♦گزارش «شرق» از تداوم اختلافات پادمانی در آستانه نشست فصلی شورای حکام /یک نشست و چند سناریو

یک نشست و چند سناریوروزنامه شرق

پس از مطرح‌شدن موضوع غنی‌سازی ۸۴‌درصدی در ایران و موج‌سواری سیاسی و رسانه‌ای علیه تهران، شاهد دور جدید همکاری‌های سازمان انرژی اتمی و آژانس بودیم که امیدها برای تقویت روند تعامل دو طرف با هدف کاهش سوءاستفاده از پرونده فعالیت‌های هسته‌ای در نشست فصلی شورای حکام را پررنگ‌تر کرد. در همین زمینه وزیر امور خارجه در نشست خبری مشترک چهارشنبه گذشته خود با فؤاد حسین، با بیان اینکه هیئت آژانس به‌زودی به تهران سفر خواهد کرد، گفت: «امیدواریم گروسی با نگاه فنی و به دور از هیجانات سیاسی نسبت به حل‌وفصل موضوعات با همکاران ما در سازمان انرژی اتمی به جمع‌بندی و توافق برسد». امیرعبداللهیان تأکید کرد: «ایران هیچ‌گاه به دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای و بمب اتمی نبوده و نخواهد بود و فتوای مقام معظم رهبری، امام خامنه‌ای نیز بر این موضوع تأکید دارد».

محمد اسلامی نیز همان روز (چهارشنبه) در حاشیه جلسه هیئت دولت با بیان اینکه روابط‌ ما در چارچوب پادمان با آژانس برقرار است، درباره مطالب مطرح‌شده از سوی برخی از بازرسان آژانس درباره میزان غنی‌سازی صورت‌گرفته در ایران و انتشار این ادعا از سوی رسانه بلومبرگ گفت: «درباره این موضوع که یکی از بازرسان آژانس مطرح کرده بود، مسئولان آژانس در تهران هستند و از دیروز (سه‌شنبه) در‌ حال مذاکره، بازدید و بازرسی هستند تا ابهاماتی که بر‌اساس برداشت ناصواب یک بازرس ایجاد شده بود، برطرف شود. این ابهامات در‌ حال برطرف‌شدن و رفع ‌و‌ رجوع است».

او با بیان اینکه ما به تعامل و همکاری‌های خود با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه می‌دهیم، عنوان کرد: «همواره به این موضوع توجه داریم که از تولید ابهام جدیدی در فرایند همکاری‌مان با آژانس جلوگیری شود و همواره از این موضوع جلوگیری می‌کنیم». این مقام مسئول در سازمان انرژی اتمی عنوان کرد: «اینکه یک جریان پرفشار سیاسی به دنبال این است که تعهدات برجامی به‌ صورت یک‌طرفه انجام شود و آنها خود به تعهدات‌شان در این توافق عمل نکنند، یک موضوع کاملا غیرقابل‌ قبول است. ما فشارهای سیاسی، جوسازی‌ها و مسئله‌آفرینی‌ها را بر‌نمی‌تابیم‌».

در حالی حسین امیرعبداللهیان، محمد اسلامی و همچنین بهروز کمالوندی از همکاری با آژانس می‌گویند که تا به اکنون خبری رسمی درباره حل اختلافات بین تهران و آژانس، مشخصا درباره ادعای غنی‌سازی ۸۴ درصدی مخابره نشده است. این بی‌خبری می‌تواند حکایت از آن داشته باشد که احتمالا هیئت اعزامی آژانس نسبت به روشنگری‌ها و پاسخ‌های تهران قانع نشده است.

این گمانه و گزاره زمانی تقویت می‌شود که خبرنگار وال‌استریت‌ژورنال به نقل از منابعی عنوان کرد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش جداگانه‌ای درباره غنی‌سازی ۸۴ درصدی اورانیوم در ایران منتشر نخواهد کرد. این خبر را لارنس نورمن، خبرنگار وال‌استریت، به نقل از منابع خود مطرح کرد و با استناد به این منابع در توییتی نوشت که «به این مسئله (غنی‌سازی ۸۴‌درصدی اورانیوم در ایران) در گزارش فصلی آژانس اتمی درباره ایران رسیدگی خواهد شد».

طرح اتهام و ادعای غنی‌سازی ۸۴ درصدی اورانیوم در ایران در گزارش فصلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی این معنا را می‌دهد که یا موضوع به نتیجه رسیده است و همکاری تهران در همان گزارش فصلی قید می‌شود یا آنکه اشاره به غنی‌سازی ۸۴‌درصدی به‌عنوان محور مهم گزارش فصلی، کارکردی برای اجرای سناریوهای ضدایرانی در شورای حکام پیدا خواهد کرد.

