه هم به ایشان داده شد و عموما صدرنشین جلسات هستند ولی نمی توانند سالی چند برنامه واقعی و عمومی به عنوان رزومه معرفی کنند
امروزه سمن های یک نفره و کاغذی بزرگ ترین آفت سازمان های مردم نهاد است ولی چنان در تارو پود سیستم دولتی نفوذ کرده اند که حذفشان برای آقایان تبعات بسیاری خواهد داشت.

پوریا فرهش
دبیر هیات نظارت و داوری شبکه سمن های زیست محیطی و منابع طبیعی استان گیلان