البته در‌این‌بین رئیس سازمان انرژی اتمی به احتمال صدور قطع‌نامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران واکنش نشان داده و اظهار کرد: «ما به آنها بهانه نمی‌دهیم». با این حال به نظر می‌رسد تهران بخواهد بهانه‌ای به دست غرب و آژانس بدهد یا ندهد، نشست پیش‌روی شورای حکام عملا بدون توجه به مواضع ایران پیش خواهد رفت.

قبل‌تر «شرق» در گزارشی به کم‌اثر‌بودن مواضع مثبت مقامات داخلی و همکاری‌های تهران با آژانس اشاره کرده بود؛ چون اگرچه روشنگری‌های لازم در‌باره پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران فی‌نفسه مثبت است؛ اما به دلیل آنکه وضعیت پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از حالت «فنی و حقوقی» به حالت «سیاسی و امنیتی» تغییر ماهیت داده، عملا آژانس در حال پیمودن یک روند و پروژه عمدی برای ایجاد اهرم فشار بر تهران در کنار موضوع جنگ اوکراین و حقوق بشر است؛ از‌این‌رو اگر ادعای خبرنگار وال‌استریت‌ژورنال درست باشد و پای موضوع غنی‌سازی ۸۴‌درصدی در تأسیسات هسته‌ای ایران به گزارش فصلی شورای حکام باز شود، احتمال دارد شاهد تحقیق سناریوهای ضد ایرانی در این شورا (حکام) باشیم.

سه سناریوی صدور قطع‌نامه ضد ایرانی، ارجاع پرونده به شورای امنیت و فعال‌شدن مکانیسم ماشه بیش از دیگر سناریوها پررنگ جلوه می‌کند. در‌این‌بین بعید به نظر می‌رسد شاهد فعال‌شدن مکانیسم ماشه باشیم؛ چرا‌که آغاز پروسه حقوقی و دیپلماتیک فعال‌شدن مکانیسم ماشه به معنای پایان رسمی مذاکرات هسته‌ای خواهد بود؛ چون در چنین وضعیتی بدیهی است که تهران هم وارد مسیر متفاوتی خواهد شد که می‌تواند نگرانی‌های غرب را بیشتر کند؛ به‌ویژه آنکه تهران از حربه در اختیارش یعنی فعالیت‌های هسته‌ای به دنبال موازنه تهدید است.

در گزارش‌های پیشین «شرق» تأکید شده بود که فشار بیش از حد بر تهران می‌تواند نتیجه عکس بدهد. به هر حال اوج‌گیری برخی مشکلات به‌ویژه بحران اقتصادی و اوج نرخ ارز در روزهای اخیر این تصور را برای غربی‌ها ایجاد کرده است که تداوم و تشدید این شرایط می‌تواند تهران را بیش از قبل در موضع ضعف قرار دهد. پس پیرو نکته یادشده شاید غرب به این تلقی رسیده باشد که با تشدید بحران بتواند تهران را به مسیری از مذاکره بکشاند که نهایتا «برجامی قوی‌تر و جامع‌تر را علاوه بر برنامه هسته‌ای در حوزه حقوق بشر و توان دفاعی» پیش ببرد؛ یعنی سناریوی ایدئالی که دونالد ترامپ نتوانست در دوران ریاست‌جمهوری خود محقق کند. ازاین‌رو فضا به سمت فشار مهندسی‌شده و اجرای یک نقشه گام‌به‌گام از سوی غرب میل می‌کند.

به‌همین‌دلیل اروپا و آمریکا هم‌زمان با تشدید گام‌به‌گام فشار، تحریم و اجماع‌سازی و انزوای تهران به‌هیچ‌وجه سه خواسته رادیکال شامل پایان‌دادن به مذاکرات هسته‌ای، قراردادن سپاه در لیست گروه‌های تروریستی و قطع روابط با تهران و اخراج سفرا را تا اطلاع ثانوی اجرا نمی‌کند؛ چرا‌که غرب به لاشه مذاکرات برای ترسیم روند گفت‌وگوهای جدید و تحمیل توافق مدنظرش به تهران نیاز دارد. در همین زمینه جوزپ بورل در گفت‌وگویی با columnadigita خاطر‌نشان کرد که برجام هنوز نمرده است. مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا عنوان کرد اکنون نیز ایران وارد شرایطی شده است که دستیابی به هر نوع توافقی را بسیار دشوار می‌کند. بورل با تکرار ادعاهای ساختگی غرب مبنی بر سرکوب معترضان در ایران و همچنین ادعای بی‌اساس کمک نظامی ایران به روسیه در جنگ علیه اوکراین مدعی شد اینها دلایلی است که احیای توافق هسته‌ای با ایران را سخت‌تر می‌کند. او در پاسخ به این سؤال که آیا برجام کاملا متوقف شده است؟ تأکید کرد: «متوقف شده؛ اما نمرده است»./روزنامه شرق